DEVLETLER NASIL GELİŞİR?
Ülkeler arasında veya ülke içinde kâr amacıyla yapılan alışverişe ticaret denir.
Ticarette ham madde kaynaklarına yakın olmak çok önemlidir. Çünkü bir ürün çok el değiştirdiğinde bedeli artar.
ilk Çağ’dan itibaren devletler ticaret yollarını kontrol etmek istemişlerdir. Bunun için devletler birbirleriyle savaşmışlar, aralarında anlaşmalar yapmışlardır.
Dünya ticaretinde önem kazanan yollar Kral Yolu, İpek Yolu ve Baharat Yolu’dur.
Kral Yolu
Kral Yolu, Lidyalıların başkenti Sardes’ten başlayarak doğuya doğru ülkemizin orta kuzey kısmından Irak’ın Musul şehrine varmakta, Bağdat şehrinden geçerek Mezopotamya’daki Ninova şehrine ulaşmaktadır.
Asya kıtasından getirilen ticaret malları Ege üzerinden gemilerle Avrupa’nın önemli limanlarına taşınmaktadır.
Lidyalılar Kral Yolu sayesinde ekonomik alanında önemli kazançlar elde etmişlerdir.
Lidyalılar ticaret sayesinde komşu devletlere göre bilimde, sanatta ve teknolojide üstün bir konuma gelmişlerdir.
Lidyalılar tüccar bir toplumdu. Sosyal tabakalar içerisinde tüccarlar, asiller ve büyük zenginler üst sıralarda yer almıştır. Bu da toplumun ekonomik olarak gelişmesine katkı sağlamıştır.
Baharat Yolu
Baharat Yolu Hindistan’dan başlamaktadır. Uzakdoğu ülkeleriyle Batı ülkeleri arasında önemli bir görev üstlenmiştir.
■Baharat ürünleri önceleri Asya ülkelerinde kullanılmaktaydı. Daha sonraları ise Avrupa ülkelerinde de kullanılmaya başlayınca bu ürünlerin önemi artmıştır.
■Baharat ürünleri pahalı olduğundan ancak zenginler satın alabilmekteydi.
■Baharat ürünleri Avrupa’ya iki yolla ulaşmaktaydı. Bunlardan birincisi Orta Asya üzerinden geçen ipek yol’uydu. Diğer yol ise Hindistan ve Seylan’dan Kızıldeniz’deki Akabe Körfezi’ne, Yemen kıyılarına ya da Basra Körfezi’ne gelen deniz yoluydu. Bu kıyılardaki limanlarda, gemilere boşaltılan baharat, kara yoluyla Fenike ve Filistin kıyılarına, Mısır’dan İskenderiye’ye ve Karadeniz’e ulaştırılırdı. Oradan deniz yoluyla Avrupa’ya taşınırdı.
Baharat Yolu Bağdat’tan itibaren ipek Yolu ile birleşerek devam etmektedir.
■Fatih Sultan Mehmet zamanında ipek Yolu’nun denetimi Osmanlı Devleti’nin eline geçmiştir.
■Yavuz Sultan Selim döneminde de Baharat Yolu’nun güvenliği Osmanlıların eline geçmiştir.
■Osmanlı Devleti’nin eline ipek ve Baharat yollarının denetimi geçince Avrupalılar yeni yollar bulmak amacıyla coğrafi keşiflere yönelmişlerdir.
COĞRAFİ KEŞİFLER
Avrupalıların çeşitli nedenlerle XV. yüzyılın sonunda bilinmeyen yerleri keşfetmek için yaptıkları gezilere coğrafi keşifler denir.
Nedenleri:
■Avrupalıların doğu ülkeleri gibi zengin olabilmek amacıyla yeni ticaret yolları aramaları,
■İstanbul’un fethinden sonra Türklerin Doğu ticaret yollarına hakim olmaları,
■Avrupalıların açık denizlere çıkma ihtiyacı hissetmeleri,
■Avrupa’da değerli madenlerin az bulunmasından dolayı kralların (İspanyol, Portekiz) gemicileri desteklemeleri,
■Avrupalıların Hıristiyanlık dinini yaymak istemeleri,
■ Avrupalıların dünyayı tanımak istemeleri,
■Avrupalıların pusulayı öğrenmeleri, gemicilik ve coğrafya bilgilerinin artmasıdır.
Keşifler
■Portekizli gemici Bartelmi Dias, Afrika’nın güney ucundaki Ümit Burnu’nu keşfetti (1486).
■İspanyol gemici Kristof Kolomb dünyanın yuvarlak olduğuna ve daima batıya gidilirse Hindistan’a ulaşılacağına inanmaktaydı, ispanya’dan Atlas Okyanusu’na açıldı. Amerika kıtasına ulaştı (1492), buranın Hindistan olduğunu zannetti.
■1507′de Amerika Vaspuçi buranın yeni bir kıta olduğunu keşfetti. Yeni kıtaya Amerika adı verildi.
■Portekizli gemici Vasko Da Gama Ümit Burnu’nu dolaşarak Hindistan’a ulaştı ve Hint Deniz Yolu’nu keşfetti.
■Portekizli Mücellan 1519′da dünyanın yuvarlak olduğunu ispatlamak için Atlas Okyanusu’na açılarak Büyük Okyanus’a ulaştı. Filipinler’de ölünce arkadaşı Del Kano tarafından dünya turu tamamlandı (1522). Böylece, dünyanın yuvarlaklığı ispatlandı.
Kesiflerin Sonuçları:
■Keşifler dünya tarihinde önemli sosyal, siyasal, ekonomik ve dini değişikliklere neden olmuştur. Bu durum keşiflerin evrensel yönünü ortaya koymaktadır.
■Eski ticaret yolları değişti, ipek ve Baharat yollarının denetimi Avrupalıların eline geçti.
■islam dünyası ekonomik yönden zayıfladı.
■Keşfedilen yerlere özellikle Amerika’ya Avrupa’dan birçok insan göç etti.
■Amerika kıtasının eski bir medeniyet merkezi olduğu öğrenildi.
■Akdeniz limanları eski önemini kaybetti.
■Atlas Okyanusu limanları önem kazandı.
■Keşif yapan milletler, keşfettikleri ülkeleri ele geçirerek sömürge imparatorluklar kurdular.
■Keşfedilen ülkelerde bol miktarda bulunan altın ve gümüş gibi madenler Avrupa’ya getirildi.
■Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşti.
■Burjuvalar, soyluların topraklarını satın alarak soyluların önemini kaybetmelerine neden oldu.
■Zenginleşen Avrupalılar, Rönesans’ın doğmasına ortam hazırladı.
■Hıristiyanlık yayıldı. Kilise ve din adamlarına duyulan güven azaldı.
■ Coğrafi keşifler evrensel bir olay olduğu için birçok toplumu etkilemiştir.
■Coğrafya bilgisinin artması
■Pusulanın geliştirilmesi
■İpek ve Baharat yollarının Müslümanların eline geçmesi
Yukarıdaki gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin meydana gelmesine neden olmuştur?
A) Rönesans hareketleri
B) Reform hareketleri
C) Coğrafi keşifler
D) Sanayi inkılâbı
Yukarıda verilen gelişmeler coğrafi keşiflerin meydana gelmesine neden olmuştur. Doğru yanıt C seçeneğidir.
■ Avrupa’da Rönesans hareketleriyle bilimsel gelişmeler başladı ve sonraki dönemlerde de devam etti.
■ Avrupalı bilginler, pratik bilgiler üzerinde çalışmalar yaptılar. Bu gelişmeler sonucunda bilim ve teknoloji ilişkisi sanayi inkılâbının doğması ortam hazırladı.
Sanayi İnkılâbı
El ve kas gücü yerine makinelerden faydalanma işine denir.
Nedenleri:
Sanayi inkılâbı 1950′de İngiliz James VVatt’ın buhar gücünü keşfetmesiyle tüm dünyaya yayılan teknolojik gelişme hareketidir. Bu teknoloji ilk olarak dokuma sektöründe kullanılmaya başlandı. Sonraki yıllarda ulaşım, madencilik, taşımacılık gibi alanlarda da kullanılmaya başlandı.
Sanayi inkılâbına kadar üretim insan ve hayvan gücüne dayanmaktaydı. Bu da doğal olarak hem zaman hem de daha fazla güç kaybına neden olmaktaydı.
İngiltere’de başlayan makineleşme kısa sürede diğer ülkelere yayıldı. Fransa, Hollanda, Almanya ve Avusturya’da sanayi hızla gelişti.
Sonuçları:
■insan gücünün yerini makine gücü almıştır.
■Küçük imalathaneler, yerlerini büyük fabrikalara bırakmıştır.
■ Buhar gücüyle çalışan lokomotifler ve çelik gemilerin yapılmasıyla ulaşımda büyük ilerlemeler sağlanmıştır.
■Pazar ve ham madde ihtiyacı artmıştır.
■Sömürgecilik gelişmiştir,
■işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.
■Teknolojik gelişmeler sonucunda yeni yollar ve kanalların açılmasıyla (Panama ve Süveyş kanalları gibi) uluslararası ticaret canlanmıştır. ■Avrupa’da refah düzeyi yükselmiştir.
■Köyden kente göç başlamıştır.
■!. Dünya Savaşı’na neden olmuştur,
■İşçi ayaklanmaları başlamıştır.
■Kapitalizm, sosyalizm ve emperyalizm gibi akımlar doğmuştur.
Sanayi inkılâbı sonucunda günlük hayatta kullandığımız birçok sanayi ürünü hayatımızı kolaylaştırmıştır. Evlerimizdeki elektronik eşyalar, giysiler, kırtasiye malzemeleri bunlardan bazılarıdır.
Avrupa’da sanayi inkılâbıyla birlikte küçük atölyeler yerlerini büyük fabrikalara bırakmış, bu durum üretimin artmasına neden olmuştur.
Sanayi inkılabıyla birlikte fabrikalar için gerekli ham madde ihtiyacının artması aşağı-dakilerden hangisine neden olmuştur?
A) ipek ve Baharat yolları önemini kaybetmiştir.
B) Soylular güç kaybetmiştir.
C) Devletler arası sömürgecilik yarışı hızlanmıştır.
D) Osmanlı Devleti’nin ihracatında artış olmuştur.
Sanayi inkılabı sonucu devletler ham madde ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla sömürgecilik yarışına girmişlerdir.
Doğru yanıt C seçeneğidir.
Sendika
İşçilerin veya işverenlerin iş, kazanç, toplumsal ve kültürel çıkarlarını korumak ve geliştirmek için aralarında kurdukları birliğe sendika denir.
■Sendikalar, işçilerin ekonomik, sosyal ve toplumsal haklarını korur.
■Sendikalar işçilerin birlik ve beraberlik içinde; dil, din, ırk ve inanç farkı gözetmeksizin bir araya geldikleri örgütlerdir.
0 Yanıt
5108 Gösterim