Alm. Bronchien (f-pl.), Fr. Bronches (f. pl.), İng. Bronchia.
Soluk borusunun ikiye ayrıldığı yerden başlayıp, çapları bir milimetre oluncaya kadar dallanarak devam eden, çeşitli çap ve uzunluktaki nefes boruları.
Bronş, soluk borusunun (trachea) ikiye ayrılması ile başlayıp akciğerlere kadar giden kısımlarından birine verilen ad. Sağ ve sol akciğere gitmesine göre sağ bronş, sol bronş adını alır. Sağ bronş, sola göre daha kısadır (sağ bronş 3 cm. sol bronş 4.5 cm.)
Akciğerin yarı içinde yarı dışında bulunan bölümleri, akciğer içerisinde ilerledikçe ince bronşçuklara (bronchulus) ayrılır. En son kısmı 1 mm. çapında olan bronşçukların her biri bir alveolde ile sona erer. Bronşların yapısı, soluk borusundaki gibidir. Kıkırdak iskeletle, elâstik bağ dokusundan ve düz kaslardan meydana gelmiştir. İçleri epitel hücreleri ile örtülmüştür. Mukoza içerisinde salgı veren bezler vardır.
Bronş hastalıkları, genel olarak bronşit adı ile bilinir.Ancak bronşit hastalığının tedavisi bulunmaktadır.
Bronşlar akciğerde binlerce boruya ayrılır. Bu borulara bronşçuk denir. Bronşcuklar çok ince borucuklarla akciğeri oluşturan hava keselerine açılır
Trakeas denilen soluk borusu 10-12 cm uzunluğunda olup, gırtlak ile ana bronşlar arasındadır. Soluk borusunun ikiye ayrıldığı yere tıp dilinde "Bifurcatio trachea", yâni çatallanma soluk borusu yeri adı verilir. Bu çatallanma yeri yaklaşık olarak beşinci boyun omuru hizâsında bulunmaktadır. Burada ana bronşlar 50-100 derece arasında değişen bir açı ile birbirlerinden ayrılırlar. Sağ ana bronş, soluk borusundan az bir açı farkla devâm ederken; sol ana bronş, soluk borusu doğrultusundan oldukça büyük bir açı ile ayrılır. Bu sebeple soluk borusuna kaçan maddeler genellikle sağ ana bronşu tıkarlar. Sağ ana bronş 3, sol ana bronş ise 4 cm çapındadır.
Her ana bronş, lop bronşlarına ayrılır.Sağda üç, solda iki tâne lob bronşu bulunmaktadır. Sağdaki lob bronşlarına ayrılma yeri çatallanma yerinden 2,5 cm kadar uzaklıkta, soldaki ise 5 cm uzaklıktadır.
Lob bronşlarından da akciğerin segmentlerine göre, segment (parça) bronşları ayrılır.Sağ akciğerde 10, sol akciğerde 8 olmak üzere akciğerlerde toplam 18 segment bulunmaktadır. Segment bronşları çapları bir milimetre oluncaya kadar devâm eder. Bundan sonra bronşçuklar başlar. Bronşçukların duvarları bronşların duvarlarından farklıdır ve aralarındaki temel yapı farkı; bronş duvarlarında bulunan kıkırdak dokusunun bronşçuklarda bulunmasıdır. Terminal bronşçuklardan ufak solunum bronşçukları çıkar. Bu bronşçuklar 1-3,5 mm uzunluğunda ve 0,4 mm genişliğinde olup, akciğer keseciği kanalı ile devam ederler. Akciğer kesecikleri hem ufak solunum bronşçuklarına ve hem de akciğer keseceği kanalına açılırlar. Akciğer keseciklerinin bir diğer adı da alveoldür. Gaz alışverişi, alveol ile alveol kapilleri arasında cereyân eder.
Akciğer kesecikleri (alveoller), 0,06 mm ile 0,2 mm arasında değişen çaplara sâhip olup, bunların yaklaşık 200 tânesi bir terminal bronşa bağlanmaktadır. Akciğerimizde yaklaşık 300 milyon kesecik bulunmaktadır. Alveollerin yüzeyleri toplamı ortalama 55 metrekarelik bir alanı bulmaktadır. İnsan vücudunun mükemmel yaradılışı, basit görülen bronşlarda bile açıkça görülmektedir.
Bronşların içi, tüylü epitel hücreleri ve bronş ifrâzâtının kaynağı olan kadehçik hücreleri ile örtülüdür. Bu hücrelerin ve diğer salgı bezlerinin salgıladığı ifrâzâtı, tüylü epitel hücreleri gırtlağa doğru hareket ettirir. Bu ifrâzât, balgam olarak dışarı atılır. Hava yollarına kaçan toz, kurum vb. bu yolla birkaç saatte dışarı atılır.
Tütün kullananlarda tüylü epitel hücrelerinin kılcıklarının hareket kâbiliyetleri zayıflamaktadır. Böylece hem sigaranın tahriş edici etkisi ve hem de diğer zararlı maddelere karşı bronş korunma mekanizmasının işlemesinin aksaması bir araya gelerek akciğer yapı ve işleyişi bozulmaktadır. Bunun sonucu olarak arabaların eksoz dumanlarında ve sigara dumanında bulunan kanser yapıcı (kanserojen) maddeler akciğerde birikerek ilerde meydana gelecek bir akciğer kanserine zemin hazırlayabilirler.
Bronşların duvarlarının yapısı ayrıca düz kas, kıkırdak ve esnek katılgan dokudan meydana gelmiştir. Bronşların düz kaslarının kasılmasıyla daralma meydana gelir ve hava alma zorlaşır; bu da astım hastalığının husûle gelmesine sebeb olur. Bu bronş daralması, çeşitli allerjik ve bünyevî özelliklerden olur.
0 Yanıt
3473 Gösterim