Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerden kullanım amacına göre çeşitli termometreler yapılmıştır. Termometrelerde kullanılan maddelerin genleşme özelliği, sıcaklıkla doğru orantılı olmalıdır. Günümüzde yaygın olarak sıvılı ve metal termometreler kullanılmaktadır. (Basınç, renk, direnç gibi özelliklerdeki değişiklikler de termometrelerin hazırlanmasında kullanılan özelliklerdir).
Kullanılan Maddenin Cinsine Göre Termometreler :
a) Sıvılı Termometreler :
Sıvılı termometrelerde sıvı konan bir hazne ve bu hazneye bağlı ince boru bulunur. Sıvılı termometrelerde cıva, alkol, ispirto gibi sıvılar kullanılır ve termometrenin haznesi bu sıvılarla doldurulur. (Kullanılan sıvı cıva ise cıvalı, alkol ise alkollü termometre adını alır).
Termometre haznesi bir maddeye temas ettiğinde veya daldırıldığında maddenin tanecikleri termometrenin haznesinin camına çarpar ve önce madde ve cam arasında daha sonra da cam ve sıvı arasında enerji aktarımı yani ısı alışverişi gerçekleşir.
Enerji aktarımı sonucu sıvı taneciklerinin hareket enerjileri artarsa tanecikler daha hızlı hareket eder ve aralarındaki boşluk artar yani sıvı genleşir ve hazneye bağlı cam boruda sıvı seviyesi yükselir.
Enerji aktarımı sonucu sıvı taneciklerinin hareket enerjileri azalırsa tanecikler daha yavaş hareket eder ve aralarındaki boşluk azalır yani sıvı büzülür ve hazneye bağlı cam boruda sıvı seviyesi düşer.
Termometreden okunan değer, termometrelerin temas ettiği maddenin taneciklerinin sıcaklığını yani ortalama kinetik enerjisini gösterir.
Sıvılı termometreler kullanıldığı yere göre yere göre çeşitli isimler alır. (Duvar termometresi, laboratuar termometresi, hasta termometresi gibi).
b) Metal Termometreler :
Cıvalı ve alkollü termometreler ile ölçülemeyen sıcaklık değerlerini ölçmek için metal termometreler kullanılır. Metal termometreler 1600oC sıcaklığa kadar olan yüksek sıcaklıkları ölçebilir. Fabrika ve fırınlarda bu tür termometreler kullanılır.
Bölmelerine Göre Termometreler :
Farklı bilim adamları sıcaklığı ölçmek için farklı termometreler yapmışlardır. Termometreler, aynı sıcaklığı ölçerler. Fakat ölçtükleri sıcaklığı ifade etmek için farklı rakam ve birim kullanırlar.
a) Celcius (Santigrat) Termometresi :
Suyun kaynama sıcaklığını 1000, donma sıcaklığını 00 kabul eder ve sıcaklığı Santigrat derece (oC) cinsinden ölçer. oC sıcaklığı t ile de gösterilir.
(1 atmosferlik basınç altında içinde cıva bulunan her iki ucu kapalı ince bir boru, suyun donma noktasının 0, kaynama noktasının 100 ile gösterilmesi ve bu aralığın 100 eşit parçaya bölünmesiyle oluşur).
(1742)
b) Fahrenheit Termometresi :
Suyun kaynama sıcaklığını 2120, donma sıcaklığını 320 kabul eder ve sıcaklığı Fahrenheit derece (0F) cinsinden ölçer.
(1727)
c) Reomür Termometresi :
Suyun kaynama sıcaklığını 800, donma sıcaklığını 00 kabul eder ve sıcaklığı Reomür derece (0R) cinsinden ölçer.
d) Kelvin Termometresi :
Suyun kaynama sıcaklığını 3730, donma sıcaklığını 2730 kabul eder ve sıcaklığı Kelvin derece (0K) cinsinden ölçer. 0K sıcaklığı T ile de gösterilir.
0 Yanıt
2844 Gösterim