1. Aşağıdakilerden hangisi İslam medeniyetinde
kadıların bilmesi şart koşulan durumlardan biri
değildir?
A) Beytülmal
B) Sünnet
C) İcma
D) Kıyası
E) Kur’an
Çözüm: Kadıların Kur’an, Sünnet, İcmâ ve Kıyası bilmesi
şart koşulmuştur. Kadıların görev yeri ve yapacağı işlerin
kapsamı kararnamelerinde belirlenirdi. Dört halife
devrinde bazı hâkimler beytülmâl, yani defterdarlık
görevini de üstlenmişlerdi. Doğru cevap A’dır.
2. Kazaskerlik görevi aşağıdakilerden hangisi ile
eşdeğer anlamdadır?
A) Muhtesib
B) Mezalim
C) Ordu kadısı
D) Şuhud
E) Hisbe
Çözüm: Asker kadısı veya ordu kadısı anlamındaki
kazaskerlik görevi Abbasilerde ortaya çıkmış, daha
sonraları Harzemşahlarda, Eyyubilerde, Memluklerde,
Anadolu Selçuklularında ve hatta Karamanoğullarında da
bu makam korunmuştu. Doğru cevap C’dir.
3. Aşağıdakilerden hangisi mezalimin görevlerinden biri
değildir?
A) Memurların, vergi ve diğer devlet mallarını tahsil
ederken yaptıkları haksızlıkların giderilmesi
B) Devletten maaş alanların maaşlarının gecikmesi
veya eksik ödenmesiyle ilgili şikâyetlerin
incelenmesi.
C) Yöneticilerin veya güçlü kimselerin gasb ettiği
mallarla ilgili şikâyetlerin incelenmesi
D) Umumî ve hususî vakıfların denetlenmesi.
Vakıfların, vâkıfın şartlarına göre idare edilmesi
gerekir.
E) Muhtesiblerin ve özellikle maliye ile uğraşanların
yerine getirdiği kararları uygulamak.
Çözüm: Muhtesiblerin ve özellikle maliye ile
uğraşanların yerine getiremediği kararları uygulamak,
tarihî seyri içinde gelişimine ve uygulamasına ilişkin
kısaca temas edilen mezâlimin görevleri arasındadır.
Doğru cevap E’dir.
4. Aşağıdakilerden hangisi mahkeme başkanının verdiği
kararın hukuka uygunluğunu tespit eden ve aynı
zamanda bilgilerine müracaat edilen kimselere verilen
addır?
A) Sahibü’l-mezâlim
B) Şuhud
C) Hükümdar
D) Vezir
E) Kadı
Çözüm: Şuhûd mahkeme başkanının verdiği kararın
hukuka uygunluğunu tespit eden ve aynı zamanda
bilgilerine müracaat edilen kimselerdir. Doğru cevap
B’dir.
5. Kamu düzeniyle (asayiş) ilgili işleri kontrol etmek ve
bazen da hemen halledilmesi gereken cinayetlerle
ilgilenmek görevini aşağıdakilerden hangisi
yapmaktadır?
A) Kadı
B) Mezalim
C) Şurta
D) Muhtesib
E) Avn
Çözüm: Kadıların görevi genellikle dinî meselelerle ilgili
anlaşmazlıkları halledip ayırtetmek; muhtesibin görevi ise
kamu düzeniyle (asayiş) ilgili işleri kontrol etmek ve bazen
da hemen halledilmesi gereken cinayetlerle ilgilenmek;
mezâlim mahkemesi hâkiminin görevi ise kadı ve
muhtesiblerin hükümlerine yapılan itirazlara bakmaktı.
Doğru cevap D’dir.
6. Aşağıdakilerden hangisi adliye işlerinde, kadı ve
muhtesibin otoritesinden daha yüksek bir yetkiye
sahiptir?
A) Şurta
B) Azimet
C) Mezalim müessesesi
D) Kıyas
E) Mezâlim mahkemesi kadılığı
Çözüm: Adliye işlerinde, kadı ve muhtesibin otoritesinden
daha yüksek bir yetkiye sahip olan mezâlim mahkemesi
kadılığı, yüksek makam, soy ve şeref sahibi kimselerin
zulmünü önlemek için kurulmuş ve bu mahkemelerde
kadılık görevi, Allah korkusu son derecede olan yüksek
makamdaki kişilere verilmiştir. Doğru cevap E’dir.
7. İhtisab Nezaretine aşağıdaki hangi tarihte son verildi?
A) 11 Temmuz 1860
B) 15 Ağustos 1854
C) 16 Ağustos 1854
D) 25 Nisan 1865
E) 02 Ekim 1840
Çözüm: “İhtisâb Nezâreti” adıyla yeniden kurulan
müessese Sadrazamlığa bağlanmıştı. Üzerinden çeyrek
asır geçmeden 16 Ağustos 1854 tarihindeki resmî bir
tebliğ ile İstanbul’da Şehremaneti kurularak İhtisâb
Nezareti’ne son verildi. Doğru cevap C’dir.
8. Osmanlılarda Kazaskerlik aşağıdaki hangi kişilerin
zamanında ortaya çıkmıştır?
A) I. Murad
B) Halife Mu’tazıd
C) Harun Reşid
D) Hulefâ-yı Râşidîn
E) Halife Hişam
Çözüm: Osmanlılarda kazaskerliğin ortaya çıkışı ise I.
Murad zamanındadır. İlk Kazasker Çandarlı Kara
Halil’dir. Kazaskerlik makamı başlangıçta askerî sınıfa ait
dava ve şer’î işlerin görülmesi ihtiyacından doğmuştur.
Doğru cevap A’dır.
9. İslâm ülkesi vilâyetlerine kadılar tayin eden ilk kişi
kimdir?
A) Ebu Musa
B) Hz. Ömer
C) Ebu’d-Derdâ
D) Ebu Ubeyde
E) Hulefâ-yı Râşid
Çözüm: İslâm ülkesi vilâyetlerine kadılar tayin eden ilk
kişi Hz. Ömer’dir. Kadılar, halife tarafından veya umumî
valiler (yani namaz kıldırma ve vergi işlerini birlikte
yürüten) tarafından tayin ediliyorlardı. Doğru cevap
B’dir.
10. “Hukuku’l-ibâd” anlamı aşağıdakilerden hangisinde
doğru verilmiştir?
A) Allah hakkı
B) Ortak hak
C) Hukukullah
D) İnsan hakkı
E) Adalet
Çözüm: “Hukuku’l-ibâd” da denilen insan hakkı, özel
olarak kişilerin haklarını korumayı hedef alan haklar olup
daha çok “kul hakları” kavramıyla ele alınır. Doğru
cevap D’dir.
0 Yanıt
1568 Gösterim