» Ses düşmesine uğrayan bileşik sözcükler bitişik yazılır.
Örnek
» cumartesi (cuma ertesi), nasıl (ne asıl), niçin (ne için), kaynana (kayın ana), birbiri (biri biri)…
» “Et-“ ve “ol-“ yardımcı eylemleriyle birleşirken ses düşmesine veya ses türemesine uğrayan bileşik sözcükler bitişik yazılır.
Örnek
» kaybolmak (kayıp olmak), hissetmek (his etmek), emretmek (emir etmek), halletmek (hal etmek)…
» Bütün gün kendinden bahsetti.
» Sözcüklerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğradığında bu tür birleşik sözcükler bitişik yazılır.
Örnek
» altınbaş (kavun), çakırkanat (ördek), karagöz (balık), yalıçapkını (kuş), kedigözü (lamba), aslanağzı (çiçek), kargaburnu (alet), tavukgöğsü (tatlı), narçiçeği (renk), camgöbeği (renk), alinazik (yemek), kavuniçi(renk)…
» Üzerine narçiçeği bir gömlek giymişti.
» “-a, -e, -ı, -i, -u, -ü” zarf-fiil ekleriyle “bilmek, vermek, kalmak, durmak, gelmek, görmek, yazmak” eylemleriyle yapılan fiiller bitişik yazılır.
Örnek
» yapabilmek, uyuyakalmak, gelivermek, düşmeyegör, alabildiğine, gidedurmak, düşeyazmak, süregelmek…
» Senin için bütün zorluklara katlanabilirim.
» İkinci kelimesi “-an / -en, -r / -ar / -er / -ır / -ir, -maz / -mez, -mış / -miş” sıfat-fiil eklerini alarak kalıplaşan birleşik sözcükler bitişik yazılır.
Örnek
» ağaçkakan, dalgakıran, gökdelen, hacıyatmaz, çokbilmiş, yurtsever, külyutmaz, hayırsever…
» Boğazın kıyısına yapılan gökdelenler, Boğaz’ın silüetini bozuyor.
» Bir veya iki öğesi çekimli fiil olan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
» külbastı, şıpsevdi, biçerdöver, çıtkırıldım, imambayıldı, dedikodu, yanardöner…
» Hasat mevsimi gelince biçerdöverler çalışmaya başlar.
» Bir veya iki öğesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
» alaşağı, ateşkes, yapboz, rastgele, çekyat, kapkaç, sıkboğaz…
» İri yarı adamı bir hamleyle alaşağı etti.
» İki veya daha çok sözcükten oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazılır.
Örnek
» Çanakkale, Pınarbaşı, Kabataş…
» Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. sözcüklerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz ad tamlaması kalıbındaki yer adları bitişik yazılır.
Örnek
» Akşehir, Eskişehir, Taşlıçay, Elmadağ, Batıkent, Akdeniz, Yeşilırmak…
» Kişi adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarında ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
Örnek
» Kemalpaşa, Bayrampaşa…
» Ara yönleri belirten sözcükler bitişik yazılır.
Örnek
» kuzeybatı, güneydoğu…
» Somut olarak yer bildirmeyen “alt, üst, üzeri” sözlerinin sona getirilmesiyle oluşan birleşik sözcükler bitişik yazılır.
Örnek
» ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı, akşamüzeri, suçüstü…
» Hırsız, akşamüstü suçüstü yakalanarak gözaltına alındı.
» Dilimizde her iki öğesi de asıl anlamını koruduğu hâlde yaygın bir biçimde gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan sözcükler de vardır.
Örnek
» Baş sözcüğüyle oluşturulan sıfat tamlamaları: başbakan, başkomutan, başöğretmen, başyazar
» Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki “başı” sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları: aşçıbaşı, binbaşı
» “oğlu, kızı” sözleri: eloğlu, çapanoğlu, elkızı
» Ağa, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler: ağabey, hanımefendi
» “Biraz, birkaç, birkaçı, birtakım, birçok, birçoğu, hiçbir, hiçbiri, herhangi” belirsizlik sıfatları ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
» Ev sözcüğüyle kurulan bileşik sözcükler bitişik yazılır.
Örnek
» aşevi, bakımevi, doğumevi, gözlemevi, orduevi, huzurevi, öğretmenevi…
“Eczahane” sözcüğü yaygın kullanım sebebiyle “eczane” biçiminde yazılır./b]
» Hane, name, zade kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
Örnek
» dershane, beyanname, haramzade…
NOT:
“Eczahane, hastahane, pastahane, postahane” sözleri kullanımdaki yaygınlık dolayısıyla “eczane, hastane, pastane, postane” biçiminde yazılmaktadır.
0 Yanıt
2736 Gösterim