SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE
1.Soğuk Savaş Dönemi’nde Türk Dış Politikası
ABD, Sovyet yayılmacılığına karşı jeostratejik konumundan dolayı Türkiye’yi yanında görmek istiyordu. Türkiye ise SSCB baskılarına karşı Batı ve ABD yanında yer alabilme doğrultusunda bir siyaset izlemiştir.
a.Türkiye’nin Avrupa Konseyine Girişi
Batı Avrupa ülkeleri Sovyet yayılmasına karşı bir önlem alarak 5 Mayıs 199’da Avrupa Konseyini kurmuşlardı. Türkiye, batı ile ilişkilerini geliştirme ve güvenliğini artırma adına askeri niteliği olmayan Avrupa Konseyi’ne 8 Ağustos 1949’da üye olmuştur.
b.Türkiye’nin NATO’ya Girişi
Türkiye kurulduğundan beri NATO’ya üye olabilmek ve bu sayede Amerikan yardımından yararlanabilmek için bu yönde bir siyaset izlemiştir.1950’de NATO’ya üye olabilmek için müracaatlar yapmış fakat Avrupa devletleri bunun SSCB tarafından tepki ile karşılanacağı ve hatta savaşa yol açabileceği endişesiyle buna karşı çıkmışlardır.
Türkiye’nin Kore Savaşı’nda BM gücünde yer alması NATO’ya üyelik sürecini hızlandırmıştır. Türkiye Cumhuriyeti ilk defa ülke dışına asker gönderdi. Türkiye’nin Kore Savaşı’nda gösterdiği başarı ve SSCB’ye yakın bir üs kurma ihtiyacı Avrupa devletlerinin endişelerini gidermesine yol açtı.1951’de Bakanlar Konseyi Ottowa’da Türkiye ve Yunanistan’ın NATO’ya üye olmasını kararlaştırdı.
TBMM,18 Şubat 1952’de NATO’ya üyeliği kabul etti. Türkiye ABD ilişkileri gelişti ve Türkiye toprakları NATO güvencesi altına alınmış oldu.
c.Balkan Paktı’nın Kurulması
Türkiye’nin NATO’ya üyeliği SSCB ve Bulgaristan tarafından tepki ile karşılandı. Bunun üzerine Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında “Dostluk ve İş Birliği Anlaşması” imzalanarak 28 Şubat 1953’de Balkan Paktı kuruldu. Amaç;
-Ekonomik ve kültürel işbirliği yapmak
-Sorunları barışçı yollarla çözmek
-Ortak savunma yapmaktır.
Daha sonra bu üç devlet arasında 19 Ağustos 1954’te “Siyasi İş Birliği ve Karşılıklı Yardım Antlaşması” imzalandı.
Zamanla Yugoslavya’nın Sovyetlerle yakınlaşması Türk-Yunan ilişkilerinin Kıbrıs Sorunu’ndan dolayı Pakt gücünü kaybetmiştir.
d.Bağdat Paktı’nın Kurulması
Türkiye NATO’ya üye olduktan sonra Orta Doğu’nun güvenliğinden sorumlu tutulmuştur. Bu sırada Arap-İsrail gerginliği ve İngiliz-Mısır anlaşmazlığı Orta Doğu’da gergin bir hava oluşturdu.
Bu ortamda savunma güvenlik amaçlı Türkiye ve Irak arasında 24 Şubat 1955’te Bağdat Paktı kuruldu. Daha sonra bu pakta İngiltere, İran ve Pakistan katıldı. Arap Birliğini kurmak isteyen Arap ülkeleri ve SSCB bu pakta tepki göstermiştir.
1958’de Irak’ta krallık rejimi kurulunca Irak, Bağdat Paktı’ndan çekildi. Bundan sonra Paktın merkezi Ankara oldu ve Paktın adı 1959’da Merkezi Anlaşma Örgütü (CENTO) olarak değiştirildi. 20 yıl sonra Pakistan ve İran’ın ayrılmasıyla örgüt, fiilen sona ermiş oldu.
2- TÜRKİYE’DE HAYAT
a- SİYASET:
Osmanlılarda II. Meşrutiyetle çok partili hayata geçilmişti. Atatürk döneminde de çok partili hayata geçiş denemelerinde bulunulmuş fakat ortam henüz oluşmadığı için çok partili hayattan vazgeçilmiştir.
II: Dünya savaşından sonra Temmuz 1945’te ilk muhalefet partisi Nuri Demirağ tarafından Milli Kalkınma Partisi adıyla kuruldu. CHP milletvekillerinden Celal BAYAR, Adnan MENDERES, Refik KORALTAN ve Fuat KÖPRÜLÜ bazı kanunlarda değişiklik yapılması konusundaki tekliflerinin ( DÖRTLÜ TAKRİR) reddedilmesi üzerine 7 Ocak 1946’da DEMOKRAT PARTİ’yi kurdu. Aynı yıl 13 parti daha kuruldu.
Birden fazla parti ile 1946’da seçimlere gidildi. CHP yine iktidara geldi. Demokrat Partili milletvekilleri yeterince muhalefet yapılmadığı gerekçesiyle DP’den ayrılıp Millet Partisi’ni (MP) kurdular. 14 Mayıs 1950 seçimlerinde DP %55.2 oy aldı. 27 yıllık CHP iktidarı sona erdi.
22 Mayıs 1950’de Celal BAYAR Cumhurbaşkanı seçilince Adnan MENDERES başbakan oldu. Uygulanan sosyal politikalar ( genel af, sendika hakkı, ücretli hafta sonu tatili gibi), ABD yardımı ve ekonomik düzelmeler 1954 seçimlerinde DP’nin daha fazla oy almasına (%58) sebep oldu. Ekonomide liberal ekonomi modelini benimseyen DP 10 yıl iktidarda kaldı.
b-EKONOMİ :
7 Eylül 1947 kararları ile Türk lirasının değeri % 50 düşürülerek (1$ =280 kuruş) ithalat kolaylaştırılmış, bankaların altın satın almalarına izin verilmişti. Devletçi ekonomiden Liberal serbest Pazar ekonomisine geçiş yapıldı.
DP iktidarında Marshall yardımlarıyla desteklenen tarım hızla gelişti. Traktör sayısındaki artış, ekilip biçilen tarım alanlarını artırdı. Uygun iklim şartları, verim ve üretimde artışlar olmasına yol açtı.
Tarımdaki bu gelişmelere paralel olarak sanayide beklenen gelişme olmadı. Bu yüzden devlet yatırımların çoğunu kendisi yaptı. Yatırımlar karayolu, inşaat, sanayi ve tarım alanlarında yoğunlaştı. Demiryolu yapımı tamamen durdu. Özel yatımcıların isteksizliği ve sermaye yetersizliği büyük işletmeler özelleştirilemedi.
Ekonomideki büyüme 1954’te sona erdi. 1958’de hükümet dış borca ihtiyaç duyduğundan IMF’den dış borç aldı.
c-SOSYAL VE KÜLTÜREL HAYAT:
Tarımda makineleşmeye bağlı olarak köyden kente göç başladı. Refah seviyesi arttığı için Topluma tüketim kültürü yerleşti.
Dönemin ses sanatçıları Zeki Müren, Neşet Ertaş ve Müzeyyen Senar’dır. Film olarak Ömer Lütfi Akad’ın “Vurun Kahpeye” filminde batı sinemasının etkileri görülür. Hollwood sineması Türkiye’yi etkisi altına almıştır.
Dönemin roman ve hikâye yazarları II. Dünya Savaşının toplumumuzda sebep olduğu çeşitli olumsuzlukları, yoksulluğu, geri kalmışlığı, köyden kente göçü, gelir dağılımındaki dengesizlikleri sıkça işlediler. Şiir alanında Garipçiler akımına karşı “İkinci Yeniler” ve “Hisarcılar” grubu ortaya çıktı.
Salgın hastalıklarla mücadele milli bir dava olarak görüldü. Sağlık alanına bütçeden daha fazla pay ayrıldı. Sağlık alanında birçok kurum açıldı.
SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE DÜNYA:
1945-1975 Yılları arasında çok hızlı bir büyüme yaşandı. Petrol, elektrik ve otomotiv gibi sektörlerde üretim on kat arttı. Bu dönemde göze çarpan bir diğer olgu da hızlı nüfus artışıydı. Sanayileşmeyle birlikte şehirlere göç hızlandı. Şehirleşme büyük ailelerin parçalanmasına yol açtı.
Ekonomik refaha kavuşamayan ülkelerde aşırı siyasi akımlar gelişti. Soğuk savaş döneminde askeri harcamalar arttı, orduya büyük önem verildi. Savaş yıllarında erkekler cephede olduğu için kadınlar iş hayatında etkili olmaya başladılar.
Teknik hayattaki gelişmeler günlük hayatı kolaylaştırdı. Tüketimin teşvik edilmesi reklam sektörünün hızla büyümesine yol açtı. Radyo ve Sinemanın önemi Televizyonun icadı ile azaldı. Müzik alanında Amerika’da “Rock and Roll” türü Elvis Presley’le büyük bir çıkış yakaladı.
Amerikalı bilim adamları ENIAC adlı ilk bilgisayarı yaptı. İlk uydu Sputnik, SSCB tarafından uzaya gönderildi. (1957) Nükleer Enerji elektrik alanında kullanılmaya başlandı. Hidrojen atomlarına parçalandı. DNA’nın kimyasal yapısı çözüldü. Seyahatlerde trenler ve gemiler kadar uçaklar kullanıldı. TV günlük hayatın bir parçası oldu.
Mimari alanda savaşta harap olan şehirler yeniden inşa edildi. Sanatta Sürrealizm’in temsilcilerinden Breton, Duchaps ve Masson gibi edebiyatçı ve sanatçılar ABD’ye yerleştiler. Soyut resim ön plana çıktı.
Akdeniz Oyunları ilk defa 1951’de Mısır’ın İskenderiye şehrinde düzenlendi. 1955-56 sezonunda ilk kez düzenlenen UEFA Şampiyon Kulüpler kupasını İspanya’nın Real Madrit takımı aldı.
BİLİMSEL GELİŞMELER
*J. Presper Eckert ve John W. Mauchly ilk otomatik bilgisayarı yaptı.
*Frank Willard Libby Karbon-14 yöntemini geliştirdi.
*John Bardeen, W. Brittain ve W. Shockley transistorü buldu.
*ABD’li pilot Chuck Yeager Bell-X adlı uçakla ses duvarını aştı. (1950 km.)
*ABD’li Jones Salk çocuk felci aşısını geliştirdi.
*İlk hidrojen bombası denemesi yapıldı.(1952)
*J.D. Watson ve F.H.C. Crick DNA’nın molekül yapısını çözümledi.(1953)
*George G. Devol ilk programlanabilir robotu yaptı.
*Sputnik-1 1957’de uzaya fırlatıldı.
*1958’de NASA (Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) kuruldu.
*T.H. Moiman ilk laser aygıtını yaptı.
*1961’de ilk insanlı uzay uçuşu gerçekleşti (Rus Yuri Gagarin)
________________________________________
“Yapabileceğinize de inansanız yapamayacağınıza da inansanız, haklı çıkarsınız.”
0 Yanıt
1441 Gösterim