10. Aşağıdaki yargıları ek olan “–de” ve sözcük olan “de” bakımından ayırınız. (5 p)
a) kelimeye bitişik yazılır.
b) ismin hal eklerinden biridir.
c) ünsüz benzeşmesine uğramaz.
ç) kelimeden ayrı yazılır.
d) cümleden çıkarılınca anlam ve yapı bozulur.
CEVAPLAR:
1.
a) Ülkenin en usta dolandırıcıları, en usta yalacıları yarışmaya katıldı.
b) Gerçekleşmesi mümkün olmayan bir yalan söylemelerini istedi.
c) Birisi gökyüzüne uzanan bir merdiven kurdum demiş. Olabilir, mümkündemiş padişah.
Bir diğeri okyanusu geçecek bir köprü kurdum demiş. Padişah bunada olabilir, mümkündür demiş.
Son yarışması padişahım sizin rahmetli babanızın bana bir kese altın borcu vardı demiş. Padişah doğru olduğunu düşünmemiş bile yarışmayı kazanmış.
d) Yalan Yarışması Ana fikri: Akıl akıldan üstündür.
2.
Amaç Sonuç Cümlesi: Eylemin hangi amaca bağlı olarak gerçekleştiğinin belirtildiği cümlelerdir. Amaç-sonuç cümleleri, eyleme sorulan
“hangi amaçla?” sorusuna cevap verir. Bu tür cümlelerde de
“için, diye, üzere” gibi edatlardan yararlanılır.
Neden Sonuç Cümlei (Sebep-Sonuç Cümlesi):Neden-sonuç cümleleri, bir eylemin hangi gerekçeyle veya hangi sebeple yapıldığını bildiren cümlelerdir. Bu cümlelerin yüklemine
“niçin?” , “neden?” soruları sorulduğunda bu sorular cevapsız kalmaz. Neden-sonuç cümleleri iki bölümden oluşur: Birinci bölüm neden (sebep), ikinci bölüm ise sonuç bildirir.
Genellikle
“için, -den, -diğinden, ile” gibi ekler ve edatlar kullanılır.
Neden-sonuç ile amaç sonuç cümlelerinin karıştırılmasının en büyük sebebi iki tür cümlenin de “neden?” sorusuna cevap verebilmesidir. Eğer bir soruda birden fazla seçenekte “neden?” sorusuna cevap alabiliyorsak, öncelikle “hangi amaçla?” sorusunu sorup eleme yapmalıyız. “Hangi amaçla?” sorusunun cevabı bize amaç-sonuç cümlesini verecektir.
Dengeli beslenmek için yediklerine dikkat ediyor? - Amaç sonuç cümlesi
Yorgun olduğundan hemen uyumuş. - Neden-Sonuç cümlesi
Saygılı bir çocuk olduğu için herkes onu seviyor. - Neden sonuç cümlesi
İstediği bisikleti alabilmek için harçlıklarını biriktiriyor. - Amaç sonuç cümlesi
3.
Huzur : Soyut, tekil, özel
4.
A. O öğrenciyi herkes tanıyor. (O: işaret sıfatı)
B. O sizin başarılı olmanız için uğraşıyor. (O: kişi zamiri)
C. O resim çok güzel, ama pahalı. (O: işaret sıfatı)
D. O yarın sabah postaya verilecek (Buradaki O işaret zamiridir.)
5.
Çınar ağacının : Belirtisiz isim tamlaması
Masa örtüsü : Belirtisiz isim tamlaması
Anadolu insanı: Belirtisiz isim tamlaması
Sokağın başında: Belirtili isim tamlaması
Dikiş ignesinin ucunu: Zincirleme isim tamlaması
6.
Dürüstlüğün
beni çok etkiledi : kişi (şahıs) zamiri
Bunlar Ayşe'ye çok yakışmış : İşaret zamiri
Öykü kitaplarını
kimden aldın? : Soru Zamiri
Kimileri işini çok iyi yapıyor : Belgisiz zamir
Evimiz sizinkinden daha geniş: Evimiz: iyelik zamiri Sizinki: ilgi zamiri
Kendisi dışarıda oynuyor: Kişi (Şahıs) zamiri
Hepimiz sinemaya gittik: Belgisiz zamir
O artık çok eskidi: Kişi (şahı) zamiri
7.
Halk: İnsan toluluğu
Zevk: hoşa giden durum, tat
Vatandaş: yurttaş
Adeta: Hemen hemen, sanki
Kendinden Geçmek: Kendini kaybetmek, duygulanmak
8.
Öğrenci: Tekil
Sürü: Topluluk
Sevgi: Soyut
Kalemler: Çoğul
Mehmet: Özel
9.
Dün
seni orada bende görmüştüm: Seni - kişi (şahıs) zamiri Orada - İşaret zamiri ben - Kişi zamiri
Geziye
kimler katılmak istemiyor? : Kimler - Soru zamiri
Senin oraya gitmeni
kimler : Senin- Kişi zamiri Oraya: işaret zamiri kimler? - soru zamiri
Çocuk tek başına
nereye gidiyor? nereye - soru zamiri
Siz onları çöpe atar mıınız? siz - kişi zamiri onları - belgizi zamir
10.
Ek olan “-de/-da” bitişik yazılır.
“de” yi çıkardığımızda cümlenin anlamı tamamen bozuluyorsa “ek”tir.
Ek olan – de, bağlı olduğu sözcüğün son hecesine ünsüz benzeşmesi bakımından uyar.
– de / – da ekleri -te / -ta’ya dönüşür.
Ek olan de ismin hal eklerinden biridir.
Bulunma Hâli: İsmin “-da, -de, -ta, -te” bulunma hâl eklerinden birini almış biçimidir. İsmin bu hâline, “de hâli” de denilmektedir. Örenek: pastanede, Mersin’de, fikirde, sahilde...
0 Yanıt
3256 Gösterim