Türkiye’nin ilk siyâsî partisi. 9 Eylül 1923 günü “Halk Fırkası” adıyla kurulmuş, 10 Kasım 1924 günü Cumhûriyet Halk Fırkası” adını almıştır. Daha sonra “Cumhuriyet Halk Partisi” olması kurultayda kararlaştırılmıştır. Partinin ilk genel başkanı Atatürk olmuştur. Ölümünden sonra İsmet İnönü genel başkan olmuş ve 14 Mayıs 1972’de toplanan genel kurula kadar genel başkanlığa devâm etmiştir. Bu târihten, parti kapatılıncaya kadar genel başkanlığı Bülent Ecevit yapmıştır. 1992’de çıkarılan kânunla açılması üzerine Deniz Baykal genel başkanlığa seçilmiştir.
CHP, 1946 yılına kadar tek parti olduğundan aralıksız iktidarda bulundu. Türkiye’de fikir ayrılıkları fazla olan ve en çok bölünen bir partidir. Bu partiden ayrılmalar 1945 yılında başlamış ve istifâ eden milletvekilleri 7 Ocak 1946 günü Demokrat Partiyi kurmuşlardır. Partiden ikinci ayrılma 1967 yılında oldu. İstifâ eden 47 milletvekili ve senatör Güven Partisini kurdular. 1972’de toplanan kurultayda fikir ayrılıkları tekrar ortaya çıkarak 14 milletvekili ile senatör partiden ayrıldı. Aynı sene Ferit Melen hükûmetinden bakanlar çekilince, eski genel başkan İsmet İnönü ve diğer milletvekili ve senatörler partiden ayrıldılar. Bu ayrılmalardan sonra partinin 94 milletvekili ile 19 senatörü kaldı.
CHP iktidar ve politika hayâtında çeşitli değişikliklere uğradı. 1950 yılında iktidârı seçimle Demokrat Partiye bıraktıktan sonra bir daha tek başına iktidar olamadı. 1960 ihtilalinden sonra kurulan koalisyon kabinelerine ortak oldu ve 1965 seçimlerinden sonra tekrar ana muhâlefet partisi durumuna düştü. 12 Mart muhtırasından sonra birinci ve ikinci Nihat Erim hükûmetlerine yine ortak oldu. Bundan sonra yapılan iki seçimde de tek başına iktidâr olamadı. 12 Eylül 1980’de Silahlı Kuvvetlerin iktidâra el koymasından sonra partiler kapatılınca partinin siyâsî hayâtı geçici bir müddet durdu. 1992’de çıkarılan eski partilerin açılmasına dâir kânunla yeniden siyâset sahnesine döndü.
CHP politikasının temeli amblemindeki altı okla altı ilkeyi temsil edecek biçimde şekillendirilmiştir.
Bunlar:Cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık, lâiklik, devrimcilik ve devletçiliktir.
Partinin ekonomik görüşü devletçilik ağırlıklı karma ekonomi olarak bilinir.
CHP ayrıca partinin yayın organı olan Halk TV'nin sahibidir.
Yeraldığı hükûmetler
1923-1950 Arası Cumhuriyet Hükümetleri
VIII., IX. ve X. İnönü hükûmetleri
I. Ecevit Hükûmeti
II. Ecevit Hükûmeti
III. Ecevit Hükûmeti
50. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti
52. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti
Cumhuriyet Halk Partisi Genel başkanları
Adı Göreve Gelme Tarihi Görevi Bırakma Tarihi
1 Mustafa Kemal Atatürk 11 Eylül 1923 10 Kasım 1938
- Celal Bayar 10 Kasım 1938 26 Aralık 1938
2 İsmet İnönü 26 Aralık 1938 8 Mayıs 1972
- Kamil Kırıkoğlu 8 Mayıs 1972 14 Mayıs 1972
3 Bülent Ecevit 14 Mayıs 1972 30 Ekim 1980
- Mustafa Üstündağ 30 Ekim 1980 16 Ekim 1981
4 Deniz Baykal 9 Eylül 1992 18 Şubat 1995
5 Hikmet Çetin 18 Şubat 1995 11 Eylül 1995
6 Deniz Baykal 11 Eylül 1995 22 Nisan 1999
- Cevdet Selvi 22 Nisan 1999 23 Mayıs 1999
7 Altan Öymen 23 Mayıs 1999 30 Eylül 2000
8 Deniz Baykal 30 Eylül 2000 10 Mayıs 2010
- Cevdet Selvi 10 Mayıs 2010 22 Mayıs 2010
9 Kemal Kılıçdaroğlu 22 Mayıs 2010
0 Yanıt
2713 Gösterim