İstiklâl Harbinde faydası görülen efelerden.
Nazilli ilçesinin Piribeyli köyünde 1885’te doğan Mehmed Efe, efelikten önce demircilik yaptığından “Demirci” ünvanını almıştı. Birinci Dünya Harbi sırasında kendisine yapılan bir haksızlıktan dolayı köyüne dönerek, zeybek olup dağa çıkmıştı.
15 Mayıs 1919’da Yunanlıların İzmir’e girmesi üzerine Kurtuluş Savaşına katıldı. Nazilli civârına gelen düşman, Mehmed Efeyi zararsız hâle getirmek için ona hediyeler gönderip, kendilerine katılması hâlinde generallik vaadinde bulundu. Bu teklifi reddeden Efe, düşmanla savaşa giriştiği gibi, onların Nazilli’de bulunan silâh deposunu ele geçirip kendi adamlarına dağıttıktan sonra Zeybekler Ordusunun Demirci Alayını kurmaya başladı. 10 Temmuz’da Umurlu’ya gelerek cephe komutanı Binbaşı İsmail Hakkı Beyin emrine girdi. Gerek asker toplayarak ve gerekse diğer efelerin kendilerine katılmaları neticesinde kuvvetli bir birlik meydana getiren Demirci Mehmed Efe, 16 Temmuz’da işgâl altında olan Aydın’a saldırdı ise de, üstün ateş karşısında ilerleyemedi. Karşı saldırıya geçen Yunan kuvvetleri de bir başarı elde edemediler. Sonraki baskınlarla düşman perişan edildi.
Mehmed Efe, maddî gelir temin etmek üzere Denizli’ye gönderdiği Sökeli Ali Efenin öldürülmesi ve adamlarının şehirden kovulması üzerine Denizli’yi bastı. Ali Efenin ölümünden mesul tuttuğu yüz kadar kimseyi kurşuna dizdi. Bu hâdiseden sonra her yerde ünü yayılan Mehmed Efe, emrindeki 10.000 kişiyle Aydın cephesinde düşman saldırılarını durdurmaya muvaffak oldu. Bu başarısı üzerine 5 Ekim 1919’da Aydın cephesi Umum Kuvayı Milliye Komutanlığına getirilen Efe, karargâhını Nazilli’ye nakletti.
Demirci Mehmed Efe, Yunanlıların 22 Haziran 1920’de Milen çizgisini geçerek Kuvayı Milliyeye saldırmaları ve cephenin çökmesi üzerine Göller Bölgesindeki dağlara çekildi. Kasım 1920’de Afyon’dan Adana’ya kadar uzanan Güney Cephesi komutanlığına Albay Refet (Bele) Beyin atanmasından sonra ortaya çıkan Kuvayı Milliye-Kuvayı Nizâmiye çekişmesinde çeteliği savunan Çerkez Edhem, Demirci Efeyi kendisiyle birleşmeye çağırdı. Öte yandan Albay Refet Bey de Efe’yi Konya’ya çağırarak Aydın Zeybek Alayının bir kolordu olarak düzenlenerek komutanlığının kendisine verileceğini bildirdi. Efe hiçbirisine cevap vermedi. Ancak Refet Bey, Çerkez Edhem’in teklifini duyunca, Demirci Efeye bir baskın düzenledi. Efe, kendisini saran kuvvetleri yararak dağa çekildi ise de adamları yakalandı. Ankara hükümeti, Efe’ye millî görevini yaptığını ve artık dinlenmeye çekilmesini bildirerek affettiğini îlân etti. Bu isteğe uyan Efe, köyüne çekilip ölünceye (1959) kadar orada kaldı.
0 Yanıt
2068 Gösterim