Büyük Selçuklu İmparatorluğunun beşinci sultanı.
Berkyaruk (tam adı: Ebu Muzaffer Rukneddin Berkyaruk bin Melikşah (Farsça:أبو المظفر ركن الدنيا والدين بركياروق بن ملكشاه) (d. 1080- 26 Şubat 1105. Rey, İran) Büyük Selçuklu hükümdarı Melikşah'ın oğullarından biridir. 1094-1105 yılları arasında Büyük Selçuklu Devleti'nin hükümdarıydı.
Babasının ölümü üzerine henüz çok küçük olan oğlu Mahmud, sultan ilan edildi. Ancak buna rıza göstermeyen vezir Nizamülmülk ve taraftarları Rey şehrinde Berkyaruk’u tahta çıkarıp sultan ilan ettiler. Kardeşinin kuvvetlerini Berucird mevkiinde bozguna uğratan Berkyaruk daha sonra kendisini tanımak şartıyla ona, İsfehan ve Fars eyaletlerini devretti. Bu arada amcası Tutuş da harakete geçerek Musul’u ele geçirmişti. Berkyaruk Tutuş’u yenerek Bağdat’a girdi ve adına hutbe okuttu. Mücadeleye devam eten Tutuş, Halep, Harran ve Urfa’yı ele geçirerek tekrar Sultanın üzerine yürüdü. Zor durumda kalan Berkyaruk, İsfehan’a kardeşi Mahmud’un yanına sığındı. Bu sırada Mahmud’un ölümü ile onun kuvvetlerine de sahib oldu. Daha sonra Rey yakınlarında Tutuş’la giriştiği muharebeyi kazandı. Savaş sırasında Tutuş’un öldürülmesi ile de ülke içerisinde birlik ve beraberliği sağladı.
Sultan Berkyaruk bundan sonra Anadolu ve Suriye’yi işgale başlayan haçlılar üzerine kuvvetler sevketti. Ancak emirler arasındaki rekabetler ve Şii Fatımilerin aleyhte faaliyetleri sonucu, Haçlılara karşı kesin bir zafer elde edemedi.
Bu arada Berkyaruk’un karşısına Gence Melik’i ve kardeşi Mehmed Tapar saltanat iddiasıyla çıktı. Berkyaruk 1100 yılında Sefid-rud’da mağlup oldu ise de; Mehmed Tapar’ı arka arkaya dört defa bozguna uğrattı. Ahlat’a sığınan Mehmet Tapar, buranın hükümdarı Sökmen’i ve Ani emiri Menuçehr’i hizmetine alarak yeniden savaşa hazırlandı. Sultan Berkyaruk çok kan akdığını, memleketin harab, emir ve askerlerin yorgun olduğunu, hazinenin boş kaldığını, vergilerin tahsil edilemez bir hale geldiğini ve nihayet İslam düşmanlarına fırsat verildiğini beyan ederek, gönderdiği bir elçi ile, kardeşini barışa ikna etti. Böylece 1104’te Azerbaycan’da Sefid-rud hudut olmak üzere Kafkasya’dan Suriye’ye kadar bütün vilayetler Mehmed Tapar’da kalmak ve Bağdat'ta hutbe Berkyaruk namına okunmak şartıyla, bir antlaşmaya varıldı.
Selçuklu İmparatorluğu iki devlete ayrılmak suretiyle Türkiye ile birlikte üç Selçuk sultanı meydana çıktı. Lakin bu durum çok kısa sürdü. Zira Berkyaruk vücutça hasta olduğu için, 1104 yılında yirmi altı yaşında öldü.
Berkiyaruk'un saltanat döneminde "Büyük Selçuklu Devleti" asgari üç devlete ayrıldı.
Berkiyaruk ve ona bağlı kardeşleri: 1194'e kadar İsfahan'da I. Mahmud ile Horasan'da Sencer Sultan
1095'e kadar Tutuş hükümdarlığı altında ve sonra Dukak hükümdarlığı altında Şam Selçuklu Melikliği ve Rıdvan hükümdarlığı altında Halep Selçuklu Melikliği.
I. Kılıç Arslan hükümdarlığı altında Anadolu Selçuklu Devleti.
Özellikle Berkyaruk'dan devamlı olarak korkup devamlı ona karşı durmak için tedbirli olan diğer Selçuklu devletleri Avrupa'dan ve batıdan I. Haçlı Seferi dinci Hristiyan orduları ile bu orduları elimine etmek için gerekli şekilde uğraşamamışlardı ve önce Anadolu (Urfa ve Antakya) ve sonra güney Suriye ve Filistin'de yeni Hristiyan Frank devletlerinin kurulmasına neden olmuşlardır.
Berkyaruk Ocak'da 1105'da verem'den kurtulamıyarak öldü. Yerine oğlu II. Melikşah geçti ise de Irak ve Fars'i idaresi altında bulunan amcası Mehmet Tapar ve oğlu II. Mahmud ile Horasan ve Maveraünnehir'de idaresi bulunan diğer amcası Sencer Sultan gerçek iktidar oldular.
Sultan Berkyaruk, ülkesini düşünen ve milletinin refahı için çalışan bir kimse idi. Ancak kardeş kavgalarının hem de birlik ve beraberliğe en muhtaç olunduğu bir döneme rastlaması Berkyaruk’u çok üzmüştü. Buna rağmen fırsat buldukça Haçlı kuvvetleri üzerine asker sevk etmekten ve onlara darbeler vurmaktan geri kalmadı.
0 Yanıt
1812 Gösterim