Alm. Hirsel (f), Fr. Millet (m), İng. 1. Millet 2. Maize, corn. Familyası:Buğdaygiller (Gramineae).
Türkiye’de yetiştiği yerler: Güneydoğu, İç Anadolu, Karadeniz, Ege, Marmara ve Doğu Anadolu bölgelerinde.
Tohumları buğday gibi besin maddesi olarak kullanılabilen, bir veya çok yıllık bitki.
Memleketimizde insan gıdası ve hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Van Gölü kıyı bölgelerinde ve Hakkâri’de darı türlerinden biri olan “cin darı” kavrulup taştan geçirilerek kavuzlarından ayrılır. Dâne kısmı süt ve ayranla karıştırılır ve bir nevi ekmek yapılır. Bu darı aynı zamanda bozanın da hammeddesidir. Mısır (Zea mays) bundan başkadır.
Koca darı, Muğla ve Hatay bölgesinde ekmeğin ham maddesidir. Ekmeği arpa ekmeğinden lezzetlidir. Koca darı nişastası dokuma sanâyii için çok elverişlidir.
Darının yeşil kısımlarında bitki gençken “durrin” denilen bir glikozit bulunur. Bu, hayvanları zehirleyebilir. Onun için hayvanlara darılar çok taze ve yeşilken yedirilmemesi lâzımdır. Bu gibi tâze otları, gölgede 24 saat kuruttuktan sonra hayvanlara vermelidir.
Yurdumuzda en çok darı yetiştirilen illerimiz, sırası ile; Urfa, Diyarbakır, Zonguldak, Muğla, Siirt, Aydın, Hatay, Bitlis ve Adıyaman’dır.
İklim istekleri: Esas îtibâriyle tropik iklimin yerli ürünüdür. Fakat, mutedil iklime de iyi adapte olmuştur. Fazla yağıştan zarar görmez. Kum darı ve cin darı fazla rutubetten hoşlanmazlar. Darı tohumları 8-12 derecede çimlenirler. Darılar kurağa dayanıklıdır. Fakat kurakta gelişmeleri durgunlaşmaktadır. Kuraklık geçince hızlı gelişmelerine devam ederler.
Toprak istekleri: Koca darı, çok değişik toprak tipleri üzerinde yetişir ve iyi mahsul verir. Fakat en yüksek verim kumlu-killi topraklar üzerinde sağlanır. Kökleri çok derinlere inebilir. Diğer darı çeşitleri daha yüzden kök sistemine mâliktirler. Fakat çok değişik toprak tipleri üzerinde yetişebilirler. Toprakların organik maddelerce zengin olması, verimin daha fazla olmasını sağlar.
Toprak işlemesi, ekimi, hasat ve harman: Toprak pullukla sürüldükten sonra, diğer toprak işleme âletleri ile ikilemeye ve gerekirse üçlemeye tâbi tutulur.Kâfi miktarda rutûbet mevcut ise sun’î gübre veya çiftlik gübresi verilir. En iyi ekim zamanı mısır ekiminden takrîben 2 hafta sonradır. Toprak sıcaklığı 13-15 derece olmalıdır. En iyi ekim şekli, âletlerle sıraya ekimdir. Ekim derinliği toprağın durumuna göre 1-3 cm, dekara atılacak tohum miktarı 0.5-5 kg kadardır. Tohumlar çimlendikten sonra, gerekli zamanlarda çapalama ve sulama işleri yapılır. Dâne mahsulü için yetiştirilen darıların hasadı, dânelerin renkleştiği zamandan birkaç gün sonra biçilir. Bir müddet demet halinde kurutulur. Daha sonra demetler toplanır, harman edilir.
0 Yanıt
3943 Gösterim