1. Aşağıdakilerden hangisi modernleşme döneminde
Osmanlı yaygın eğitimine katılan kurumlardan
biridir?
A) Dâru’l-Mesnevî:
B) Loncalar
C) Sahhaflar
D) Dersiye
E) Darulkurra
Çözüm: Dâru’l-Mesnevî: Mevlânâ Celâleddîn Rûmî’nin
Mesnevî’sini tahsil etmek amacıyla İstanbul’da
Çarşamba’da Murat Molla Dergâhı’nda açılmıştır. XX.
yüzyılın başlarında ortaya çıkmış İstanbul merkezli
kurumlardan biridir. Doğru cevap A’dır.
2. Osmanlıda açılan ilk sivil yüksekokul aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Hendese-i Mülkiye Mektebi
B) Ticaret Mektebi
C) Mekteb-i Mülkiye-i Şâhâne
D) Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne
E) Dâru’l-funûn
Çözüm: Mekteb-i Mülkiye-i Şâhâne; Osmanlıda açılan ilk
sivil yüksekokuldur. Kaymakamlık, müdürlük gibi
mülkiyede istihdam olunacak elemanları yetiştirmek üzere
l859’da İstanbul’da açıldı. Doğru cevap C’dir.
3. Islahat döneminin açılan ilk askeri mektebi
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Askerî İdadiler
B) Mühendishane-i Bahrî-i Hümâyun
C) Askerî Rüşdiyeler
D) Mühendishane-i Berrî-i Hümâyun
E) Hendesehane Mektebi (Humbarahane)
Çözüm: Hendesehane Mektebi (Humbarahane): Islahat
döneminin açılan ilk askerî mektebidir. Ahmed Paşa,
1734’te Üsküdar’da açılan bu mektebin kurucusu ve ilk
öğretmenidir. Humbarahane de denilen bu mektepte
ordunun ihtiyacını karşılamak amacıyla çağa uygun teknik
ve uzmanlık eğitimi yapılmıştır. Doğru cevap E’dir.
4. Daha önce açılan iki mühendishane mektebinin
ihtiyaçları karşılayamaması üzerine 1883’te açılan
mektep aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dâru’l-Muallimîn
B) Hendese-i Mülkiye Mektebi
C) Mekteb-i Hukûk-ı Şâhâne
D) Mekteb-i Tıbbiye-i Şâhâne
E) Mekteb-i Mülkiye-i Şâhâne
Çözüm: Hendese-i Mülkiye Mektebi: Daha önce açılan
iki mühendishane mektebinin ihtiyaçları karşılayamaması
üzerine 1883’te açılmıştır. İlk defa şube halinde
Mühendishane-i Berrî-i Hümayun yanında açılan bu
mektebin ismi 1909’da Hendese-i Mülkiye Mektebi oldu.
Doğru cevap B’dir.
5. Aşağıdakilerden hangisi en az altmışlı dereceden bir
medrese mezununun önündeki istihdam
seçeneklerinden biridir?
A) Darülkurra
B) Darülhadis
C) Daruttıb
D) Müderrislik
E) Muid
Çözüm: Osmanlı döneminde, en az altmışlı dereceden bir
medrese mezununun önündeki istihdam seçenekleri;
Müderrislik, Kadılık ve Müftülüktür. Doğru cevap D’dir.
6. Osmanlı Devleti sınırları içindeki medreselerin
hiyerarşisine göre en alt seviyede bulunan medrese
aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) Kırklı medreseler
B) Miftah medreseleri
C) Hariç ellili medreseleri
D) Dahil ellili medreseleri
E) Tecrid medreseleri
Çözüm: Osmanlı Devleti sınırları içindeki medreselerin
hiyerarşisi, Fatih Sultan Mehmed tarafından kurulan
Sahn-ı Semân ile birlikte yeniden düzenlendi. Medreseler -
Enderun mektebi hariç tutulacak olursa- giderek yükselen
hiyerarşik bir yapıya sahipti. Buna göre, en alt seviyede
kelâm alanıyla ilgili Hâşiye-i Tecrîd adlı kitabın
okutulduğu Tecrîd medreseleri bulunmakta idi. Doğru
cevap E’dir.
7. Aşağıdakilerden hangisi orta derecedeki mekteplerden
biri olan Rüşdiyelerle ilgili yanlış bir bilgidir?
A) II. Mahmud tarafından açılmıştır.
B) 1839 tarihinde açılmıştır.
C) 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesi’yle
açılmıştır.
D) Tarih içinde bütün osmanlı ülkesine yayılmıştır.
E) Öğrenim süresi 4 yıldır.
Çözüm: Rüşdiyeler: Sıbyan mekteplerinin programlarının
geliştirilmesiyle meydana gelen bu orta seviyedeki okullar
II. Mahmud tarafından 1839 tarihinde açılmıştır.
Rüşdiyelerde bir süre farklı öğrenim süreleri uygulandıysa
da 1869’da 4 yıl olarak netleştiği görülmektedir. Tarih
içinde rüşdiyeler, erkek, kız, karışık, askerî ve özel
rüşdiyeler şeklinde bütün Osmanlı ülkesine yayılmıştır.
Doğru cevap C’dir.
8. Aşağıdakilerden hangisi askeri alandaki kurumlardan
biri değildir?
A) Ticaret mektebi
B) Askerî Rüşdiyeler
C) Askerî İdadiler
D) Mühendishane-i Bahrî-i Hümâyun
E) Mühendishane-i Berrî-i Hümâyun
Çözüm: Ticaret Mektebi: 1882’de açılmış üç yıllık bir
yüksekokuldur. Diğer kurumlar ise askeri alandaki
kurumlardır. Doğru cevap A’dır.
9. Aşağıdakilerden hangisi İdadilerle ilgili doğru bir
bilgidir?
A) 1862’de mekteplere dönüştürüldü
B) 4 yıllık rüşdiyeler üzerine 3 yıl olarak açılan
okullardır.
C) Derslerden çok pratiğin temel alındığı
medreselerdir.
D) Bu okullar orta öğretimin ikinci kademesi olarak
belirlenmiştir.
E) Bahriye zabitlerini yetiştirmek için açılmış bir
yüksek okuldur.
Çözüm: İdadiler: 1869’da orta öğretimin ikinci kademesi
olarak açılan okullar 1869 tarihli Maarif-i Umumiye
Nizamnamesi’yle açılmıştır. Bu okullar, bugünkü lise
karşılığı okullardır. Bu okullar, 4 yıllık rüşdiyeler üzerine
3 yıl olarak açılan okullardır. Nizamname, bu okulları
rüşdiyelerin üstünde ve sultanîlerin altında
göstermektedir. Doğru cevap B’dir.
10. Osmanlılarda orduya kurmay yetiştirmek üzere
açılmış bir yükseköğretim kurumu olan kurum
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yeniçeri ocakları
B) Askeri rüşdiyeler
C) Acemioğlanlar ocağı
D) Enderun
E) Humbarahane
Çözüm: Enderun: Orduya kurmay yetiştirmek üzere
açılmış bir yükseköğretim kurumudur. Burada eğitim ve
öğretim, Büyük ve Küçük Oda, Doğancı Koğuşu, Seferli
Koğuşu, Kiler Koğuşu, Hazine Odası ve Has Oda denilen
bölümlerde yapılırdı. Doğru cevap D’dir.