Alm. Gips, (m), Fr. Platre, İng. Plaster of Paris.
Kalsiyum sülfat hemihidrat (CaSO4.1/2 H2O) bileşiği olan ve ıslatılıp kurutulduğunda sertleşerek çabucak donan, beyaz renkli ince toz.
Alçı, alçı taşı denilen kalsiyum sülfat dihidratın (CaSO4 . 2H2O) öğütülüp 190 °C de suyunun % 75'i çıkıncaya kadar ısıtılmasıyla elde edilir. Toz halinde olan alçı su ile pasta haline getirildiğinde bir kaç dakika içinde sertleşir. Karışım yaklaşık 100 kg alçı 19 kg sudan meydana gelimelidir. Suyun fazlası gözenekli, azı da kırılgan bir yapı meydana getirir. Alçıya donmayı gecikritici madde eklendiğinde kaba veya ince sıva adını alır. Alçıya, alçı taşından sıva ve çimento yapmak üzere ilk defa Paris yakınlarında kullanılmış olmasından dolayı Paris sıvası adı da verilir.
Alçı 18. yüzyılda pişmiş toprak kapların yapımında kalıp olarak kullanılıyordu. Günümüzde ise tavan süsleme işlerinde ve tıpda kırık ve çıkıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Alçı harcı: Alçı, tebeşir tozu ve beyazlatıcı maddenin tutkalla karıştırılmasıyla elde edilen beyaz, akışkan bir kaplama malzemesi. Oymalı mobilyaların ahşap ve taş yüzeylerin boyanmaya hazır hale getirilmesinde kullanılır.
Alçı işi: Mimarlıkta yapının dışında veya içinde uygulanan ince alçı işçiliği. Alçı işinde kullanılan malzemenin bileşiminde genellikle alçı taşı, kireç ve ince kum bulunmaktadır. Bunların miktarları uygulanan metoda göre değişmektedir. Bunlar süsleme işlerinde ve boyanabilir düzgün yüzeyler eldesinde kullanılmaktadır.
Alçı işinin en güzel örneklerini İspanya'da İslam eserlerinin iç ve dış süslemelerinde ve 19. yüzyılda İngiltere'de yapılan binaların dış süslemelerinde görmek mümkündür.
Alçı taşı: Jips olarak da bilinir, kalsiyum sülfat dihidrat (Ca SO4 . 2 H2O) yapısındadır. Kristalleri iyi gelişmiş 2 sertlikteki jips türüne selenit, lifli parlak türüne ise atlas taşı denir. Jips deniz tuzundan çökelmiş veya anhidritinin yüzey veya yeraltı sularınca hidratlaşması sonucunda oluşmuştur.
Jips ham olarak gübre, kağıt ve dokuma malzemelerinde dolgu maddesi portland çimentosu üretiminde geciktirici olarak kullanılır. Kavrularak alçı, mermer sıvası ve çimento gibi malzemelerin yapımında kullanılır.
Jips üreticisi ülkeler ABD, Kanada, Fransa, İtalya, Sovyetler Birliği ve İngiltere'dir. Türkiye'nin pek çok bölgesinde jips yataklarına rastlanmaktadır. Başlıca jips yatakları Ankara'nın Şereflikoçhisar, Beypazarı, Ayaş ilçelerinde Niğde'nin Ulukışla, Balıkesir'in Susurluk, Eskişehir'in Sivrihisar, Denizli'nin Honaz ve Erzurum'un Aşkale ilçelerinde bulunmaktadır.
0 Yanıt
1804 Gösterim