Alm. Insel (f.), Fr. Ile (f.), İng. Island.
Her tarafı sularla çevrili kara parçası.
Okyanus, deniz, göl ve her çeşit akarsular içinde ada bulunabilir. Bir kara parçasının ada sayılabilmesi için etrafını çevreleyen denizin etkisinin karanın her yerinde görülmesi lazımdır. Avustralya’da denizin tesiri her tarafında görülmediği için ada sayılmamış ve kıta kabul edilmiştir. Sumatra, Borneo, Madagaskar, Grönland, Britanya, Japonya adaları başlıca büyük adalardır. Adaların toplam yüzölçümü 10 milyon kilometrekare ile Avrupa kıtasının yüzölçümüne yakındır.
Adalar tek adalar ve takım adalar olarak bulunurlar. Kıbrıs tek adadır. Endonezya Devleti ise bir çok adadan meydana gelen bir takım adalar topluluğudur. Meydana gelişlerine göre adalar; kıtalardan ayrılan, mercan, volkanik ve alüvyon adaları olmak üzere dörde ayrılır.
Kıtadan ayrılan adalar: Jeolojik devirlerde kıtalardan koparak meydana gelen veya bazı kara parçalarının çökmesi ile yahut denizlerin yükselerek bazı kara parçalarını kaplamasıyla meydana gelmiş adalardır. Madagaskar adası, jeolojik ikinci zamanda Afrika’dan; Britanya, dördüncü zamanda Avrupa’dan ayrılmıştır. Ege adaları, Ege kıtasının parçalanıp çökmesiyle; Korsika ve Sardunya adaları, Tiran kıtasının parçalanmasıyla meydana gelmiştir.
Mercan adaları: Okyanuslarda çok kalabalık sürüler halinde yaşayan poliplerin çıkardıkları kalkerlerin birikmesinden adalar meydana gelmiştir. Büyük Okyanus ve Hint Okyanusunda bu tip adalara sık rastlanır. Marshall ve Carolin adaları mercan adalarıdır.
Volkanik adalar: Deniz veya göl dibindeki volkanların püskürttüğü lavlar neticesi meydana gelmişlerdir. Batı Akdeniz’deki Stromboli Adası ile Büyük Okyanustaki Hawaii Adaları volkanik adalardır.
Alüvyon adaları: Nehirlerin sürükleme kuvvetinin azaldığı ve dolayısıyle beraberindeki taş parçacıklarını taşıyamadığı yerlerde belirirler. Daha çok nehirlerin ağızlarına yakın kısımlarda meydana gelen bu adaların üstten görünüşü, suyun geldiği tarafı ince olan bir elips şeklindedir. Bunlardan bazılarında ziraat alanları ve yerleşme yerleri kurulabilmektedir. Bu adalardan bazılarının yüksekliği 10 metreyi bulabilir. Fakat ekseri alüvyon adaları zamanla sular altında kalırlar.
Dünya Coğrafyasındaki Başlıca Adalar:
AdıYüzölçümü (km2)Bulunduğu Yer
Grönland2.175.000Kuzey Buz Denizi
Yeni Gine785.000Büyük Okyanus
Borneo750.754Büyük Okyanus
Madagaskar587.041Hint Okyanusu
Baffin476.067Kuzey Buz Denizi
Sumatra471.000Büyük Okyanus
Filipinler300.000Büyük Okyanus
Yeni Zelanda269.000Büyük Okyanus
Honşu230.000Büyük Okyanus
Büyük Britanya229.720Atlas Okyanusu
Ellesmere212.688Kuzey Buz Denizi
Victoria212.198Kuzey Buz Denizi
Sulavesi189.033Büyük Okyanus
Cava126.400Büyük Okyanus
Küba114.524Atlas Okyanusu
Newfoundland110.681Atlas Okyanusu
Luzon104.687Büyük Okyanus
İzlanda102.829Atlas Okyanusu
Mindanao98.681Büyük Okyanus
Moluk Adaları86.285Büyük Okyanus
İrlanda84.000Atlas Okyanusu
Novaya Zemiya82.600Kuzey Buz Denizi
Hokkaido78.508Büyük Okyanus
Sahalin73.290Büyük Okyanus
Tasmanya68.332Büyük Okyanus
Banks67.600Kuzey Buz Denizi
Sri Lanka65.610Hint Okyanusu
Svalbard62.423Kuzey Buz Denizi
Bismarck Takımadaları58.800Büyük Okyanus
Devon54.029Kuzey Buz Denizi
Melville42.395Kuzey Buz Denizi
Souhampton40.663Kuzey Buz Denizi
Tayvan35.961Büyük Okyanus
Kyuşu35.660Büyük Okyanus
Hainan33.670Büyük Okyanus
Prince of Wales33.229Atlas Okyanusu
Vancouver32.137Büyük Okyanus
Sicilya25.210Akdeniz
Somerset24.268Kuzey Buz Denizi
Sardinya24.084Akdeniz
Kuril Adaları20.000Büyük Okyanus
Yeni Kaledonya19.103Büyük Okyanus
Fiji18.272Büyük Okyanus
Hawaii16.500Büyük Okyanus
Vanuatu (Yeni Hebridler)14.760Atlas Okyanusu
Bahamalar13.935Atlas Okyanusu
Falkland Adaları11.960Atlas Okyanusu
Jamaika10.991Atlas Okyanusu
Cape Breton10.300Atlas Okyanusu
Kıbrıs9.251Akdeniz
Porto Riko8.897Atlas Okyanusu
Korsika8.720Akdeniz
Girit8.259Akdeniz
Rodos1.398Ege Denizi
0 Yanıt
3177 Gösterim