1. Aşağıdakilerden hangisi İslâm medeniyetinde
varlığını devam ettiren iktisadî kurumlardan değildir?
A) Beytülmal
B) Divan
C) İhtisab
D) Vakıf
E) Halifelik
Çözüm: İslâm medeniyetinde müesseseleri böyle iç içe ve
girift olmakla birlikte biz İslâm medeniyetinde varlığını
devam ettiren iktisadî kurumları bir tasnife tabi tutabiliriz:
Beytülmal, Divan, İhtisab, Vakıf, Ahilik. Halifelik bu
müesseseler arasında yer almaz. Doğru cevap E’dir.
2. Aşağıdakilerden hangisi devlete ait malların
muhafaza edildiği fizikî mekâna verilen isimdir?
A) Divan
B) Beytülmal
C) Vakıf
D) İhtisab
E) Öşür
Çözüm: İslâm medeniyetinde iktisadî kurumlardan
bahsederken her şeyden önce “mal evi” manasına gelen
Beytülmal’dan söz etmek gerekir. Devlet hazinesi olan
beytülmal, devlete ait malların muhafaza edildiği fizikî
mekânı ifade ettiği gibi devlete ait taşınır taşınmaz
malların bütününü ve bunların idaresiyle ilgili hukukî
kurumu da ifade etmektedir. Doğru cevap B’dir
3. Aşağıdaki dönemlerden hangisinde beytülmalın
kurumlaşmasının ve İslâm devletinin mali yapısını
oluşturacak şekilde teşkilatlanmasının gerekliliği
doğmuştur?
A) Hz. Peygamber
B) Hz. Ebubekir
C) Hz. Ömer
D) Muaviye
E) Selçuklular
Çözüm: İslâm topraklarının genişlemesi ve devlet
gelirlerinin artması, Hz. Ömer döneminde beytülmalın
kurumlaşmasını ve İslâm devletinin mâlî yapısını
oluşturacak şekilde teşkilâtlanmasını gerekli hale
getirmiştir. Onun döneminde Müslümanlar İran ile
Bizans’tan epey yerleri alıp fethetmişlerdi. Bu fetihler
sonucunda bir hayli gelir elde edildi. Doğru cevap C’dir.
4. Aşağıdakilerden hangisi beytülmalın gelir
kaynaklarındandır?
A) Müslümanlardan tahsil edilen bütün vergiler
B) Gayrimüslim tebaadan alınan vergiler
C) Savaşta düşmandan alınan ganimetler
D) Hepsi
E) Hiçbiri
Çözüm: İslâm dünyasındaki vergileri önce iki kısma
ayırmak gerekir. Bunlar, şer‘î vergiler ile örfî vergilerdir.
Bu vergileri göz önüne aldığımız zaman beytülmalın gelir
kaynaklarını üç kategoride değerlendirmek mümkün
olmaktadır. Bunlar:
- Müslümanlardan tahsil edilen bütün vergiler,
- Gayrimüslim tebaadan (Müslüman olmayan
vatandaşlar) alınan vergiler (fey),
- Savaşta düşmandan alınan ganimetler.
Doğru cevap D’dir.
5. İslâm tarihindeki ilk divanın kim tarafından
kurulduğu düşünülür?
A) Hz. Peygamber
B) Hz. Ebubekir
C) Hz. Ömer
D) Alparslan
E) Osmanlılar
Çözüm: Hz. Peygamber’in nâzil olan (inen) Kur’ân
ayetlerini yazdırıp kaydettirmek için görevlendirdiği vahiy
kâtiplerine bakarak İslâm tarihindeki ilk divanın bu
şekilde ortaya çıktığını belirtilir. Böylece ilk divanın bizzat
Hz. Peygamber tarafından kurulduğuna işaret etmek
isterler. Doğru cevap A’dır.
6. Aşağıdakilerden hangisi Emeviler döneminde iktisadi
alanda kurulan divanlardandır?
A) Ganimet ve ordu saymanlığı ile ilgili olan divan
B) Vergiler divanı,
C) Cibayet (harac vergileri) divanı
D) Devletin gelir ve giderini kontrol eden divan
E) Hepsi
Çözüm: Emeviler dönemi divan çeşitleri bakımından
zenginlik gösterir. İktisadî alanda dört divanın kurulduğu
görülmektedir. Bunlar:
- Ganimet ve ordu saymanlığı ile ilgili olan divan,
- Vergiler divanı,
- Cibayet (haraç vergileri) divanı
- Devletin gelir ve giderini kontrol eden divan.
Doğru cevap E’dir.
7. İhtisab kurumu kimin zamanında tam teşkilâtlı bir
müessese haline gelmiştir?
A) Hz. Peygamber
B) Hz. Ebubekir
C) Hz. Ömer
D) Hz. Osman
E) Osmanlılar
Çözüm: Hz. Peygamber’in Medine’ye olan hicreti
döneminden itibaren varlığı bilinen İhtisab, Hz. Ömer’in
halifeliği döneminde tam teşkilâtlı bir müessese haline
geldi. Bu kurum, Abbasi, Endülüs, Fatımî, Eyyûbî,
Selçuklular ve Osmanlı gibi daha sonra kurulan
Müslüman devletlerde önemli bir fonksiyon icra ediyordu.
Doğru cevap C’dir.
8. Osmanlılarda muhtesibin vazifesini kaç grupta
toplayabiliriz?
A) 2
B) 3
C) 4
D) 5
E) 7
Çözüm: 14 Aralık 1479 tarihli Edirne şehrine ihtisâb
ağası tayini ile ilgili bir hükümden anlaşıldığına göre
muhtesibin vazifelerini üç grupta toplamak mümkündür:
1. Ekonomik ve sosyal hayatla ilgili olanlar,
2. Dinî hayatla ilgili olanlar,
3. Adlî hayatla ilgili olanlar.
Doğru cevap B’dir.
9. Hicretin ilk asrı ile Emeviler döneminde vakıflar kim
tarafından yönetilirlerdi?
A) Vâkıf tarafından tayin edilen mütevellilerce
B) Halife
C) Vezir
D) Kadı
E) Hepsi
Çözüm: Hicretin ilk asrı ile Emeviler döneminde vakıflar,
vâkıf tarafından tayin edilen mütevellilerce yönetilirdi.
Nazır, mütevellinin kontrolcüsü olarak, kendilerine bağlı
vakıf işlerinin doğru bir şekilde devam edip
tamamlanmasını denetlerdi. Bunların genel kontrolü ise
emiru’l-mü’minîn olan halifeye aitti. Doğru cevap A’dır.
10. Ahiliğin Anadolu’daki kurucusu kimdir?
A) I. Alaeddin Keykûbad
B) en-Nâsır Lidinillah
C) Hz. Ömer
D) Ahi Evran
E) Selçuklular
Çözüm: Ahiliğin Anadolu’daki kurucusu Şeyh Nasiruddin
Mahmud (öl. 1262)’dur. Daha sonraları Ahi Evran ismiyle
şöhret bulmuş olan bu kişi, esnaf ve sanatkârı bir birlik
etrafında toplayarak sanat ve ticaret ahlâkını, üretici ve
tüketici menfaatlerini güven altına almaya; böylece kötü
politik ve ekonomik atmosfer içinde onlara yaşama ve
direnme gücü vermeye çalışıyordu. Doğru cevap D’dir.
0 Yanıt
1524 Gösterim