Alm. Seltene irdische Elemente, Fr. Les éléments sares de terre, İng. Rare-Earth Elements.
Lantan’ı tâkip eden 58 atom numaralı Seryum’la başlayan 14 elementin meydana getirdiği dizi.
Dizinin son elementi 71 atom numaralı Lutesyum’dur. Bunlara lantanitler de denir. Kimyâsal özellikleri bakımından büyük benzerlikler gösterirler. Bunlardan prometyum tabiatta tabiî halde bulunmaz. Ancak nükleer fizyon ürünleri arasından pekçok izotopu elde edilir.
Bu elementlerin kimyâsal benzerlikleri, ayırmaları zorlaştırmakla beraber, iyon değiştirici ve çözücülerle çekme bunları birbirinden ayırmada kullanılabilen tekniklerdir.
Nâdir toprak elementlerinin alaşım veya bileşik hâlinde çok yaygın kullanım sahaları vardır. Petrolün krakinginde milyonlarca ton nâdir toprak elementi kullanılmıştır. Yine katalizör olarak, ketonların sekonder alkollere, alkenlerin alkanlara hidrojenlendirilmesi, bütanlardan poliester vermek üzere hidrojen giderilmesi gibi tepkimelerde kullanılırlar.
Fotoğraf makinası, gözlük camları ve televizyon ekranlarının parlatılmasında seryum oksit kullanılır. Saf neodim oksit cama mor renk verir. Praseodim ve neodim karışımı, televizyon ekranlarında parlama meydana gelmesini önler.
Nâdir toprak elementleri metalurjide de büyük ehemmiyet taşır. Çok az miktardaki nâdir toprak elementi alaşım veya metalin eriyiğine katıldığında safsızlıkları toplar. Alaşımların yapısına da katılarak alaşımlara iyi özellikler kazandırırlar. Meselâ demir-krom ve çelik alaşımlarında korrozyona karşı direnci arttırırlar. Bundan başka alüminyum, magnezyum ve vanadyum alaşımlarına da sıkça katılırlar. Bâzı nâdir toprak elementleri değişik sıcaklıklarda ferromanyetik, antiferromanyetik ve paramanyetik özellikler gösterebilir. Meselâ holmiyum 20°K nin altında ferromanyetik, 20° ile 133°K arasında antiferromanyetik ve 133°K nin üzerinde de paramanyetik özellikler gösterir. Bu ve benzer özelliklerinden dolayı nâdir toprak elementleri elektronik sanâyiinde de kullanılır.
0 Yanıt
2464 Gösterim