Konu: Herkese karşı ileri sürülebilen haklara ne ad verilir?

[Uyanan Gençlik]

SORU: Bir kimseye bir mal (eşya) üzerinde doğrudan doğruya hâkimiyet sağlayan ve herkese karşı ileri sürülebilen haklara ne ad verilir?
A) Aynî haklar
B) Alacak haklar
C) Malî haklar
D) Şahıs varlığı hakları
E) Mamelek hakları




CEVAP: Aynî haklar

Pozitif hukukta eşya hukuku-borçlar hukuku ayırımının temelinde haklarla ilgili bir ayırım yatar:
Haklar, konularına yani korudukları menfaatin maddi ya da manevi olmasına göre (para ile ölçülebilen bir değerinin olup olmamasına göre) malvarlığı ve şahıs varlığı hakları olarak ikiye ayrılır.

Malvarlığı (mamelek) hakları para ile ölçülebilen (malî) bir değeri olan haklara denir. Başka bir deyişle şahısların maddi menfaatlerini koruyan haklardır.

Şahıs Varlığı hakları ise, değeri para ile ölçülemeyen, şahsın manevi/tinsel menfaatlerine ilişkin olan haklardır.
Başta şahsiyet (kişilik) hakkı olmak üzere,
isim taşıma, velayet ve vesayet hakkı gibi.
Sahibi için manevi bir değer ifade eden bu haklar ilke olarak paraya çevrilemez, başkasına devredilemez.

Eşya ve borçlar hukuku malvarlığı haklarıyla ilgilenir.
Malvarlığı hakları da iki gruba ayrılır.
Bunlardan ilki aynî haklar diğeri ise alacak hakkıdır.
1. Aynî haklar bir kimseye bir mal (eşya) üzerinde doğrudan doğruya hakimiyet sağlayan ve herkese karşı ileri sürülebilen haklardır.

2. Alacak hakkı ise bir kimseye (alacaklıya) bir başkasından (borçludan) bir şeyi isteme yetkisi sağlayan haklara denir.