Konu: Organeller Ve Görevleri

[Uyanan Gençlik]

ZARSIZ ORGANELLER
ribozom    
sentrozom    

TEK KAT ZARLI ORGANELLER    
endoplazmik redikulum
golgi cisimciği    
koful
lizozom
   
ÇİFT KAT ZARLI ORGANELLER
plastitler
mitokondri
   
Mitokondri

Hücre içinde oksijenli solunum yapar. Hücreye gerekli enerjiyi sağlar. Çift katlı zarla çevrilidir.
·    Karaciğer, kas ve sinir hücreleri, fazla miktarda enerji kullandığından çok sayıda mitokondri içerir.Mitokondrinin resmi aşağıdadır.



Koful:

Hücre içinde atık madde, su ve besin depolayan kese şeklindeki yapılardır.
Tek katlı zardan oluşur. Bitki hücrelerinde büyük(%90’ ını kaplayacak kadar) 
hayvan hücrelerinde ise küçüktür.  Yaşlanmış hücrelerde kofullar büyük ve az olur.



Kloroplâstlar 

Bitkiye yeşil renk verir. Yapısındaki klorofil sayesinde, fotosentez yaparak besin ve oksijen üretir.
Yapraklarda ve otsu bitkilerin gövdelerinde bulunur.

Sentrozom

Hücrede bölünmede görevlidir. Sadece hayvan hücresinde vardır.
Bitki hücresinde sentrozom bulunmaz!

Plastitler

Sadece bitki hücrelerinde bulunur. Hücre ile gelişerek, bulundukları ortama göre,
farklı renk pigment taneciklerini oluştururlar ve renklere göre farklı görevler üstlenirler.
Plastitler ışık etkisiyle birbirlerine dönüşebilirler.

Pigmentleri ve görevleri farklı plastitler üç çeşittir:

a) Kloroplast:
Yeşil renk pigmenti olan klorofil taşırlar. Bitkilerin yapraklarında, ham meyve ve sebzelerinde, genç dallarında, otsu gövdelerinde bulunur. Kloroplastlar fotosentez olayını gerçekleştirir. Fotosentez sonucu besin ve oksijen üretilir.

b)Kromoplast:
Sarı, kırmızı ve turuncu renk pigmentlerini taşırlar. Böylece bitki ve meyvelere renk verirler, vitamin üretip depolarlar. Kloroplastın değişimi ile oluşurlar.

c)Lökoplast:
Renksiz plastitlerdir. Işık aldığında yeşil renkli kloroplastlara dönüşebilirler.
Bitkinin tohumlarında, kök ve toprak altı gövdesi gibi depo organlarında bulunur.
Lökoplastlarda protein, yağ ve nişasta gibi besinler depolanır.

Lizozom

Hücre içi sindirimi gerçekleştiren enzimler taşıyan keseciklerdir. Hücre içine alınmış maddelerin sindirimini yaparlar.

Hücre Zarı:

 Bütün bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan canlı, saydam, esnek ve seçici geçirgen bir zardır.
Seçici geçirgenlik, hücre zarının  bazı maddeleri hücre alıp bazılarını almamasıdır.



Hücre zarının görevleri:
1- Hücreyi dış etkenlerden korumak
2- Hücreye şekil vermek
3- Madde alış verişini kontrol etmektir.

     Akıcı-mozaik zar modeline göre hücre zarı,  iki sıra yağ tabakasıyla bu tabakalarda yüzen farklı büyüklük ve yapıdaki proteinlerden oluşur.  Hücre zarı karbonhidrat,protein ve yağlardan oluşur.

Hücre zarından geçebilen maddeler:
Küçük moleküller ( glikoz, aminoasit, su, madensel tuzlar), yağda eriyen A, D, E, K vitaminleri, nötr moleküller (oksijen ve karbondioksit )’tir.

Hücre Çeperi:
Bitkisel hücrelerde hücre zarının dışında bulunur. Selüloz adı verilen ölü bir maddeden yapılmıştır. Hücre duvarının selülozdan yapılmış olması, hücrenin madde alış verişini engellemez. Çünkü hücre duvarında da porlar vardır. Hücre çeperi cansız, kalın dayanıklı, esnek olmayan, tam geçirgen ve selüloz yapıdadır.

Not;Bitki hücrelerinde hücre zarının dışında selülozdan oluşmuş bir de çeper vardır.Buna hücre duvarı ya da hücre çeperi denir.
 
Çekirdek



Çekirdek hücrenin hayatsal faaliyetlerini yönetir.
Görevleri; hücreyi yönetmek, kalıtım bilgisini taşımak ve hücre bölünmesini sağlamaktır.
Aynı zamanda özellikleri sonraki hücrelere aktararak kalıtsal devamlılığı sağlar.
Çekirdeği çıkartılan bir hücre yaşayamaz.Kalıtsal karakterleri (genleri) taşır.
Bakteri ve mavi yeşil alglerde çekirdek yoktur.
Alyuvarların çekirdeği olmadığı için bölünemez.

İlginç Bilgi :
İnsan vücudu yaklaşık 75 trilyon (75.000.000.000.000) hücreden oluşur.
1 saniyede insan vücudunda yaklaşık 120 trilyon (120.000.000.000.000) canlılık reaksiyonu olur.

[Uyanan Gençlik]

Dokular:
Belirli görevleri yapmak üzere özelleşmiş hücre gruplarına doku denir.

Bitki yapısında farklı görevleri yüklenmiş hücre grupları: Bitkisel dokular: Yüksek yapılı bitkilerin kök, gövde, yaprak, çiçek gibi organları dokulardan oluşur.

Yapıları ve görevleri aynı olan hücreler dokuları, değişik dokularda bir araya gelerek organları oluşturur. Belirli görevleri yapan organlar bir araya gelerek sistemleri oluşturur.

 Benzer özellikte ve yapıdaki hücreler belli bir görevi yapmak üzere bir araya gelerek dokuları oluştururlar.
Kemik dokusu, kas dokusu v.b.

Belirli bir görevi yapmak üzere bir araya gelen dokular, organları meydana getirirler.
Kalp, mide,göz v.b.

Bir görevi yapmak için birlikte çalışan organların oluşturduğu grup sistem adını alır.
Sinir sistemi, solunum sistemi gibi.
Vücudumuzdaki tüm sistemler birbirine bağlanarak insan vücudunu (organizmayı) meydana getirirler.
 
Hücreler dokuları, dokular organları, organlar sistemleri, sistemler de bir araya gelerek canlı organizmayı oluşturur. Canlının bütününe, organizma denir.