Alm. Ohnmacht (f), Fr. Evanoussement (m), İng. Fainting.
Kısa süreli, geriye dönebilen, kaslarda güçsüzlük ve ayakta duramama ile kendini gösteren şuur kaybı.
Senkop veya bayılma, ani, kısa süreli, spontan geri dönen, postural tonus kaybı ile karakterize, geçici şuur kaybıdır.
Genellikle, geçici serebral hipoperfüzyon (hipoksi) veya hipotansiyon nedeniyle olur.
Bayılma halinden önce kişi bir sersemlik, baş dönmesi ve denge bozukluğu hisseder, görmesi bulanır ve kulaklarında çınlamalar olur. Bayılmanın süresi ve derinliği, sebebine ve şahsa göre değişir. Bazı kişiler çevrelerindeki konuşma ve hareketleri hayal-meyal hatırlarken, bazıları tamamen şuurlarını kaybederler.
Bayılma, çok çeşitli sebeplerden olabilir. Bunlardan en önemlileri şunlardır:
1. Vazodepressör (damar genişlemesine bağlı) bayılma: Günlük hayatta en sık rastlanan bayılma budur. Kan görme, heyecan, fena bir haber, bayılmaya sebeb olur. Bayılmanın sebebi sırt bölgesi damarlarında aşırı genişleme olmasından dolayı buraya kan birikmesi ve kalbin beyne yeterli kan gönderememesidir. Şahıs ayakta duramaz, şuurunu kaybedip yere yığılır. Başı alçak durumda birkaç dakika tutmakla şahsın durumu düzelir.
2. Duruşa bağlı tansiyon düşmesi: Oturur veya yatar durumdaki kişinin ayağa kalkması sonucu kan basıncı düşer ve beyne yetersiz kan gider. Bu da baygınlık meydana getirir. Yaşlılarda, şeker hastalarında, vücuttan su kaybetmiş olanlarda, şiddetli kansızlıklarda bu hal sıktır.
3. Kalpte çarpıntıya bağlı bayılma: Kalp rahatsızlıklarında ve düzensiz kalp atımına sebep olan hallerde ortaya çıkar.
4. Kalp atım sayısının düşmesine bağlı bayılma: Çok sık rastlanan bir bayılma türüdür.Ağır hastalıkların iyileşme dönemlerinde, ruhi bozukluklarda, uzun süre aç kalmada, kötü bir haber alanlarda, kan görmekle ve benzeri hallerde olabilir. Ani olarak ortaya çıkar ve birden yere düşen kişi bir tarafını incitebilir. Ayakta ve oturur durumdayken görülür. Yatan kişide olmaz. Daima düşük nabız sayısı ve düşük kan basıncı vardır. Yatırılınca genellikle bir dakika içinde şuur geri gelir.
5. Kalp durmasına bağlı bayılma: Göz kararması, rengin solması, ayakta duramama ile kendini gösterir. Nabız hiç alınamaz. Kalbin 10 saniye durması ile şuur kaybı husule gelir. 60-90 saniye içinde kalp atımı başlarsa, kişi yeniden şuurunu kazanır. Müdahale yapılmayan hastalarda iki dakikayı geçerse ölüm meydana gelir.
6. Sara (epilepsi) hastalığında: Özellikle küçük nöbetlerde bayılma tarzında şuur kayıpları olur.
7. Histeride: Dolaşım sisteminde hiçbir değişme olmamasına rağmen bayılma olabilir. Kadınlarda sık rastlanılan bir durumdur.
Bayılmaların daha birçok sebebi olup, bunlar daha az görülen durumlardır. Aort kapağı darlığı, miyokard enfarktüsü, beyinde kan yetmezliği, beyin damar tıkanması, hatta öksürük nöbetleri bile bayılmaya sebeb olabilir. Bütün bayılma hallerinde acil olarak hastayı yatırmak veya oturup başını bacaklarının arasına almasını sağlamak gerekir. Kişinin götürüldüğü oda serin ve havadar olmalı, elbiseleri azaltılmalı, boyunda bulunan, yaka, kravat, fular gevşetilmelidir. Eter, amonyak, alkol koklatmak da iyi gelebilir.
Nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
Refleks vazomotor kararsızlık
Vazovagal senkop (nörokardiyojenik)
Durumsal senkop
Karotid sinus hipersensitivitesi
Ortostatik hipotansiyon
Nörolojik hastalıklar
Metabolik nedenler (hipoglisemi, hiperventilasyon, hipoksi)
Kan akımının engellenmesi
Aritmiler
NedenleriKan kaybı kan görmekan basıncının düşmesihavasızlık stres nabızda artma zayıflama yüzün sararması açlık kan şekerinin düşmesi şiddetli ağrılar çok sıcak yüksek ateş kansızlık.ani heyecan
BelirtileriBas dönmesi göz kararması ve soğuk terleme
Solunumun sık ve yüzeysel olması
Kasların gevşemesi hareket edememe
Kendinden geçme ve bilinç kaybının oluşması
İlkyardım1. Bayılan kişi önce düz ve sert bir zemine yatırılmalı.
2. Ayaklar hafifçe yukarı kaldırılmalı.
3. Baş kalp seviyesinin hafifçe altında tutulmalı (şekil 1-A).
4. Oturur durumda ise önce şekil 1-B pozisyonu sağlanmalı sonra da şekil 1-A'ya geçilmelidir.
5. Göğüs kafesinin solunum hareketlerine iştirak edip etmediği (şişip-inmesi) kontrol edilmeli, etmiyorsa yapay solutmaya başlanmalıdır.
Sıkı giysileri gevşetilir hava alması sağlanır.
Şok pozisyonuna alınır ve sıcak tutulur.
Duyu organları uyarılır solunum kontrol edilir.
Yüz ve ense soğuk su ile yıkanır takma dişi varsa çıkarılır.
Tokat atılmaz yakın mesafeden uzun süre alkol koklatılmaz
Ayıldıktan sonra yeterli süre dinlendirilir.
Yanına yanına diz çökün ve iki bacağını düzgünce uzatın
Size yakın olan kolu yana açın, dirsekten yukarı doğru katlayın
Diğer elinin sırtını size yakın olan yanağına yaslayın, diğer elinizle size uzak olan bacağı dizden katlayın
Hastayı kendinize doğru çevirin
Üstteki bacağın kalçadan ve dizden kıvrılmış olmasına dikkat edin
kafayı geri itin
Sinir krizlerinde bütün bunlara ek olarak stres nedeninin ortamdan uzaklaştırılması gerekir. (Örneğin; Sinir krizi bir tartışma sonucu geldiyse tartıştığı kişiden uzaklaştırılır.)
Tedavi:Tedaviyi hikaye, fizik muayene, EKG, eko, efor testi, biyokimya, elektrofizyolojik tetkik, eğik masa testi gibi araştırmaların sonuçlarına göre yönlendirilir.
Su kaybının yerine konması ve bayılmaya yol açan uyarılardan uzak durulması gibi önlemler bayılmanın tekrarını önleyebilir. Sıvı kaybına yol açan veya damar genişletici ilaçlar başka ilaçlarla değiştirilmelidir.
Öncü belirtileri hissedince derhal bacakların yükseltilmesi işe yaramaktadır. Bayılmaların sık olması veya yaralanmalara yol açması durumunda ilaç tedavisine başvurulabilir. Burada ritim bozukluğu veya tansiyon düşüklüğüne yönelik ilaç tedavisi planlanır.
Boyun damarlarının aşırı duyarlılığı veya ritmin çok yavaşladığı vasovagal bayılma olgularında kalıcı kalp pili implantasyonu ile oldukça yüz güldürücü sonuçlar alınmaktadır. Sıkça gelişen vasovagal bayılmalarda medikal tedaviden çok bayılma öncesi belirtilerin oluşması ile hastanın hemen oturması, mümkünse uzanması tavsiye edilir, ayrıca uzun süre ayakta kalınacaksa her iki bacağın birbirine bastırılması önerilerek bacaklardaki kanın yukarıya pompalanması kısmen de olsa sağlanabilir, hareketsiz kalmaktansa yürüyerek kanın yukarı pompalanması tavsiye edilebilir. Benzer bir mekanizmadan faydalanabilmek için hastaya sıkı varis çorabı giymesi de önerilir.
Beta bloker ilaçların kullanımı mantıklı gibi görünse de etkinliği klinik çalışmalarda gösterilememiştir. İdrar esnasında ayakta ıkınma da bayılmaya yol açıyorsa ihtiyacın ıkınmadan ve oturarak giderilmesi gerekir. Ayrıca buradaki sebep prostat büyümesi ise bunun giderilmesi gerekir. Benzer şekilde öksürüğe bağlı bayılma oluyorsa hastayı öksürtecek hastalıklardan korumak gerekir. Kimi hastalarda bu gibi önlemlere rağmen tamamen iyileşme sağlanamasa da atakların sıklığının veya şiddetinin azalması gene de memnunluk vericidir.
Geçirilmiş kalp krizi gibi kalp kasının yaralanmış olduğu olgularda bayılma gelişmesi ani ölüme yol açabilecek ciddi bir duruma işaret etmektedir. Bu hastaların ritmini devamlı surette izleyip ritmin ileri derecede bozulması halinde şok vererek hayat kurtarabilen implante edilebilir defibrilatörler (ICD) oldukça yararlı olmaktadır. Bu cihazlar bozulmuş hızlı ritmi düzeltmenin yanında kalbin yavaşlamasına ve kalp yetersizliğine de olumlu etki yapmaktadır.
Bilinç kaybı geçirenlerin birkaç ay otomobil sürmemesi gerekir. Bayılma ataklarının tekrarlaması ihtimali yüksekse, oturur durumda da geliyorsa veya öncü belirtiler var ise otomobil kullanılmamalıdır.
0 Yanıt
3349 Gösterim