Alm. Bilsenkraut , Fr. Jusquame, İng. Herbane.
Yumuşak tüylü, otsu bir bitki.
Halk arasında gavur haşhaşı ve konca olarak da bilinen banotu ormanlık yerlerde ve yol kenarlarında yetişen sarı çiçekler açan ve boyu en fazla bir metre kadar büyüyebilen bir bitkidir. Patlicangiller ailesinden Latince adı Hyoscyamus niger olan bu ot tohumları kapsüller içinde oluşur ve yıllık otsu bir bitkidir. Ülkemizde kayalık ve kurak yerlerde yetişir.
Familyası: Patlıcangiller (Solanaceae),
Türkiye’de yetiştiği yerler: Memleketimizde altı türü vardır. Hemen hemen her tarafta, tarla ve yol kenarlarında tesadüf edilir.
Gavurhaşhaşı adıyla da anılmaktadır. Yaprakları yumuşak, saplı veya sapsızdır. Çiçekleri sapsız veya kısa saplıdır. Taç yaprakları alt tarafta tüp şeklinde, üst tarafta biraz eğri olarak genişlemiş ve yayılmış olup, tepede beş lopludur. Meyve çok tohumlu ve bir kapakla açılıp tohumlarını saçan bir kapsüldür.
Memleketimizde altı banotu türü bilinmekle beraber, bu türlerden yalnız Hyoscyamus niger (Siyah banotu) ile H.muticus (Mısır banotu) tedavi sahasında kullanılmaktadır. Mısır banotu memleketimizde Malatya civarında bulunmaktadır. Bilhassa alkaloit endüstrisi için önemlidir. Siyah banotu hemen hemen bütün Anadolu ve Trakya’da bulunur. Tıbbi maksatlar için kullanılır.
Hyoscyamus niger (Siyah banotu):
Mayıs-eylül ayları arasında sarımsı renkli çiçekler açan, 30-80 cm boylarında, 2 senelik, otsu ve özel kokulu bir bitkidir. Gövdeleri dik, basit veya dallanmış ve yapışkan tüylüdür. Yaprakları, donuk yeşil renkli, kenarları girintilidir. Çiçekler çok kısa saplıdır. Çanak yaprakları tüp şeklinde, üzeri damarlıdır. Taç yaprakları huni şeklinde, beş parçalı, kirli sarı renkli ve mor damarlıdır. Meyvaları çanak yapraklar tarafından sarılan, kapak ile açılan bir kapsüldür. Bu kapsül içinde gri esmer renkli, oval veya böbrek şeklinde, üzerinde küçük çukurcuklar bulunan çok miktarda tohum bulunur.
Kullanıldığı yerler: Şifalı bitkiler arasında banotu kullanımı özen ister. İçerisinde bulunan alkaloidler nedeniyle fazla kullanıldığında zehirlenmelere neden olabilir. Bu nedenle kullanım miktarına dikkat edilmelidir.
Bitkisel tedavi için banotu kökleri, tohumları ve yaprakları birlikte kullanılmaktadır. Banotu kullanım miktarı aşırıya kaçtığında uyuşukluk yapar. Ayrıca uzman kontrolünde kullanılması önerilmektedir.
Bitkinin kullanılan kısmı; yaprakları, kökü ve tohumlarıdır. Yapraklar, bitki çiçekli iken toplanır ve kurutulur. Tohumlar tamamen olgunlaştıktan sonra alınır, güneşte veya daha iyisi 40-50 derecelik fırınlarda kurutulur. Yaprak, tohum ve bilhassa köklerde alkaloitler bulunmaktadır.
Kuvvetli bir uyuşturucu ve ağrı kesicidir. Bazı müshillerin tesir edebilmesini kolaylaştırır. Çeşitli merhemlerin terkibinde kullanılmaktadır. Bilmeden kullanıldığında sık sık zehirlenmelere sebeb olan bir bitkidir.
Banotu çok şiddetli ağrıları bile kesecek güçtedir. Ayrıca beyin hastalıkları ve nikrist hastalığına da faydalıdır. Bir bardak kaynar suya 10 gram banotu yaprağı konur ve 10 dakika kaynatılır. Elde edilen bu su ile vücutta ağrıyan yerler ovulduğu takdirde kısa sürede ağrıları keser. Banotu bir doktor gözetiminde kullanılmalıdır, evde bitkisel kullanıma uygun bir bitki değildir.
0 Yanıt
2008 Gösterim