Alm. Beriberi, Fr. Béribéri, İng. Beriberi.
B1 vitamini (tiamin) eksikliğinden dolayı meydana gelen bir hastalık.
Beriberi hastalığında beyin dokusu, şekerin varlığı halinde, yavaş gelişen bir işlemle oksijenden yararlanmaktadır. Karbonhidratların oksitlenmesindeki bu ağırlığı tiamin hızlandırır. Tiamin bütün canlı hücrelerde bir miktar bulunur. Bu nedenle hemen hemen bütün besinlerde vardır. Yağda eriyemediğinden tereyağından hayvansal ya da bitkisel yağlardan elde edilemez. Değirmenlerde gerek buğdayın, gerekse pirincin öğütülmesi tiaminin büyük çapta kaybolmasına yol açmaktadır. Beyaz buğday unundan yapılmış olan ekmek yenilmesi, batı ülkelerinde bile zaman zaman beriberi vakalarının görülmesine yol açmaktadır. Yapay tiamin çok ucuzdur; bazı ülkelerde değirmenciler beyaz una bu maddeyi katmak zorundadırlar. Normal bir hayat yaşayan bir erişkinin günde 1,3 mg kadar tiamin alması gerekir.
Doğu Asya memleketlerinde temel gıda olan pirincin kabuklarının ayrılarak yenmesinden sonra bu hastalık artma göstermiştir.
Bilhassa aynı mutfaktan beslenen gruplarda, mesela kışlalarda, hapishanelerde, okullarda ve gemilerde, aynı ve ağır hastalık belirtileri görülür.
Ana belirtileri: Kalp bozuklukları ve felçlerdir. Felçler, sinirlerin harabiyetinden dolayı ortaya çıkmakta, hangi sinir zarara uğradıysa bunun gittiği organlarda belirtiler çıkmaktadır. Önceleri kalpte husule gelen ağır durumlar birkaç günde ölümle sonuçlanıyordu.
Beriberi hastalığının sebebinin keşfi, vitamin araştırmalarının başlangıcı oldu. İki Hollandalı araştırmacı Ajikman ve Grins, tavukları kabuğu alınmış pirinçle beslediklerinde, beriberiye benzer bir hastalık olan Polieuritis Gallinarum’a yakalandıklarını tesbit ettiler. Bu tavuklara pirinç kabuğu verildiğinde belirtilerin azaldığını gördüler.
Bu deneyden sonra anlaşıldı ki, gıdalarda “vitamin” denilen hayati öneme sahip maddelerin bulunması mutlak gereklidir. Vitaminlerin eksikliklerinde belli belirtiler ortaya çıkar ki, bunlara “Avitaminozlar” denir.
Daha sonraları, beriberi hastalığının sebebinin vitamin B1 eksikliğinden meydana geldiği ortaya çıkarıldı. Nihayet Hollandalı araştırmacılar, pirinç kabuğundan B1’i kristal şeklinde elde ettiler. Bundan daha sonra Alman araştırmacılar, B1 vitaminini sentetik olarak elde ettiler. Böylece beriberi hastalığı bertaraf edilmiş oldu.
Hastalığın ön belirtileri asıl belirtilerden haftalar, hatta aylar önce ortaya çıkmaktadır. Önce belirtiler arasında, halsizlik, kuvvetsizlik, izahsız ağrılar hissetme başta gelenlerdir.
Beriberi üç şekilde ortaya çıkar:
1. Kuru şekil: Alt uzuvlarda başlayıp yukarı doğru yayılan reflekslerin kaybolduğu felçler, aşırı duyarlık, yarı felç, göz siniri iltihabı dikkati çeker. Kuru beriberinin tedavisinde sadece B1 (Tiamin) değil bütün B grubu vitaminleri vermek gerekir. Çünkü diğerlerinin de eksik olduğu anlaşılmıştır.
2. Yaş şekil: Kalp kası harabiyeti bilhassa sağ kalb yetmezliği, tansiyon düşmesi ve kalp hastalıklarından kaynaklanmayan ayaklarda su toplanması ile kendini gösterir. Cilt altında su birikmesinin protein eksikliğine bağlı olarak ortaya çıktığı zannedilmektedir. (Kan albuminlerinin düşmesi ile.) Hastalıklar çok defa kalp yetmezliğinden dolayı ölümle neticelenmektedir.
3. Çocuk beriberisi: Genellikle doğumdan sonraki on iki ay içinde ortaya çıkar. İlk dört ay içindeki akut (had) beriberi türü daha çok görülür. Bebekte solunum güçlüğü, akciğerlerde su toplanması, çarpıntı, ateş düşüklüğü, kusma, felçler (bilhassa ses tellerinde) ve morarmalar ortaya çıkar.
B1 vitamini nelerde bulunur?
Buğday başağı, kepek, bira mayası, sebzeler gibi birçok besinde bol miktarda bulunur. Sebzelerin pişirilmesi, sütün kaynatılması yada sterilize edilmesi çok önemli miktarda tiamin kaybına neden olur, bu nedenle pastörize olmuş sütte az bulunur. Kuru fasulye, yumurta, bütün hububatlar, kahverengi pirinç ve deniz ürünleri B1 kaynaklarıdır. Süt ve süt ürünleri, sebze ve meyveler B1 açısından çok zengin kaynaklar olmasalar da yüksek miktarlarda tüketildiklerinde yeterli B1 vitamini sağlayabilir.
0 Yanıt
2103 Gösterim