Konu: AÖL (Açık Öğretim Lisesi) Ders Notları-Tarih 3

[D®agon]

ÜNİTE I
A) XIV. YÜZYILIN BAŞINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA
- Yakın Doğu (Ön Asya); Anadolu, İran, Irak, Suriye, Filistin, Arabistan ve Mısır’ı içine alan geniş bir bölgedir.

XIV. Yüzyıl başlarında Anadolu’da şu siyasal güçler bulunmaktaydı.
- Anadoluda: Türkiye Selçuklu Devleti, Bizans İmparatorluğu, Trabzon İmparatorluğu, İlhanlılar, Venedik ve Ceneviz Kolonileri, Anadolu Türk Beylikleri
- Anadolu’da bulunan devletlerin tamamı İlhanlılara vergi veriyordu.

- Yakın doğuda: Altın Orda Devleti Karadeniz ve Hazar Denizi’nin kuzeyinde egemendi
Timur’un saldırısıyla Altın Orda Hanlığı dağıldı ve küçük bir prenslik olan Moskova Knezliği kuruldu. Moskova Knezliği’nin güçlenmeye başlamasıyla Rus çarlığının temeli atılmıştır.
- Memlûkler XIV. yüzyıl başında Yakın Doğu’da en güçlü devletti.

- Balkanlarda ki küçük krallık ve prenslikler: Bizans, Sırp, Bulgar, Arnavut krallıkları Eflak ve Boğdan voyvodalıkları, Bosna ve Hersek prenslikleri Balkanlarda bulunan devletlerdi.

- Balkanlar dışındaki Avrupa topraklarında: İngiltere ve Fransa krallıkları, Kutsal Roma – Germen İmparatorluğu, Napoli Krallığı, Papalık, Litvanya Dükalığı, Polonya Krallığı, Portekiz, Kastilya ve Aragon krallıkları ve Girnata İslam Devleti vardı.

Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu:
- Kayı Boyu ve Osmanlı Ailesi: Osmanlı ailesi Kayı boyuna mensuptur. Kayı boyu Oğuz Türklerinin Bozoklar koluna bağlıdır. Kayı kelimesi güç ve kudret anlamına gelmektedir.
- Kayıların Anadolu’ya Gelişi ve Yerleşmesi: Türkiye Selçukluları Sultanı I. Alâeddin Keykubat döneminde Ankara’ya yakın Karacadağ havalisine yerleştirdi. Bir kısmı batıya ilerleyip Söğüt ve Domaniç’i yurt edinip buraya yerleştiler. Kayıların başında bulunan Ertuğrul Gazi'nin 1281 yılında ölümünden sonra oğlu Osman bey geçti.

1. Osman bey:
- Osman Bey, 1299 da Osmanlı Devletini kurdu ve devletin ilk hükümdarı oldu.
- Bizans tekfurlarını Koyunhisar (Bafeon) Savaşı’nda yendi (1302).
- Koyunhisar Savaşı Osmanlı ile Bizans arasında yapılan ilk savaştır.
- Osman Gazi’nin cenazesi Bursa’da Gümüşlü Kümbet denilen yere gömüldü.

2. Orhan Bey:
- 1326 da Bursa alınarak Osmanlı Devleti’nin başkenti oldu.
- Bizans İmparatoru III. Andranikos ile Maltepe (Palekanon) da yapılan savaşta Orhan Bey’e yenildi (1329).
- İznik alındı (1331). Devletin başkenti buraya taşındı
- Gemlik, Ankara ve Karesi Beyliğine ait Marmara sahilleri alındı
Karesi Beyliği’nin alınmasıyla Osmanlılarda denizcilik faaliyetleri başlamış oldu. Osmanlıların Anadolu’da ele geçirdikleri ilk beylik Karesioğullarıdır.
- Gelibolu Yarımadası’ndaki Çimpe Kalesi Türklere verildi
Böylece ilk defa Rumeli’ye geçilmiş oldu. Orhan Bey döneminin en önemli olayı Rumeli’ye geçiştir.
- Orhan Bey’in temel politikası Balkanlara yerleşmekti.

3. I.Murat
- Osmanlı Devleti ile Karamanoğulları arasındaki ilk ilişkiler I. Murat döneminde başlamıştır.
- Çorlu, Keşan,Lüleburgaz, Malkara, İpsala, Dedeağaç, Dimetoka, Edirne, Gümülcine ve Filibe alınıp Çatalca’ya kadar ulaşıldı.
- Lala Şahin Paşa ordusu Bizans-Bulgar ittifak güçlerini Sazlıdere’de yendi (1326-1361)
- Bizans’ın Bulgar ve Sırplarla olan bağlantısı kesildi,
- Balkanlarda fetih yolları açıldı.
• Sırp Sındığı Savaşı (1364):
- İlk Osmanlı-Haçlı savaşıdır. Başkent, Bursa’dan Edirne’ye nakledildi (1365)
- Bu savaş sonucunda; Balkanlarda Macar etkisi kırıldı, 1367 yılına kadar Trakya’nın fethi tamamlandı.
• Çirmen Savaşı (1371):
- Bulgaristan’ın Osmanlı egemenliğini kabul etmesi ile Sırp kuvvetleriyle savaşıldı, sırplar dağıtıldı ve böylece Makedonya yolu Osmanlılara açıldı.
• I.Kosova Savaşı:
- Balkan milletleri (Sırp, Bosna,Arnavut kuvvetleri) ittifak kurdu. Bu ittifaka daha sonra Karamanoğulları da katıldı
- Osmanlı ordusu Sırp Kralı Lazar komutasındaki Haçlı ordusunu Kosova ovasında yendi (1389).
- I. Kosova zaferi ile Osmanlıların Balkanlardan kolay atılmayacağı anlaşıldı.
- I. Murat savaş alanında gezerken bir Sırp tarafından hançerlenerek şehit edildi.


4. Yıldırım Beyazıd (I.Beyazıd):
- Yıldırım Bayezıd zamanında İstanbul ilk kez Osmanlılar tarafından kuşatıldı (1391).
- Anadolu’da siyasi birliği sağlayan asıl faaliyetler Yıldırım Bayezit döneminde oldu.

• Niğbolu Savaşı (1396):
• Macar Kralı Sigismund isteği ile Papa’nın önderliğindeki Fransız, Alman, İngiliz ve Balkan milletlerinden oluşan Haçlı ordusu ile Yıldırım Bayezit Niğbolu Kalesi önünde Haçlı ordusunu büyük bir bozguna uğrattı ve Bulgaristan’ın tamamı Osmanlı hâkimiyetine girdi.
- Anadolu Hisarı’nı (Güzelcehisar) yaptırdı.
- Yıldırım Bayezit’i Germiyanoğlu beyinin kızıyla evlendirdi.
- Bu dönemde Germiyan, Saruhan, Aydın ve Menteşe beylikleriyle Anadolu’daki tek Bizans kalesi olan Alaşehir, Hamitoğulları ve Teke beylikleri, Sinop’ta hüküm süren İsfendiyar Bey hakimiyet altına alındı ve Karamanoğullarını ortadan kaldırdı.
• Ankara Savaşı:
- Yıldırım Bayezit zamanının en önemli olayı Ankara Savaşı’dır
- 1402 de Ankara’nın Çubuk Ovasında Timur ile Yıldırım Bayezit arasında olmuş Yıldırım Bayezit yenilerek esir düşmüştür.
Savaşın sonuçları: Anadolu’nun siyasi birliği parçalandı, İstanbul’un alınması gecikti, Anadolu’daki sosyal ve ekonomik düzen bozuldu, Türklerin Balkanlardaki ilerleyişi bir süre için durdu,Yıldırım Bayezit’in oğulları arasında ç›kan saltanat kavgaları yüzünden Fetret Devri yaşandı (1402-1413).

5. I. Mehmet (Çelebi) (1413-1421):
- Fetret Dönemini kapattığı ve merkezî otoriteyi yeniden sağladığı için devletin ikinci kurucusu sayılır.
- İzmir’i aldı, Saruhanoğulları Beyliğine son verdi. Menteşeoğulları Beyliğini itaat altına aldı. Candaroğlu İsfendiyar Bey Osmanlı egemenliğini kabul etti. Karamanoğulları mağlup edildi.
- Samsun bölgesinin de yönetim altına alındı ve Osmanlılar, Karakoyunlu ve Akkoyunlu devletleriyle komşu oldu
- 1416 da Osmanlılar ile Venedikliler arasında ilk deniz savaşı yapıldı, fakat Osmanlılar başarılı olamadı
- Bu dönemde Şeyh Bedreddin ayaklanması olmuş ve Osmanlı tarihinde ilk dini ve sosyal nitelikli isyandır.

6. II. Murat
- Aydın, Menteşe ve Hamid beyliklerine son verildi. Germiyanoğlu Yakup Bey topraklarını Osmanlılara bırakmayı vasiyet etti.
- Böylece Osmanlı Batı Anadolu’ya yeniden hâkim oldu.
- Makedonya’dan Adriyatik Denizi’ne ve Ege’nin batı kıyılarına ulaşınca Venediklilerden Selanik, Yanya ve Serez geri alındı.
- Güney Arnavutluk’ta Osmanlı egemenliği sağlandı.
- 1444 de Balkanlarda imzalanan ilk resmi antlaşma olan Macarlarla Edirne-Segedin Antlaşması’nı imzaladı ve Sırbistan ve Eflak Osmanlı denetiminden çıktı, Tuna Nehri taraflar arasında sınır kabul edildi.
• Varna Savaşı:
- Varna’da yapılan savaşta Osmanlılar Haçlıları yenmiştir (1444).
- Rumeli de kesin olarak Türk egemenliği sağlandı. Bulgaristan doğrudan Osmanlı egemenliğine alındı.
• II.Kosova Savaşı:
- Osmanlılar Haçlıları 1448 de yapılan II. Kosova Savaşı’nda yenmişlerdir.
- Haçlılar bir daha Türklere saldırmaya cesaret edemediler. Avrupalılar bu tarihten sonra savunma konumuna geçtiler
- Kuruluş döneminin son padişahı olan II. Murat, 1451 de öldü.
- Kendi isteğiyle tahtı oğluna bırakan ilk Osmanlı Padişahı II. Murat’tır.

İstanbul’un fethi:
İstanbul Müslüman Araplar tarafından iki defa kuşatılmıştır. Osmanlı tarihinde ise I. Bayezıt, Musa Çelebi ve II. Murat İstanbul’u kuşatmışlardır.
Hunlar, Avarlar, Sasaniler, Araplar ve Bulgarlar İstanbul’u kuşatmışlardır.

7. II. Mehmet (Fatih Sultan Mehmet (1451):
- İstanbul Boğazı’nın Avrupa yakasına Rumeli Hisarı’nı yaptırdı.
- 53 gün süren kuşatma 29 Mayıs 1453’te sona erdi ve İstanbul fetih edildi.
- Batıda ki fetihler: Sırbistan, Mora, Eflak , Boğdak, Bosna, Hersek, Arnavutluk, İşkodra.
- Karadeniz fetihleri: Amasra, Sinop, Kırım, Trabzon
- Alınan ege adaları: İmroz (Gökçeada), Taşoz, Semadirek, Bozcaada, Limni, Midilli, Eğriboz
- 1473 de Erzincan yakınlarında Otlukbeli’nde yapılan savaşta , Akkoyunlu Uzun Hasan yenildi.
- İstanbul’da elçi bulundurma hakkını elde eden ilk Hristiyan devlet Venediktir.
- Osmanlıdan ticari imtiyazlar alan ilk Hristiyan devlet Venediktir.
- İstanbul Fatihi olan II. Mehmet Kırım’ı almakla Karadeniz’i bir Türk gölü haline getirmiştir.

8. Yavuz Sultan Selim:
Babasına karşı savaşarak tahta çıkmış Mısır, Suriye ve Hicazı alarak İslam dünyasının liderliğini Osmanlılara taşımıştır.
Çaldıran Savaşı: Safevi hükümdarı Şah İsmail ile 1514 de Çaldıran’da yapılan Savaşı Yavuz Sultan Selim kazandı
Turnadağ Savaşı: İran seferi dönüşünde Turnadağ Savaşı ile (1515) Maraş, Elbistan ve Malatya dolaylarına hakim olan Dulkadiroğulları beyliğine son verdi.
Mercidabık savaşı: 1516 da Osmanlı ve Memlûk arasında olmuş ve Osmanlılar kazanarak Suriye Osmanlıların eline geçmiştir
Ridaniye savaşı: Mısır üzerine yürünerek Memlük Devletiyle 1517’de Ridaniye’de yapılan ikinci savaşı da Osmanlılar kazandı. Mısır seferi sonunda Memlûk Devleti yıkıldı. Mısır, Filistin ve Hicaz, Osmanlı topraklarına katıldı. Doğu ticaret yolları (Baharat Yolu) Osmanlı Devleti’nin eline geçti Mukaddes emanetler, Mekke ve Medine’nin anahtarları Yavuz’a teslim edildi.

9. I. Süleyman (Kanuni Sultan Süleyman-1520-1566)
- Kanunî batıda ilk olarak Belgrat’ı almıştır.
- 1533 İstanbul Antlaşması ile Avusturya Osmanlı Devleti’nin üstünlüğü tanımıştır.
- Kanunî’nin batıya yönelişinde doğu sınırlarının güven altında olması önemli rol oynadı.
- Kanunî Macarların elinde bulunan Belgrad’ı fethederek (1521) Türklere Orta Avrupa yolunu açtı.
Mohaç Savaşı: Osmanlı ile Macar ordusu Mohaç ovasında karşılaştı (1526). Savaşı Türkler kazandı ve Macaristan’ın başkenti Budin (Budapeşte) ele geçirildi.
- Avusturya topraklarına giren Kanunî Viyana’yı kuşattı (1529). Kış şartlarından dolayı kuşatma kaldırıldı. Türkler Viyana’yı ilk kez kuşatıyordu.
- Osmanlı Devleti Avrupa’da kesin üstünlük sağladı.
- Macaristan toprakları doğrudan Osmanlı’ya bağlanarak, Budin Beyler beyliği kuruldu (1541).
- Kanunî Fransa’yla yaptığı antlaşma ile Avrupa birliğini kurmaya çalışan Serlken’e karşı Fransa’yı kendi yanına alarak, Avrupa Hristiyan birliğini parçaladı.
- 1740 da yapılan bir antlaşma ile Fransa’ya verilen kapitülasyonlar sürekli hâle getirildi.
Not: Kapitülasyonlar, 1923’te Lozan Antlaşması ile kesin olarak kaldırıldı.
- Kanunî döneminde Venedik Cumhuriyeti, Napoli Krallığı, Papalık ve Cenevizliler ile ilişkilerde bulunulmuştur.
Not: İngiltere ise 1580 yılında Türk denizlerinde serbest ticaret yapma hakkını elde etti.
- Kanunî döneminde, Osmanlı donanmasının, Avrupa donanmalarından üstün olduğu ispatlandı.
- 1522 de Osmanlılar Rodos’u fethetti
- Cezayir Osmanlı Devleti’ne katıldı (1533 )
Preveze savaşı: Preveze önlerinde yapılan deniz savaşında Barbaros Hayrettin Paşa, Andrea Doria’yı yendi (1538) Preveze Zaferi ile, Akdenizde üstünlük tamamen Türklerin eline geçti. Akdeniz bir Türk gölü oldu.
- Trablusgarb 1551 yılında Turgut Reis tarafından alındı.
Cebre Zaferi: haçlı donanmasını Turgut Reis Kaptanı derya Piyale Paşa’nın yardımıyla bozguna
uğrattı. Bu savaş Preveze’den sonra Osmanlıların Akdeniz’de kazandıkları en büyük deniz savaştır (1559). Cerbe Zaferi ile Batı Akdeniz ile Kuzey Afrika’da Türk hâkimiyeti kesin olarak sağlandı.
- Amasya antlaşması: 1555 Safevi-Osmanlı arasında olan bu antlaşma İran’la yapılan ilk antlaşmadır. Bağdat, Tebriz ve Doğu Anadolu Osmanlılarda kaldı.
- 1566 yılında Cenevizlilerin elinde bulunan Sakız Adası Osmanlı topraklarına katıldı.
- Kanunî Müslümanlara yardım etmek ve Hint deniz ticaret yolundaki Portekiz egemenliğine son vermek için Hint deniz seferlerini başlattı. Hindistan’a 1538-1553 yılları arasında dört deniz seferi yapıldı.

10. II. Selim
1570 de Lala Mustafa Paşa tarafından Kıbrıs Venediklilerden alındı. Bütünüyle fethi 1571 de olmuştur
Vadi-üs Sebil savaşı: Osmanlılar Portekiz ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı (1578). Fas Sultanlığı Osmanlı himayesine girdi

Not: Osmanlı Devleti en geniş sınırlarına III. Murat zamanında ulaşmıştır.
Sokullu Mehmet Paşa art arda göreve gelen üç padişah zamanında görev yapan bir sadrazamdır.

ÜNİTE II
AVRUPA TARİHİ (1300-1600)
Feodalitenin Çözülüşü Ve Merkezi Krallıkların Kurulması
- Feodalite (derebeylik) Orta Çağ Avrupa’sının bir yönetim şekliydi.
- Orta Çağ Avrupa’sının diğer bir güçlü kurumu da Kilise idi.
- Düşünce alanında, kilisenin koyduğu kurallara dogmatizm denir.
- Milli Monarşi: Egemenlik yetkisinin bir kişinin elinde toplandığı devlet şeklidir.
- Mutlakiyet (Monarşi): Egemenlik yetkilerinin (yasama, yürütme, yargı) bir kişi tarafından kullanıldığı devlet şeklidir.
- Orta çağ sonunda feodalite rejimi, Almanya hariç diğer Avrupa ülkelerinde egemenliğini kaybetti.
- Feodalite rejiminin yıkılmasında, barutun, ateşli silahlarda kullanılması, topların tarih sahnesine çıkması önemli rol oynadı.
- Avrupa da krallar mutlak otoritelerini gerçekleştirmek için barutun bu gücünü ilk olarak derebeyliklere kullanmıştır.

Keşifler
- Kristof Kolomb, İspanya adına Amerika kıtasını keşfetti (1492).
- Portekizli Vasko Dö Gama, Ümit Burnu yoluyla Hindistan’a ulaştı (1498). Böylece Avrupalılar, batıdan doğuya giden en kısa deniz yolunu bulmuş oldular (Hint Deniz yolu).

Rönesans
- XV. yy sonlarıyla XVI. yy ilk yarısında, İtalya'da başlayıp diğer Avrupa ülkelerine yayılan edebiyat ve güzel sanatlar alanında görülen büyük bir yenilik ve gelişme hareketidir.
- Rönesans, eski Yunan ve Roma kültürünün etkisinde gelişti ve ilk İtalya’ da başladı.
Çıkma sebepleri: Matbaa kullanılarak eski döneme ait eserlerin bastırılması ve eski kültürün yayılması, Edebiyat ve sanattan zevk alan sınıfın ortaya çıkması, sanat faaliyetlerini destekleyen varlıklı kişilerin ortaya çıkması, Avrupa'nın Endülüs Emevî Devleti ve Sicilya aracılığıyla İslam uygarlığını tanıması, Büyük sanatkârların yetişmesi

Reform
- Hıristiyanlığın Katolik mezhebinde yapılan düzeltme ve değişikliklere denir.
- Matbaanın bulunup, dinî eserlerin basılması ve herkes tarafından okunması sonucunda reform, ilk önce Almanya'da başladı.
- Reform sonucunda Katolik Kilisesi parçalandı. Avrupa'nın mezhep birliği bozuldu.
- Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm gibi yeni mezhepler ortaya çıktı.
Yazılarıyla Katolik kilisesinde reform yapılması gerektiğini belirten alman din bilgini Martin Luther dir
III. ÜNİTE
Osmanlı Siyasi Tarihi 2 (1600-1922)
İsyanların Sebepleri: Devlet yönetiminde bozukluklar, uzun süren savaşlar, ehliyetsiz kişilerin iş başına getirilmesi, rüşvet ve kayırmanın yaygınlaşması, bozuk ekonomi, kapıkulu ve tımar sistemindeki bozulmalar iç isyanların sebepleridir.
İç isyanlar:
İstanbul isyanları: Kapıkulu askerlerinden Yeniçeriler ve Sipahiler tarafından yönetime yönelik olarak çıkarılmıştır.
Kapıkulu askerleri ilk kez III. Murat döneminde ayaklandılar. II. Osman (Genç Osman) IV. Murat ve IV. Mehmet zamanlarında da ayaklanma çıkardılar.
Orduda ıslahat yapma ve yeniçeri ocağının kaldırılacağını öğrenen yeniçeriler Sarayı basıp II. Osman’ı (Genç Osman) tahttan indirerek öldürdüler (1622). İlk defa yeniçeriler bir padişahı öldürmüşlerdir

Taşra isyanları:
Celali isyanlar: Yavuz zamanında çıkan ve bastırılan Bozoklu Celal isyanından sonra Anadolu’da ç›kan isyanların hepsine birden Celali İsyanları adı verilmiştir.
Sebepleri: Tımar sisteminin bozulması ve sayısının azalması, vergileri yükselmesi, köylülerin toprak terkleri, halktan kanunsuz vergi toplanması, eşkıyalığa başlanması, Osmanlı-İran ve Avusturya savaşlarının oluşturduğu uygun ortam.
Celali isyanları devlet otoritesinin iyice sarsıldığını göstermesi bakımından önemlidir.

XVII. Yy da Osmanlı Devleti’nin Dış Siyaseti
Osmanlı Devleti’nin Doğu Siyaseti
Osmanlı-İran arasında yapılan antlaşmalar: 1612-Nasuh Paşa, 1618-Serav, 1639-Kasr-ı şirin Antlaşması
IV. Murat İran üzerine Revan seferi (1635) ve Bağdat seferi (1638) iki sefer gerçekleştirdi.
Osmanlılar Doğu Anadolu ve Bağdat’ı geri aldı.
Kasr-ı şirin (4.Murat yapmıştır) anlaşmasına göre: Bağdat Osmanlılarda kaldı. Azerbaycan ve Revan, İran’a bırakıldı. Böylece bu yy da ki Osmanlı-İran savaşları sona erdi.
Kasr-ı şirin Antlaşması ile bugünkü Türkiye-İran sınırı yaklaşık olarak çizilmiştir.
1779 yılından sonra Osmanlı Devleti, İran’la bir daha savaşmamıştır.

Osmanlı Devleti’nin Avrupa Siyaseti
- Bucaş Antlaşması 1676: Osmanlı Devleti’nin batıda toprak kazandığı son antlaşmadır. 4.Mehmet ile Lehistan devleti arasında.
1669da Girit adası, Köprülü Fazıl Ahmet Paşa’nın sadrazamlığında alınarak Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’de güvenliği artmıştır.

Osmanlı-Avusturya:
Haçova Savaşı 1596: III. Mehmet döneminde Osmanlı-Avusturya arasında yapılan bu savaş Osmanlı tarihinde zaferle
sonuçlanan son büyük meydan savaştır.
Zitvatorok Antlaşması 1606: Kanije Kalesi’nin kumandanı Tiryaki Hasan Paşa kaleyi kuşatan Avusturyalılara karşı büyük bir başarı sağladı ve antlaşma ile savaş sona erdi. Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti’nin Avrupa da ki üstünlüğünün sona erdi.
Vasvar Antlaşması: Uyvar ve Neograd kaleleri alındı, Erdel eskiden olduğu gibi yine Osmanlılara bağlı kalacaktı.
Karlofça antlaşması1699: Bu antlaşma Avusturya, Venedik ve Lehistan ile ayrı ayrı imzalandı. Rusya ile ateşkes yapıldı.
Karlofça Antlaşması ile Orta Avrupa’daki Osmanlı egemenliği sona erdi ve Osmanlı Devleti ilk kez toprak kaybına uğradı.
Bu tarihte Duraklama Devri sona ermiş Gerileme Devri başlamıştır.
Pasarofça antlaşması: Osmanlı-Avusturya arasında olmuş ve Osmanlının Avusturya karşısında, Karlofça’dan sonra ikinci başarısızlığı oldu.
Ziştovi Antlaşması 1791: Osmanlı-Avusturya arasında olmuş Osmanlılar ağır yenilgiyle uğramıştır. Antlaşma sonunda Avusturya aldığı yerleri geri vermiştir.

Osmanlı-Rusya
İstanbul Antlaşması 1700: Azak Kalesi Rusya’ya bırakıldı. Ayrıca Ruslara İstanbul’da elçi bulundurma hakkı tanındı.
Prut Antlaşması 1711: Osmanlı-Rusya arasında olmuş ve Karlofça dan sonra Ruslara karşı kazanılan ilk zaferdir.
Belgrad Antlaşması 1739: Avusturya ve Rusya ile yapılan bu antlaşma ile Karadeniz deki üstünlüğün Osmanlı Devleti’ne ait olduğu kesinlik kazanmıştır.
Küçük Kaynarca Antlaşması 1774: Prusya kralının aracılığıyla Osmanlı-Rusya arasında yapıldı. Kırım Osmanlı toprağı olmaktan çıktı. Antlaşmaya göre: Kırıma bağımsızlık verilecek en önemlisi Rusya’nın Ortodoksların haklarını koruma bahanesiyle Osmanlı Devleti’nin iç işlerine sürekli müdahale hakkını elde etmesidir.
Yaş Antlaşması 1792: Rusyanın Kırımı işgali ve Osmanlıdan yeni yerler almak istemesiyle Avusturya ile ittifak yaparak savaş açmış ve Osmanlılar bu anlaşma ile savaştan yenilmiş olarak çıktı
Antlaşmaya göre: Dinyester Irmağı iki ülke arasında sınır oldu. Osmanlı Devleti, Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabul etti.

Tilsit Antlaşması 1807: Fransa ile Rusya arasında Osmanlı topraklarının nasıl paylaşılacağı kararlaştırıldı.
Çanakkale Antlaşması 1809: Bu gelişmeler karşısında Osmanlı Devleti İngiltere ile bir ittifak antlaşması yaptı. Bu antlaşmaya göre barış zamanında hiçbir savaş gemisi, Boğazlardan geçmeyecekti.

Bükreş Antlaşması 1812: Rusya-Osmanlı arasında devam eden savaşlar bu antlaşma ile sona erdi
Antlaşmaya göre: Prut Nehri iki devlet arasında sınır oldu. Osmanlı Devleti Sırplara bazı ayrıcalıklar tanıdı. Eflak ve Boğdan Osmanlılara geri verildi.

Milliyetçilik Hareketleri ve Yeni Meseleler
Sırp İsyanı:
- 1804 de Sırp isyanı başladı. Rusya Sırpları destekledi.
Bükreş Antlaşması: İsyanın büyümesini istemeyen Osmanlı Devleti bu antlaşma ile Sırplara bazı ayrıcalıklar verdi.
Edirne Anlaşmasıyla 1829: 1815 yılında Sırplar tekrar ayaklandılar. Bu antlaşma ile Rus ticaret gemilerine Boğazlardan geçiş hakkı tanındı. Sırbistan özerk duruma geldi. Yunanistan bağımsız oldu.
Berlin Antlaşması 1878: İmzalanan bu antlaşma ile Sırbistan tam bağımsızlığını kazandı.
- Osmanlılara isyan eden ilk Balkan milleti Sırplardır.

Yunan isyanı (Megali-idea):
Avrupa diplomasisinde, din unsurunun etkili bir rol oynaması en belirgin olarak Yunan isyanında görülmüştür
Edirne antlaşması ile Yunanistan bağımsızlığını kazandı.
Osmanlı Devleti’nden, bağımsızlığını kazanan ilk azınlık Yunanlılardır.

Dış baskılar dönemi (1839-1922)
Şark Meselesi: İlk kez 1815 Viyana Kongresi’nde Rus çarı I. Aleksandır bu deyimi kullanmıştır.
Şark meselesi genel olarak: XIX. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünün korunması, ikinci yarısında Avrupa’daki topraklarının paylaşılması, XX. yüzyılda da bütün topraklarının paylaşılması anlamında kullanıldı.

Osmanlı tarihinde 1718-1730 yılları arasındaki döneme Lale Devri adı verilir. Osmanlı Devleti’nin batıya açılan ilk penceresidir. Bu devir patrona Halil Ayaklanması’yla sona ermiştir.

Notlar:
Kütahya Antlaşması 1833: İlk defa II. Mahmut kendisine bağlı bir valiyle antlaşma yapmak zorunda kalmıştır.
- Osmanlı tarihinde ilk kez Tanzimat Fermanı’yla padişah kendi gücünün üzerinde bir kanun gücü olduğunu kabul etmiştir.
- 1856’da Islahat Fermanı, 1876 yılında da I. Meşrutiyet ilan edilmiştir.
- Meşrutiyetin ilanı ile Osmanlı Devleti’nde ilk defa Anayasal düzene geçilmiştir. Halk ilk defa bu dönemde yönetimde
söz sahibi olmuştur.

ÜNİTE IV
AVRUPA TARİHİ (1600-1918)
Mutlakiyet (Monarşi): Bir tek kişinin hâkimiyetine dayanan devlet düzenidir.
Otuz yıl savaşları 1618-1648: Alman imparatoru II. Ferdinand, ülkede din ve mezhep birliğini sağlamak Protestanlığı ortadan kaldırmak amacıyla başlatmıştır. Almanya, Fransa, İspanya katılmıştır.
Vestfalya Barış Antlaşması: Otuz yıl savaşları sonunda imzalanmıştır.
- Bu antlaşma ile: Avrupa’da güçler dengesi bozuldu. Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu çözüldü ve parçalandı. İspanya’nın gücü kırıldı. İsviçre ve Hollanda bağımsızlıklarını kazandı. Savaştan galip çıkan Fransa mutlakiyet rejimini sağlamlaştırdı.
- “Devlet demek, ben demektir” sözü Fransa Kralı XIV. Louis (Lui) (1643-1715) ye ait bir sözdür.
- İngiltere’de Monarşi, Kral VII. Henry (Henri) (1457-1509) tarafından kurulmuştu.

Aydınlanma Çağı Mutlakiyeti: Rönesans ve reform hareketleri sonucunda, orta çağın skolastik anlayışı çözülmeye başladı. Bu gelişmelerle XVIII. yüzyıl “Aydınlanma Çağı” olarak isimlendirildi. Bu çağda insan aklına önem verildi. Yerleşmiş inanç, gelenek ve eğitim sistemiyle mücadeleye girişildi. İnsanlar en iyi yönetim ve toplum yapısına akıl yolu ile ulaşmaya çalıştılar.
Aydınlanma çağında ABD’nin kurulması ve Fransız ihtilali gibi önemli olaylar meydana gelmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri’nin Kurulması
- II. Filedelfiya kongresinde (1776) Amerikan Bağımsızlık Bildirisi ile İnsan Hakları Bildirisi kaleme alınıp okundu. İngiltere
Versay Antlaşması ile (1783) 13 koloninin bağımsızlık hakkını tanımak zorunda kaldı. Böylece ABD kuruldu.

- Amerika Birleşik Devletleri’nin ilk başkanı George Washington, başkenti ise yeni başkanın adını alan Washington şehri oldu.
- Amerika’daki koloniler bağımsızlık savaşını İngiltere’ye karşı vermişlerdir.

Fransız ihtilalı (1789)
- Fransa’da halk soylular, rahipler, burjuvalar ve köylüler olmak üzere dört sosyal sınıfa ayrılmıştı.
- Fransız İhtilalı’nın en önemli ve yakın sebebi devletin ekonomik durumunun bozulması idi.
- Fransa Kralı yabancı askerlerle meclisi dağıtmak isteyince halk ayaklandı. Bastil Hapishanesini basarak siyasi tutukluları serbest bıraktı (14 Temmuz 1789). Bu tarih Fransa’da millî bayram olarak kutlanmaktadır.
- 28 Ağustos 1789’da “insan ve Vatandaş Hakları Bildirisi’ni ilan edildi.
- Napolyon Bonapart 1804 de Fransa imparatoru olmuştur.
- 1830-1848 ihtilalleri ilk olarak Avrupa da Fransa da olmuştur.

Üçlü ittifak devletleri: 1. Dünya Savaşı sırasında Almanya ve Avusturya-Macaristan’ın oluşturduğu ittifaktır. Savaş başladıktan sonra bu ittifaka Osmanlı Devleti ve Bulgaristan katıldı.