Alm.Gartenbohne (f), Fr. Haricot (m), İng. Bean.
Tropikal ve subtropikal bölgelerde yetişen eski ve önemli bir sebze.
Familyası: Baklagiller (Leguminosae).
Türkiye’de yetiştiği yerler: Yerli değildir.Sebze olarak yurdumuzun hemen her yerinde yetiştirilir.
Vatanı Güney Amerika’dır.Amerika’da yetişen 200 kadar türü vardır. Bütün dünyâya yayılmış olup, sebze olarak yetiştirilmektedir. Fasulye, tırmanıcı ve bir yıllık bir bitkidir. Yaprakları üçlüdür. Çiçekleri ve meyvesi bezelyeninki gibidir.
Boğumlu gövdesinde tüylü ve yeşil renkli bileşik yaprakları bulunur. Yaprakların koltuğundan salkımlar hâlinde çıkan kelebeksi çiçekler beyaz, pembe ya da mor renklidir. Dik çalı biçiminde (yüksekliği 30-75 cm) ve sarılıcı özellikte (yüksekliği 1-2 m) başlıca iki formu vardır. Yassı, yuvarlak, düz ya da kıvrık olabilen meyvelerinin uzunluğu 5-15 cm arasında değişir ve genellikle yeşil renktedir.
Fasulye, sırık fasulyesi ve bodur fasulye olmak üzere başlıca iki gruba ayrılır.Sırık fasulyesinin çalı, boncuk, barbunya; bodur fasulyesinin ise, yer fasulyesi ve ferasetsiz fasulye gibi çeşitleri vardır. Bu çeşitler kısaca açıklanırsa:
Çalı fasulyesi; tohumu beyaz, körpesi kılçıksız, makbul ve lezzetlidir. Boncuk fasulyesi; tohumu bej renginde, yuvarlak veya oval kılçıksızdır. Barbunya fasulyesi; daha çok kuru olarak yenir.Tohumları kırmızı beneklidir. Ferasetsiz fasulye; yalnız yeşili makbuldür, kılçıksızdır.Kuru fasulye olarak yenen çeşitleri barbunya, şeker fasulyesi, selanik fasulyesi, börülcedir. Soya fasulyesi;Çin ve Japonya’da geniş tarımı yapılan, besin değeri bakımından yüksek olan bir bitkidir. Soya fasulyesi protein ve yağ bakımından zengindir. B-E vitaminleri vardır.Kavrulmuş tâneleri kahve lezzetindedir.
Fasulye hemen her yerde yetişirse de killi, kumlu, nemli toprakları çok sever.Ilık yerlerde çok iyi yetişen fasulye, kışı 3-4°C den aşağı olmayan yerlerde sonbaharda ekilir. Ürünü ilkbaharda ve yazın alınır.Soğuk yörelerde ise dikim mevsimi şubattır. Bizde bilhassa Akdeniz bölgesinde seralarda yetiştirilen fasulyelerin ürünü ilkbaharın başında alınabilmektedir.Aynı topraktan senede iki defa ürün alınabilir.
Fasulyenin dikimi sıra usûlüyle yapılır. Birer metre arayla açılan ocaklara 4-5 tohum atılır. Sürgünler çıkmaya başlayınca, ocakların hemen yanına sırıklar dikilerek bitkinin bunlara sarılması sağlanır.
Kullanıldığı yerler:
En besleyici sebzelerden biridir. Proteince zengin ve lezzetli bir sebzedir.Kuru fasulye % 25 protein, % 55 karbonhidrat, % 4 selüloz, % 2 yağ, % 10 su ve % 4 diğer maddeler ihtiva eder.
0 Yanıt
3038 Gösterim