1. Aynı türe ait olup, görünüm, içyapı, ekonomik
fayda vb. bakımlardan eş özellikte olan ve bu
sebeple dikkate değer bir fark olmadan birbirinin
yerine geçebilen mallara ne denir?
A) Mislî mal
B) Kıyemî mal
C) Mübah mal
D) Kamu malı
E) Özel mal
Çözüm: Aynı türe ait olup, görünüm, içyapı, ekonomik
fayda vb. bakımlardan eş özellikte olan ve bu sebeple
dikkate değer bir fark olmadan birbirinin yerine geçebilen
mallara mislî mal denir. Kıyemî mallar ise tam olarak
aynı değer ve şartlarda aynı cinsini bulmanın kolayı
olmadığı mallardır. Sahipsiz (mübah) mallar, üzerinde
mülkiyet hakkı olmayan mallardır. Özel mallar, özel
mülkiyet altında olan ve diğer insanların hakimiyet
alanından çıkarılmış mallardır. Kamu malları, özel
mülkiyet altına alınmaya elverişli olmayan ve umumun ya
da belirli bir yer halkının ahalisinin doğrudan doğruya ve
serbestçe yararlanmasına terk edilen mallardır. Doğru
cevap A’dır.
2. I. Tarafların akit yapma ehliyetine sahip olmaları
II. İki tarafı da tek kişinin temsil etmesi
III. Akdin konusunun, akdin hukuki sonuçlarını
taşımaya elverişli olması
IV. İcab ile kabulün karşılıklı ve birbirine uygun
olması
V. İcab ve kabulün farklı mecliste beyan edilmeleri
Yukarıdakilerden hangileri akdin kuruluş şartları
arasındadır?
A) I, II, IV
B) I, III, V
C) II, IV, V
D) I, III, IV
E) Hepsi
Çözüm: Bir akdin kurulması için tarafların akit yapma
ehliyetine sahip olmaları, iki tarafı da tek kişinin temsil
etmemesi, akdin konusunun, akdin hukuki sonuçlarını
taşımaya elverişli olması, icab ile kabulün karşılıklı ve
birbirine uygun olması, icab ve kabulün aynı mecliste
beyan edilmeleri gerekmektedir. Doğru cevap D’dir.
3. Satım ve kira gibi mal ve menfaatin el
değiştirmesini, bir aynî hakkın karşı tarafa
devredilmesi sonucunu doğuran akitlere ne
denir?
A) Teminat akitleri
B) Koruma (hıfz) amaçlı akitler
C) Temlik akitleri
D) Temsil akdi
E) Ortaklık akdi
Çözüm: Satım ve kira gibi mal ve menfaatin el
değiştirmesini, bir aynî hakkın karşı tarafa devredilmesi
sonucunu doğuran akitlere temlik akitleri denir. Teminat
akitleri, bir borcu teminat altına almaya yarayan
akitlerdir. Koruma (hıfz) amaçlı akitler, bir malın koruma
altına alınmasına yönelik olan akitlerdir. Temsil akdi,
vekalette olduğu gibi bir hukuki tasarrufta ya da
mahkemede bir kimseyi temsil etme amacıyla yapılan
akitlerdir. Ortaklık akdi, ortaklık amacıyla yapılan
akitlerdir. Doğru cevap C’dir.
4. Aşağıdakilerden hangisi bir mülkiyetin aslen
kazanılmasına örnektir?
A) Satım akdi
B) İstilâ
C) Hibe
D) Hukuki tağyir
E) Vasiyet
Çözüm: İstilâ yani sahipsiz (mubah) malın ele geçirilmesi
aslen kazanmaya en tipik örnektir. Satım akdi, hibe ve
hukuki tağyir mülkiyetin naklen kazanılmasına
örneklerdir. Bir şahsın miras ve vasiyet yoluyla diğer bir
şahsa halef olması sonucu kazanma halefiyet ile
kazanmaya örnektir. Doğru cevap B’dir.
5. Aşağıdakilerden hangisi şüf‘a (ön alım) hakkı ile
ilgili doğrudur?
A) Mülkiyet hakkının iradi sınırlamaları arasında
bulunur.
B) Bu hak, sahibine başkasına satılan bir akarı daha
fazla bedelle alma yetkisi verir.
C) Gayrimenkullerde geçerli değildir.
D) Ortaklar ve komşular arasındaki mevcut ilişki
biçiminin yeni bir malik tarafından bozulma
riskine karşı alınan bir önlemdir.
E) Mal sahibi, malını dilediği kişiye satabilir.
Çözüm: Şüf‘a (ön alım) hakkı, mülkiyet hakkının aslî
sınırlamaları arasındadır. Bu hak, sahibine başkasına
satılan bir akarı aynı bedelle alma yetkisi verir.
Gayrimenkullerde geçerlidir. Ortaklar ve komşular
arasındaki mevcut ilişki biçiminin yeni bir malik
tarafından bozulma riskine karşı alınan bir önlemdir ve
mal sahibinin malını dilediği kişiye satamaması açısından
mülkiyet hakkına getirilen bir sınırlamadır. Doğru cevap
D’dir.
6. Aşağıdakilerden hangisi haksız fiillere örnektir?
A) Mükafat vaadi
B) Akit
C) İtlaf
D) Sebepsiz zenginleşme
E) Haksız iktisap
Çözüm: Haksız fiiller, hukuka aykırı olarak bir kimsenin
şahsına veya mal varlığına zarar veren fiildir. Başkasının
malını hukuka aykırı olarak tahrip etme anlamına gelen
itlaf, haksız fiillere örnektir. Sebepsiz zenginleşme (haksız
iktisap), bir kimsenin mal varlığının, haklı bir sebep
bulunmaksızın; diğer bir kimsenin zararına olarak
çoğalması veya azalmaması demektir. Mükafat vaadi, tek
taraflı hukukî işlemlere örnektir. Borçların en yaygın
kaynağı olan hukuki işlem, hukuk düzeninin uygun
bulduğu bir sonuca yöneltilmiş irade açıklamalarıdır.
Doğru cevap C’dir.
7. Kendisine icap yöneltilen kişinin yapılan icabı
kabul edip etmeme serbestisine ne denir?
A) Mûcib
B) Kabul muhayyerliği
C) İcab
D) Rücû muhayyerliği
E) İrade beyanı
Çözüm: Kendisine icap yöneltilen kişinin yapılan icabı
kabul edip etmeme serbestisine kabul muhayyerliği denir.
Akdi meydana getiren iki irade açıklamasının ilkine icab;
ikincisine kabul; icab yapana da mûcib denir. İslam
hukukçularının göre mûcib, kabul meydana gelmeden
önce icabından vazgeçebilir. Bu vazgeçme (rücu’)
imkânına rücû muhayyerliği (icaptan dönme serbestisi)
denir. İrade beyanı, tarafların akit yapma yönündeki
iradelerinin dışarıya yansımasıdır. Doğru cevap B’dir.
8. I. İcabı yapanın icaptan dönmesiyle
II. Mucibin vefatı
III. Mucibin ehliyetini yitirmesi
IV. Akdin konusunun helaki
V. Akdin konusunun değişikliğe uğraması
VI. İcabın yöneldiği kişinin icabı reddetmesi
Yukarıdaki hallerden hangilerinde icap sâkıt olur?
A) I, II, IV, VI
B) I, III, IV, V, VI
C) II, III, V, VI
D) I, II, III, IV, V
E) Hepsi
Çözüm: İcap şu hallerde sâkıt olur:
1. İcabı yapanın icaptan dönmesiyle. İcaptan dönme,
mûcibin icaptan döndüğünü söylemesiyle açık bir şekilde
olabildiği gibi, akit meclisini terk etmesi ya da icabını
değiştirmesiyle üstü kapalı olarak da olabilir.
2. Mucibin vefatı,
3. Mucibin ehliyetini yitirmesi,
4. Akdin konusunun helaki,
5. Akdin konusunun değişikliğe uğraması,
6. İcabın yöneldiği kişinin icabı reddetmesi.
Doğru cevap E’dir.
9. Unsurlarında ya da in’ikat şartlarında
bozukluk/eksiklik olduğundan dolayı sahih
olmayan akite ne denir?
A) Batıl akit
B) Fasit akit
C) Nafiz akit
D) Mevkuf akit
E) Aynî akit
Çözüm: Batıl akit unsurlarında ya da in’ikat şartlarında
bozukluk/eksiklik olduğundan dolayı sahih olmayan
akittir. Fasit akit ise unsur ve rüknün şartlarında bozukluk
taşımamakla birlikte bunların dışındaki bazı vasıflarında
(ikincil derecede, harici bazı vasıflarında) bozukluk olan
akittir. Nafiz akit, akdi yapan tarafların dışında başka bir
kişinin hakkıyla ilgili olmayan, herhangi başka birinin
rızasına, onayına gerek kalmadan sonuç doğuran akittir.
Mevkuf akit, başkasının hakkı ile ilgili olduğu için, işlerlik
kazanması için tarafların irade beyanları dışında, hakkı
olan bu kişinin iradesine de ihtiyaç duyulan akittir. Aynî
akitler normal akitlerden farklı olarak akdin kurulması ve
tamamlanması için bir malın (aynın) teslim şartı olan
akitlerdir. Doğru cevap A’dır.
10. Aşağıdakilerden hangisi mutlak aynî haktır?
A) Kaynak (su alma) hakkı
B) Mecrâ hakkı
C) Manzara irtifakı
D) Geçit hakkı
E) Mülkiyet hakkı
Çözüm: Mülkiyet hakkı mutlak aynî haktır. Diğer şıklarda
bulunan kaynak (su alma) hakkı, mecrâ hakkı, manzara
irtifakı ve geçit hakkı sınırlı aynî haklardır. Doğru cevap
E’dir.