GİRİŞ
1. Mekke’de Hz. Peygamber neden bir ordu kurma ihtiyacı
duymadı?
Cevap: Bunun iki temel sebebi vardı:
• Birincisi, Müslümanların düşmana karşı koruma
zorunluluğu duyacakları bağımsız bir devlet ve
topraklarının olmamasıydı.
• İkinci önemli sebep ise henüz savaşa iznin
verilmemesiydi.
2. Gazve ne demektir?
Cevap: Gazve Peygamberimizin katıldığı savaşlara denir.
3. Seriyye ne demektir?
Cevap: Seriyye, Peygamberin bizzat katılmadığı
sahabeleri gönderdiği küçük birliklere denir.
4. Hz. Peygamber stratejik önem taşıyan bölgelere
seriyyeler gönderirdi. İlk ne zaman nereye ve kimin
komutasında göndermiştir?
Cevap: Hicretin 2. yılı 624 tarihinde, Abdullah b. Cahş
komutasında, Baht-ı Nahle’ye gönderilmiştir.
5. Müslümanlara savaş izninin verildiği ayet hangisidir ve
ne zaman nâzil olmuştur?
Cevap: Müslümanlara 624 yılında Hac Suresi 39. ayetiyle
savaş izni verilmiştir.
6. Hz. Peygamber döneminde düzenli ordu var mıydı?
Cevap: Hz. Peygamber döneminde düzenli ordu yoktu.
Silâh kullanabilen her yetişkin Müslüman erkek, yurt
savunması ve îlâ-yı kelimetullah için askerlik yapmakla
mükellefti. Hz. Peygamber, bir sefer düzenlediğinde veya
düşman saldırısı söz konusu olduğunda devlet başkanı
sıfatıyla gönüllüleri çağırırdı. Orduya katılanların ve
gönüllülerin ismi sicil defterine yazılırdı.
HULEFÂ-İ RÂŞİDÎN DEVRİ
7. Hz. Peygamberden sonra kim halife oldu ve askeri
sistemde bir değişiklik oldu mu?
Cevap: Hz. Peygamber’in vefatından sonra Hz. Ebubekir
halife unvanıyla devlet başkanı oldu. Hz. Ebubekir, Hz.
Peygamber’den gördüğü gibi sistemi sürdürdü.
Dolayısıyla askerî sistemde bir değişiklik olmadı. Zaten
bu dönem kısa sürmüş ve Hz. Ebubekir iki yıl sonra 634
yılında vefat etmişti.
8. İlk düzenli ordu hangi halife döneminde kuruldu?
Cevap: Hz. Ömer döneminde fetihler artınca, ilk düzenli
ordu kuruldu.
9. Hz. Ömer döneminde Müslümanlar tarafından nereler
fethedildi? Bu fetihler ekonomik açıdan Müslümanlara
neler sağladı?
Cevap: Hz. Ömer döneminde Mısır, Filistin, Suriye, İran,
Irak Müslümanların eline geçti. Fethedilen topraklardan
alınan haraç ve cizye hazine gelirinin artmasını sağladı.
10. İlk askeri divan hangi halife döneminde kuruldu ve
nasıl teşkilatlandırıldı?
Cevap: İlk askeri divan Hz. Ömer tarafından kuruldu.
Askerlere ve ailesine maaş bağlandı. Askerler için
ordugâh şehirler (emsâr) inşa edildi.
11. Hz. Ömer döneminde kurulan düzenli ordu kaç
bölümden oluşuyordu?
Cevap: Hz. Ömer Devrinde ordu Hamîs adı verilen beş
bölümden oluşmaktaydı. Bunlar şöyle sıralanabilir:
• Ortada başkumandanın emrinde savaşan merkez
birlikleri (Kalbü’l-Ceyş),
• Sağ kanat birlikler (Meymene),
• Sol kanat birlikleri (Meysere),
• Süvarilerden oluşan öncü birlikler (Talîa veya
Mukaddeme),
• Artçı birlikler (Sâkatü’l-Ceyş).
12. Hz. Ömer’den sonra askeri sistemde ilk ne zaman ve
nasıl bir değişiklik yapıldı?
Cevap: Askeri sistem Emeviler döneminde II. Mervan
tarafından değiştirildi ve kurdûs denilen taburlar ortaya
çıktı. Ordunun yönetimi Divânu’l-cünd tarafından
yürütülürdü. Emevi ordusunun temelini mürtezika denilen
nizami ve daimi statüdeki muvazzaf ücretli askerler
oluşturuyordu.
13. Emeviler devrinde II. Mervan tarafından yeniden
yapılandırılan ordunun giderleri nasıl karşılanırdı?
Cevap: Askerler hizmet karşılığında devlet bütçesinden
maaş alırlardı. Diğer ihtiyaçları da devlet tarafından
karşılanırdı. Cihadın faziletinden yararlanmak için kendi
arzuları ile cepheye koşan ve mütetavvia denilen
gönüllülere ise maaş ödenmezdi. Bunlar, sadece ele
geçirilen ganimetten pay alırlardı.
14. Emevi ordusunda sadece Arap asıllı askerler mi görev
yapardı?
Cevap: Evet, ilk dönemlerde Emevi ordusunda sadece
Arap asıllı askerler vardı. Ancak daha sonra mevâlî, yani
Arap olmayan Müslümanlar da askere alındı. Bunlar
arasında İranlılar, Türkler ve Berberîler de vardı.
Komutanlar ise yine Araplar arasından seçilirdi.
ABBASİLER DEVRİ
15. Abbasi Ordusu kaç temel gruptan oluşurdu?
Cevap: Abbasi ordusu beş temel gruptan oluşuyordu:
• Başşehirde bulunan ve doğrudan halifeye bağlı
olarak görev yapan muhafız birliği. Bunlara,
haresü’l-halîfe (halifenin muhafızları) denilirdi.
• Vezirler, valiler ve diğer önde gelen devlet
adamlarının emrinde görev yapan birlikler.
• Vilâyetlerde bulunan askerî kuvvetler.
• Anadolu’da Tarsus, Adana, Ceyhan, Maraş ve
Malatya civarında oluşturulan, Avâsım ve Suğur
adı verilen askerî bölgelerdeki sınır
garnizonlarında görev yapan birlikler.
• Yardımcı kuvvetler.
16. Harun Reşid’in kaç oğlu vardı? Adları nelerdir?
Cevap: Harun Reşid’in üç oğlu vardır. Bunların adları
sırasıyla şöyledir:
• Emin,
• Me’mun ve
• Mu’tasım.
17. Harun Reşid’in Oğullarından hangisi yeni bir askeri
birlik oluşturdu?
Cevap: Harun Reşid’in oğullarından Halife Mu’tasım,
Fergana ve Türkistan’ın diğer bölgelerinden getirilmiş
Türklerden yeni bir askerî birlik ve bir Muhafız kıtası
oluşturdu.
18. Halife Mu’tasım neden Merkezi yönetimi Bağdat’tan
Samarrâ’ya taşıdı?
Cevap: Halife Mu’tasım Türklerden yeni bir askerî birlik
ve bir Muhafız kıtası oluşturdu. Bu birlikler kısa zamanda
güçlendiler ve Bağdat içinde karışıklık çıkarmaya
başladılar. Halk bundan rahatsız oldu. Bunun üzerine
Halife, 836 yılında Samarrâ adı verilen yeni bir şehir
kurdurmak ve merkezî yönetimi bu şehre taşımak zorunda
kaldı.
TÜRK-İSLÂM DEVLETLERİNDE ASKERÎ
KURUMLAR
19. Karahanlı ordusunun kim sevk ve idare ederdi?
Cevap: Karahanlı ordusunun komutanına subaşı adı
verilirdi. “sü” asker manasındadır. Bu devirde” sü
başlamak”, orduyu sevk ve idare etmek demekti. Askerler
düzenli olarak defterlere yazılır ve genellikle şehirlerin
dışında çadırların kurulmasıyla oluşturulan ordugâhşehirlere
yerleştirilirdi.
20. Selçuklu ordusu kaç kısma ayrılırdı?
Cevap: Selçuklu Ordusu iki kısma ayrılırdı:
• Gulâmân-ı Saray (saray köleleri): Türk, Arap,
Ermeni, Rum, Gürcü, İranlı vb. gibi çeşitli
milletlerden, küçük yaşta saraya alınan ve özel
yetiştirilen gençlerden meydana geliyordu. Köle
olarak satın alınan bu çocuklar önce saraydaki
Gulamhane adı verilen okullarda eğitimden
geçirilirdi. Yılda dört defa hazineden bistgânî
denilen maaş alırlardı.
• Hassa Ordusu: Hassa ordusu, Selçuklu
ordusunun çekirdeği idi. Atlı olan bu birliklere
sipahi adı veriliyordu. Başkente yakın
garnizonlarda otururlardı. Sipahiler ikta
sahibiydiler. Bu sebeple kendilerine maaş
verilmezdi. Bunların yetişmesinde Büyük
Selçuklu Devleti’nde Sipehsalar, Anadolu
Selçuklu Devlet’inde Beylerbeyi sorumludur.
21. Osmanlı Devletinde ilk düzenli ordu ne zaman ve kim
tarafından kurulmuştur?
Cevap: Osmanlı Devletinde İlk düzenli askerî birlikler,
İznik’in fethinden önce Bursa Kadısı Çandarlı Kara
Halil’in teklifleri doğrultusunda Orhan Bey tarafından
kurulmuştur. Yaya ve Müsellem denilen bu askerlerden
meydana gelen birliklere Türk gençleri alınmıştı.
Müsellemler atlı askerlerdi.
22. Osmanlı ordusunda kapıkulu askerleri nasıl bir yapıya
sahipti?
Cevap: Osmanlı kapıkulu askerleri;
• Yaya (piyade) ve
• Atlı (süvari) olmak üzere iki kısma ayrılırdı.
Kapıkulu Piyadeleri, bunların ilk yetişme yeri olan Acemi
Ocağı bir tarafa bırakılırsa; askerleri;
• Yeniçeri,
• Topçu,
• Toparabacıları,
• Cebeci,
• Humbaracı ve
• Lağımcı olmak üzere altı ocağa ayrılırdı.
Kapıkulu Süvarileri de askerleri;
• Sipah,
• Silâhtar,
• Sağ Ulufeciler,
• Sol Ulufeciler,
• Sağ Garibler,
• Sol Garipler olmak üzere altı bölükten meydana
geliyordu.
23. Osmanlı ordusunun en eski askeri teşkilatı hangisiydi
Bunlara ne ad verilirdi?
Cevap: Osmanlı ordusunun en eski ve en önemli askeri
teşkilâtı Tımarlı sipahilerdir. Kendilerine devletçe maaş
ödenmez buna karşılık dirlik (toprak) verilirdi. Dirlik
sahipleri, dirliklerinin bulunduğu sancak, kaza ve köylerde
reayadan aldıkları vergilerle hem kendileri geçinirler, hem
de artan para ile atı, silâhı ve savaş âleti tam olan atlı asker
yani cebeli beslerlerdi. İşte bu tımar sahipleri ile
besledikleri cebelilerden meydana gelen askerî teşkilâta
Tımarlı Sipahiler denirdi.
24. Osmanlı Ordusunda keşif yapan öncü birliklere ne ad
verilirdi?
Cevap: Keşif, yağma veya tahrip maksadıyla düşman
topraklarında yapılan askerî faaliyete akın, bunu yapan
askere de akıncı denilmiştir. Akıncı beyleri ve askerleri,
özellikle Rumeli’deki fetihler sırasında büyük hizmetlerde
bulunmuşlardır. Yardımcı kuvvetler arasında azablar,
deliler, yörükler, leventler, sekban ve sarıcalar, gönüllü ve
beşliler de yer alırdı.
25. Sultan III. Selim döneminde kurulan yeni orduya ne ad
verilirdi?
Cevap: III. Selim döneminde kurulan yeni orduya Nizamı
Cedid ordusu denir.
26. II. Mahmut tarafından 1826 yılında Yeniçeri Ocağı
ortadan kaldırıldıktan sonra yerine hangi ordu kuruldu?
Cevap: Yeniçeri ordusunun yerine Asâkir-i Mansûre-i
Muhammediye adıyla yeni bir ordu kuruldu. Sonraları
Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye adı terk edildiyse de
teşkilât giderek gelişti ve kuvvetlendi. Böylece II.
Mahmut’tan sonraki Osmanlı ordusunun esası oldu.
27. Medine halkına ve fetihlere katılan askerlere maaş ilk
maaş bağlayan Halife kimdir?
Cevap: Medine halkına ve fetihlere katılan askerlere ilk
maaş bağladı halife Hz. Ömer’dir. Divan defterlerinde
isimleri bulunan kişilerin karşısına yılda bir kere alacakları
ücret ile aylık erzakın miktarı yazılarak herhangi bir
karışıklığın çıkması önlenmek istendi. 641 yılındaki bu
düzenlemeden sonra ordu bir kurum haline geldi ve maaşlı
askerlerden düzenli bir askerî güç oluşturuldu. Bu
düzenlemeyi yapan Hz. Ömer ücretli askerlerin ticaret
veya tarımla uğraşmasını da yasakladı.
28. Hz. Peygamber döneminde bayrak ve sancak hangi
renkteydi?
Cevap: Hz. Peygamber Döneminde bayrak beyaz, sancak
ise siyah renkteydi.
29. Abbasiler döneminde bayrak ve sancak hangi
renkteydi?
Cevap: Abbasiler bayrak ve sancaklarında siyahı tercih
etmişti.
30. Tuğ ne demektir?
Cevap: Atkuyruğu bağlanmış, ucuna altıntop geçirilmiş
mızrak türünden saltanat alâmetidir. İlk Karahanlı’lar
kullanmıştır. Osmanlıda tuğ vezirlik, beylerbeyliği,
sancakbeyliği alâmeti olarak kullanılmıştır.
31. Araplar eskiden en çok hangi silahları
kullanmışlardır?
Cevap: Arapların öteden beri kullanageldikleri silâhlar;
kılıç, kalkan, mızrak, ok-yay, gürz, zırh, miğfer, savaş
baltası, hançer, harbe, bıçaktır.
DONANMA
32. İlk Deniz seferini kim gerçekleştirdi?
Cevap: İlk deniz seferi Bahreyn valisi Alâ b. Hadramî
gerçekleştirdi.
33. İslâm tarihinde ilk donanma komutanlığı ne zaman
kuruldu?
Cevap: İlk donanma komutanlığı Emeviler zamanında
kuruldu. Gemi komutanlarına kâid,
kaptanlarına reis deniliyordu.
34. Anadolu’da ilk Türk donanmasını kim kurdu?
Cevap: Anadolu’da ilk Türk donanması I. Kılıçarslan
zamanında Çaka Bey kurdu. Donanmaları başına Reisü’lBahr
denen amiralleri getirdi.
35. Osmanlı Devletinde en güçlü donanma ne zaman
kuruldu?
Cevap: Osmanlı Devletinde en güçlü donanma Kanuni
Sultan Süleyman döneminde Barbaros Hayrettin Paşa’nın
Kaptan-ı Deryalığa atanmasıyla en büyük deniz gücü
haline geldi. Kaptan-ı Deryalık 1867’de kaldırılıp Bahriye
Nezareti oldu.
0 Yanıt
1243 Gösterim