Konu: Fatura / Ticaret Hukuku

[Aşık-ı sadık]

Mal alım ve satımı işlemlerinde satıcı tarafından düzenlenerek alıcıya verilen, satılan malın miktarını, cinsini, niteliklerini, fiyatını ve diğer açıklamaları gösteren bir belgedir.

Ticari işletmesi gereği bir mal satmış imal etmiş ya da bir iş görmüş veya bir menfaat elde etmiş olan tacirden diğer taraf, kendisine bir fatura verilmesini ve bedeli ödenmiş ise, bunun da faturada gösterilmesini isteyebilir. (TK m. 23/1) Sekiz gün içinde itiraz edilmeyen faturanın içinde yazılı hususlar kabul edilmiş sayılır. (TK m. 23/2)

Sözle, telefon ya da telgrafla yapılan sözleşmelerin veya açıklamaların içeriğini doğrulayan bir yazıyı alan kimse, aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde bir itirazda bulunmamışsa, doğrulama mektubunun yapılan sözleşmeye ve açıklamalara uygun olduğunu kabul etmiş sayılır. (TK m. 24/3) Kabul edilmiş faturalar, sözleşmeden doğacak anlaşmazlıklarda kanıtlayıcı belge olarak kullanılabilir.

Faturalar, kullanış yerlerine göre türlere ayrılır ve çeşitli adlar alırlar: Basit fatura, komisyoncu faturası, mal gönderme (irsalat) faturası gibi. Dış ticaret işlemlerinde kullanılan fatura türleri ise şunlardır.

a) Proforma fatura: Bir teklif mektubu niteliğindedir. Kesin değildir. Ülkemizde döviz tahsis belgesi alabilmek için ilgili mercilere verilir.

b) Orijinal fatura: Yabancı ülkedeki satıcı tarafından kesin olarak düzenlenip alıcıya gönderilen faturadır. Bu faturalar gümrük işlemlerinde esas alınır. Döviz tahsisleri de bunlarla kapatılır. Bu faturalarda satış şekli (FOB, CIF vb) ile ödeme şartları da gösterilir.

c) Konsolosluk faturası: Yabancı ülkelere gönderilen mallar için düzenlenen ve çıkış yerinin (menşeinin) belirtilmesi amacıyla malın gönderileceği ülkenin konsolosluğuna onaylattırılan bir tür orijinal faturadır.

d) CF ve CIF satışlarda navlun, satıcı tarafından ödeneceği için konişimentonun “navlun ödenmiştir” kaydını taşıması gerekir. Konşimentoya bu kayıt konulmamışsa, taşıyıcı tarafından düzenlenen, alıntı ve aklantı (kalız ve ibra) şerhini taşıyan ve konşimento ile birlikte ibraz olunan faturadır.