1. Hz. Peygamber’den bu yana geçen bütün Müslüman
toplumların yaşayış tarzını, ekonomik, sosyal, dinî,
idarî, fikrî, teknik vs. gibi yönlerini inceleyen bir
bilim dalına ne ad verilir?
A) Dinler tarihi
B) Fıkıh
C) Divan
D) İslâm Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi
E) İhtisab
Çözüm: İslam medeniyeti ve müesseseleri tarihi, Hz.
Peygamber’den bu yana geçen bütün Müslüman
toplumların yaşayış tarzını, ekonomik, sosyal, dinî, idarî,
fikrî, teknik vs. gibi yönlerini inceleyen bir bilim dalıdır.
Doğru cevap D’dir.
2. Aşağıdakilerden hangisi asr-ı saadet yıllarında
beytülmal görevi yapanlar arasında değildir?
A) Halid b. Velid
B) Hz. Ömer
C) Bilal-i Habeşi
D) Ebu Ubeyde b. Cerrah
E) Muaz b. Cebel
Çözüm: Asr-ı saâdette Hz. Ömer ve Bilal-i Habeşî’den
başka beytülmal görevlilerinin de bulunduğu
bilinmektedir. Ebu Ubeyde b. Cerrah ile Muaz b. Cebel’in
isimleri burada zikredilebilir. Doğru cevap A’dır.
3. Aşağıdakilerden hangisi kamu (âmme) hizmetlerinin
düzenli bir şekilde devamlılığını temin için
başvurulan bir çaredir?
A) Vergi
B) Zekat
C) Sadaka
D) Bağış
E) Miras
Çözüm: Vergi, kamu (âmme) hizmetlerinin düzenli bir
şekilde devamlılığını temin için başvurulan bir çaredir. Bu
yüzden, devletlerin ekonomik ve sosyal hayatında önemli
bir yeri bulunmaktadır. Doğru cevap A’dır.
4. İslamın Müslümanı sorumlu tuttuğu ve İslam’ın
üzerine bina kılındığı beş temel esastan biri olan vergi
çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öşür
B) Zekat
C) Emiri
D) Cizye
E) Miri
Çözüm: İslâm’ın üzerine bina kılındığı beş temel esastan
biri zekâttır. Kelime, Kur’ân’ın birçok âyetinde tek başına
kullanıldığı gibi namazla birlikte de birçok yerde geçer.
Sadaka anlamında da kullanılan zekât kelimesi, sözlükte
ziyadelik, temizlik ve güzel zikir manalarına gelmektedir.
Medine döneminde farz kılınmıştır. Doğru cevap B’dir.
5. Miri arazinin temel özelliği aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Mülkiyeti devlete ait olan ve kullanımı vatandaşa
ait olan arazi
B) Mülkiyeti halka ait olup kullanım hakkı devlete
ait olan arazi
C) Mülkiyeti ileri gelenlere ait olup kullanımı
devlete ait olan arazi
D) Mülkiyeti ileri gelenlere ait olup kullanımı halka
ait olan arazi
E) Mülkiyeti olmayan arazi
Çözüm: Müslüman devletlerde mülkiyeti devlete ait olan
ve kullanım hakkı vatandaşa verilmiş bulunan arazi emîrî
veya mîrî arazidir. Doğru cevap A’dır.
6. Aşağıdakilerden hangisi Müslümanlardan alınan bir
zirai vergidir?
A) Zekat
B) Cizye
C) Öşür
D) Harac
E) Sadaka
Çözüm: İslam vergi sisteminde Müslüman vatandaşı
yakından ilgilendiren vergilerden biri de öşür, yani ziraî
ürün vergisidir. Sözlük olarak onda bir veya on cüzde bir
cüz anlamını taşımakla birlikte terim olarak mutlaka onda
bir yerinde kullanılmaz. Öşrün oranı, elde edilen ziraî
üründeki insan emeğinin durumuna göre değişir. Doğru
cevap C’dir.
7. Zimmi kimlere verilen isimdir?
A) Gayrimüslimlere
B) Vergi ödemeyenlere
C) Üzerine vergi düşmeyenlere
D) Müslümanlara
E) Vergilerini düzenli ödeyen Müslümanlara
Çözüm: Zimmîler Müslüman devlet tarafından bütün
hakları koruma altına alınmış bulunan gayrimüslimlerdir.
Doğru cevap A’dır.
8. Abbasiler döneminde hem gelir tahsil eden hem de
gerekli yerler harcama yapan divana ne ad verilir?
A) Divan-ı istifa
B) Divanü’z-zimam
C) Divan-ı işraf
D) Divanü’l harac
E) Divan-ı müstevfi
Çözüm: Abbasiler döneminde divanların sayısında bir
hayli artış olduğu görülmektedir. Bu divanların başında
da divanü’l-harac gelmektedir. Bu divan, hem gelir (çeşitli
vergiler ile diğer gelirler) tahsil eden, hem de gerekli
yerlere harcama yapan bir dairedir. Doğru cevap D’dir.
9. İslamın ana kaynaklarına dayanılarak alınan vergilere
ne denir?
A) Öşri vergiler
B) Örfi vergiler
C) Tazir vergileri
D) Asri vergiler
E) Şeri vergiler
Çözüm: İslam’ın ana kaynaklarına (Kur’ân ve Sünnet)
dayanan vergilerdir ki buna şer‘î vergiler (tekâlif-i
şer‘iyye) diyoruz. Diğeri de zamanın ihtiyaçları göz
önünde bulundurularak konulmuş̧vergilerdir ki, bu da örfî
vergiler (tekâlif-i örfiyye) diyoruz. Doğru cevap E’dir.
10. Halife Hz. Ömer’in fey gelirlerini dağıtmak için kurduğu
teşkilat hangisidir?
A) İhtisap
B) Vakıf
C) Divan
D) Beytülmal
E) Ahilik
Çözüm: İslam dünyasında, Halife Hz. Ömer’in fey
gelirlerini dağıtmak için kurduğu divan teşkilâtı ile
birlikte yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanan divan
tabiri, Emeviler ve bilhassa Abbasiler zamanında başta
askerî ve mâlî sahalar olmak üzere çeşitli devlet
hizmetlerine bakan kurumlara isim olarak verilmişti.
Doğru cevap C’dir.