Bir eylemin hangi gerekçeyle veya hangi sebeple yapıldığını bildiren cümlelerdir.
Bu cümlelerin yüklemine “niçin?” , “neden?” soruları sorulduğunda bu sorular cevapsız kalmaz.
Neden-sonuç cümleleri iki bölümden oluşur:
Birinci bölüm neden (sebep), ikinci bölüm ise sonuç bildirir.
Genellikle “için, -den, -diğinden, ile” gibi ekler ve edatlar kullanılır.
Örnek
» Hasta olduğum için okula gelemedim.
Yukarıdaki cümlede koyu renkle yazılmış bölüm, eylemin yapılış nedenini belirtmektedir.
» Okulların açılmasıyla masraflar arttı.
» Seni uyandırmayalım diye radyoyu açmadık.
» Yağmur yağınca maç iptal oldu.
» Malzeme yetersizliğinden inşaat yarım kaldı.
» Neden-sonuç ilişkisi bağımsız iki cümle ile de ifade edilebilir.
Örnek
» Çiçekleri gece sula; daha çabuk büyür.
» Bir daha böyle konuşma; beni üzüyorsun.
Bu örneklerde birinci cümlede ifade edilen eylem, ikinci cümlede ifade edilen eylemin nedeni durumundadır.
Buna “gerekçe” de denmektedir. Bu tür ifadelerde sebep cümlesi ile sonuç cümlesinin yerleri değiştirilebilir.