Hindistan’da vazîfe yapmış olan İngiliz generali.
1864 senesinde Hindistan’da doğdu. 1927 senesinde İngiltere’de öldü. 1919 yılında Hindistan’ın Amritsar kentinde ortaya çıkan hâdiseleri acımasızca bastırmasıyla meşhurdur.
Hindistan’ın Murree kentinde doğan Dyer Reginald Edward Harry, 1885 senesinde İngiltere’nin Hindistan’da bulunan West Surrey alayında vazîfe aldı. Daha sonra Hindistan ordusuna girdi. 1886-87’de Birmanya’ya düzenlenen seferlere katıldı. 1901-1902’de bugünkü Pakistan ile Afganistan arasındaki dağlık bölgede bulunan Veziristân’ın kuşatılmasında vazîfelendirildi. Birinci Dünyâ Savaşı sırasında Almanların Afganistan’a geçmesini önlemek için kurulan Doğu İran hattının sorumlusuydu. 13 Nisan 1919 Amritsar katliamı sırasında Jullundur’da tugay komutanı olan Dyer, bir misyoner kadınla Hinduların alay etmesine misilleme olarak Amritsar şehrinde tapınakta âyin yapan halkın üzerine ateş ettirip on dakikada yedi yüz kişiyi öldürttü. Bu vahşî saldırı netîcesinde binden fazla kişi de yaralandı. Bununla da yetinmeyen Dyer, ahâliyi üç gün elleri ve ayakları üzerinde hayvan gibi yürüttü. Üç gün zarfında sokaklarda İngilizlerden başka ayakta yürüyen kimse yoktu.
Bütün Hindistan’da büyük infiale sebeb olan bu katliam üzerine İngiltere hükûmeti soruşturma için bir müfettiş gönderdi. Müfettiş, Dyer’e neden müdâfaasız halka ateş açtırdığını sorunca, Dyer; “Buranın kumandanı benim. Buradaki askerî bir icrâatı ben takdir ederim. Öyle lüzum gördüm, öyle emrettim. Daha tafsilatlı bir şey anlatmaya lüzum görmüyorum.” dedi. Müfettiş; “Ahâlinin yüz üstü sürünmesini emr etmenizin sebebi nedir?” diye sorunca da; “Hindûlar tanrıları karşısında yüz üstü sürünüyorlar. Bunlara bir İngiliz kadının bir Hindû tanrısı kadar mukaddes olduğunu ve değil hakâret, onun karşısında sürünmeleri îcâb ettiğini anlatmak istedim.” dedi. Müfettiş halkın ihtiyâçları için dışarı çıkmak mecbûriyetinde olduğunu söyleyince, Dyer; “Evet sokakta yüz üstü sürünerek yürümelerini emr ettim. Eğer bunlar insan olsalardı, yüz üstü sürünmezlerdi. Çünkü bunların evleri birbirine bitişik ve damları düzdür. Damlar üzerinde insan gibi yürürlerdi.” cevâbını verdi. Dyer’in bu sözleri İngiliz basınında neşredilince, Dyer kahraman îlân edildi.
Yapılan soruşturma netîcesinde suçlu bulunan Dyer sâdece komutanlık vazîfesinden alındı ve emekliye sevk edildi. Lordlar kamarası ise Dyer’in bu davranışını övgüyle karşılayarak adına bir fon kurulmasını sağladı. Hâdise bütün dünyâda yankı uyandırdı. Hint milliyetçileri olay yerini bir şehitler anıtına çevirdiler. Hindistan halkına bunca zulüm yapan sinsi İngiliz sömürge siyâsetinin acımasız tatbikçisi Dyer, 23 Temmuz 1927’de İngiltere’de Bristol yakınlarında Long Ashton denilen yerde öldü.
0 Yanıt
2876 Gösterim