Konu: Ayrık otu (Agropyron Repens) - Ansiklopedik Bilgi

[D®agon]

Alm. Gemeine Qecke, Fr. Chiendent commun, İng. Common Couch Grass, Scutch, Twitch.
Temmuz-ağustos ayları arasında yeşil veya morumsu-yeşil renkli başaklar veren, 30-100 cm boyunda, çok senelik otsu bir bitki.


Familyası: Buğdaygiller (Gramineae). Türkiye’de yetiştiği yerler: İstanbul, Trakya, Muğla, Anadolu.

Toprak altında çok fazla yayılmış olan ana kökleri bulunur. Bilhassa kumlu toprakları sever. Gövdeleri dik, tüysüz ve içi boştur. Yaprakları dar, uzun, ince, paralel damarlı, sivri uçlu, koyu yeşil renklidir. Çiçekler gövdenin ucunda ve yassı bir başak durumunda toplanmışlardır. Meyve sarımsı renkli uzuncadır.

Kullanıldığı yerler:
Ayrık otu, Klasik Yunan döneminden bu yana bitkisel ilaç olarak kullanılmıştır. Hasta köpeklerin toprağı kazarak kökleri yediği bilinir. Orta Çağ'da iltihaplı idrar hastalıklarının tedavisinde kullanılmıştır. Ayrıca antiseptik özellikleri vardır.

Kullanılan kısımları kökleridir. Köklerinde triticin, uçucu yağ, müsilaj ve potasyum bulunur.

Bitkinin etli kökleri çok eskiden beri üriner hastalıklarda kullanılan önemli bir halk ilacıdır. Kökler mesane ve böbrek iltihapları dahil, mesanedeki taş ve kumları düşürmek için kullanılan iyi bir idrar söktürücüdür. İdrar arttırıcı olarak mısır püskülü, arpa ile beraber kaynatılarak kullanılır. Hatta köpekler bile ağız ve barsaklarını temizlemek için bitkinin yapraklarını büyük bir zevkle yedikleri için bitki "köpekçimeni" olarak da bilinir. Tarlalarda belirtilen türden başka, buna çok benzeyen büyük ayrıkotu (cynadan dactylon) olarak bilinen çeşidinin daha kalın kökleri olup, nişasta da taşımasıyla ayrılır ve diğeri gibi kullanılır.

Ekonomik önemi
Yüksek protein ve nişasta içermesinden dolayı en değerli yem bitkilerinden biri olarak kabul edilir. Ayrık otu en çok at ve koyunlar tarafından sevilerek yenir. Düşük lif oranı ve tatlı tadı nedeniyle öncelikli olarak büyükbaş hayvanlarının beslenmesinde kullanılır. Ayrıca toprak ve su koruma ile bentleri kuvvetlendirmek amacıyla ekimi yapılır. Diğer yandan kısa sürede ürün alanını işgal ederek sorun yaratabilir.