Alm. Baroskop, Fr. Baroscope, İng. Baroscope.
Arşimed Kanununun gazlara tatbikine imkan veren, gazların ve havanın da bir kaldırma kuvvetine sahip olduğunu gösteren bir çeşit terazi.
Büyük hacimli cisimler, hava içinde tartıldıklarında gerçek ağırlıklarından daha az ağırlıkta ölçülürler. Bunun nedeni, havanın da cisimleri kaldırma kuvvetinin olmasıdır. Hava içerisinde aynı kütlede fakat hacimleri farklı cisimlerin ağırlıkları da farklı ölçülür. Büyük hacimli olan kütle diğerinden daha az ağırlıkta ölçülür. Tersine, hava içinde farklı hacimde, ama aynı ağırlıkta ölçülmüş cisimler boşlukta tartılırsa küçük hacimli çişimin daha hafif olduğu gözlenir. Bu olayı gözlemek için geliştirilmiş araca baroskop denir.
Baroskop bir kolunda vidalanmış ve hareket eden ağırlık bulunan basit bir terazidir. Baroskopun diğer ucuna bir cam balon asılıp, terazi hava içinde dengeye getirilir.
Arşimed Kanunu'na göre cisimlere çeşitli tesirler etki eder. Bu kanunu gazlara tatbik etmek için, havası boşaltma tulumbasıyla alınmış bir fanus, hassas bir terazi ve bu terazinin iki ucuna hacimleri çok farklı, havadaki ağırlıkları eşit iki cisim konursa (balon ve bunun ağırlığına eşit bir cisim), bir baroskop elde edilmiş olur.
Baroskop, havası boşaltılmamış bir boşaltma tulumbasının fanusu altına konup, buradaki hava boşaltıldığında, terazinin dengesi bozulur. Hacmi daha büyük cismin konulduğu taraf aşağı iner. Fanus içinde hava bulunmadığından kaldırma kuvveti yoktur. Halbuki hava içindeki bir cisim üzerine uygulanan kaldırma kuvveti, o cismin hacmine eşit hacimdeki havanın ağırlığına eşittir. Buna göre hacmi büyük olan cismin maruz kaldığı kaldırma kuvveti de daha büyük olacaktır. Eğer fanusun içine, yoğunluğu havanın yoğunluğundan daha fazla olan bir gaz gönderilirse durum tersine olur. Yani hacmi daha küçük olan cismin konulduğu taraf aşağı iner. Bu deneyden,bir cismin havadaki ağırlığının boşluktaki ağırlığından daha küçük olduğu anlaşılır. Bir cismin hakiki ağırlığı, ya havasız yerde tartılarak veya cismin havadaki ağırlığına maruz kaldığı kaldırma kuvveti eklenerek bulunur. Baroskop deneyi ilk defa Otto von Geericke tarafından yapılmıştır.
G = Bir cismin gerçek ağırlığı
G1 = Bu cismin havadaki ağırlığı
K = Havanın kaldırma kuvveti
V = Bu cismin hacmi
dc = Cismin özağırlığı
dh = Havanın özağırlığı
ise;
G= G1+ K, G1 = V. dc, K= V.dh
G= V. dc + V. dh = V (dc+ dh)
dh= 1, 293 grf/ lt = 0, 001293 grf/cm3
Bu şekilde cismin gerçek ağırlığı bulunabilir.
0 Yanıt
1950 Gösterim