1. Genel olarak, bir mânâda tecrûbî bir ilim ve insanın
kendini tanıması yöntemi anlamına gelen, kelime
anlamlarından bir kaçı sof giymek, saf olmak
anlamına gelen kavram aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tasavvuf
B) Tarîk
C) Sülûk
D) Marifet
E) Erkân
Çözüm: Tasavvuf, kelime olarak sof giymek, saf olmak,
ilk safta bulunmak ve suffa ashabı gibi yaşamak
anlamlarına gelir. Doğru cevap A‘dır.
2. İlk kez “sûfî” adı ile anılan sahabe kimdir?
A) Ebü’l-Kâsım Abdü’l-Kerim el-Kuşeyrî
B) Horasanlı Bâyezid-i Bistâmî
C) Hallâc-ı Mansûr
D) Süfyânü’s-Sevri
E) Kûfeli Ebû Hâşim
Çözüm: Bu sûfîler arasında ilk bu ünvanı alan 150/768
yılında vefat eden Kûfeli Ebû Hâşim’dir. Doğru cevap
E‘dir.
3. Sûfî hâl sahibidir. Aşağıdakilerden hangisi hâl
sahibinin özelliklerinden biri değildir?
A) Gönlü zengin
B) Ahâlı düzgün
C) Ruhu temiz
D) Naif
E) Manevi yaşayışı güzel
Çözüm: Hâl sahibi, gönlü zengin, ruhu temiz, ahlâkı
düzgün, manevi yaşayışı güzel, Hakk’ın rızasını ve
sevgisini kazanan kişidir. Doğru cevap D‘dir.
4. Tasavvuf ve tarikat anlayışının eski Türk boylarına
girmesi ile şair-şamanların yerini bıraktığı Baba ve
Atalardan bilinen ilk sûfî kimdir?
A) Muhammed Ma’şuk Tûsî
B) Emir Ali Ebû Hâlis
C) Korkut Ata
D) Ahmed Yesevî
E) Mansur Ata
Çözüm: Bu kesimlerde şair-şamanların yerini dolduran
Baba ve Ataların ilk temsilcileri, Korkut Ata ve Çoban Ata
isimleriyle tanınan sûfîlerdir. Doğru cevap C‘dir.
5. Tasavvuf’un vezin, şekil ve muhteva itibariyle İslâm
kültür coğrafyasının bir eseri olan, özellikle XVI. ve
XVII. yüzyıllarda gerçek anlamda hüviyetini kazanan
hangi şiir türüne etkisi çok büyük olmuştur?
A) Halk Şiirleri
B) Lirik Şiirler
C) Didaktik Şiirler
D) Divan Şiiri
E) Tanzimat Şiirleri
Çözüm: Tasavvufun divan şiirine etkisi, tasavvufî
mesnevîler, menâkıbnâme ve tezkiretü’l-evliyâ gibi
türlerin doğmasına sebep olmuştur. Doğru cevap D‘dir.
6. Daha çok dinî ve tasavvufî düşünceyi telkin eden
eserler içeren tasavvuf edebiyatı zümresi
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bektâşî zümre edebiyatı
B) Zühdî edebî zümre
C) Vahdetçi aşkın zümre edebiyatı
D) Mevlevî edebî zümre
E) Şinâsî edebi zümre
Çözüm: Zühdî edebi zümre, daha çok dinî ve tasavvufî
düşünceyi telkin eden eserleri içerir. Bu zümrede, ne
Melâmî-Hamzavî edebiyatındaki irfan, vahdet inancı, aşk
ve cezbe; ne de Alevî-Bektaşî edebiyatının karakteri
vardır. Doğru cevap B‘dir.
7. Etimolojik olarak, herhangi bir konuda hüküm
vermek ve yargılamak anlamına gelen, Türkçede,
mefhumları en iyi ve en doğru bilgiyle bilmek
anlamına gelen tasavvufî tür aşağıdakilerden
hangisidir?
A) İlâhî
B) Devriyye
C) Hikmet
D) Gülbank
E) Menâkıbnâme
Çözüm: Bu bilgi, tecrübe ve test edilen bir bilgidir. Daha
doğrusu, varlığı, eşyayı olduğu gibi bilmektir. Diğer bir
anlamı ise, düşünme melekesinin itidal hâlinde olmasıdır.
Bu anlamda hikmet, daha önceleri felsefe kelimesinin
yerinde kullanılmıştır. Filozofa ise, hakîm denmiştir.
Doğru cevap C‘dir.
8. Tekkelerde cemaat hâlinde okunan ilâhîlere ne ad
verilir?
A) Âyin
B) Tapuğ
C) Nefes
D) Duraklar
E) Cumhûr
Çözüm: a. Âyin: Genel olarak dinî tören anlamına gelen
âyin, Mevlevi tekkelerinde zikir ve semâ sırasında
okunmak üzere çeşitli makamlarda bestelenen şiirlerdir.
Âyinleri okuyan kişilere âyinhan adı verilir. Tapuğ:
Gülşenî tekkelerinde zikir esnasında mûsikî eşliğinde
okunan ilâhîlerdir. Nefes: Alevî-Bektaşî ve Melâmî
şairlerin vahdet telkin eden ilâhîlerine verilen addır.
Bunlar vücûdun birliği ilkesini (vahdet-i vücûd) nefeslerle
telkin ederler. Bektâşiler, na’t ve Hz. Ali medhiyesini de
nefes olarak isimlendirirler. Nefesler, gazel ve koşma
tarzında heceyle yazıldığı gibi, aruzla yazılanları da
vardır. Bektaşi tekkelerinde daha çok âyin-i cemlerde saz
eşliğinde okunur. Duraklar: Ekseriyetle Halvetî
tekkelerinde ve zikrin iki faslı arasında bir veya iki zâkir
tarafından okunan ilahîlerdir. Doğru cevap E‘dir.
9. Tekkelerde ayinlerde, bazı dinî ve resmî törenlerde
belli bir makamla okunan dualara verilen isim
aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlâhî
B) Devriyye
C) Hikmet
D) Gülbank
E) Menâkıbnâme
Çözüm: Gülbanklar, yapılacak işin hayırlı, uğurlu olması
veya sağlık, esenlik dileğiyle ve kalıplaşmış bir ifade
tarzıyla Allah'a yalvarıp yakarmayı dile getiren dua
metinleridir. Tekkelerde ayinlerde okunur. Doğru cevap
D‘dir.
10. Din uğruna savaşanların hayatlarını, maceralarını ve
manevî kuvvetlerini konu edinen destansı eserler ve
Zühd ve takvasıyla ünlenen velilerden söz eden
eserler şeklinde iki çeşidi bulunan, bir velinin
hayatının çevresinde oluşmuş menkabe veya
kerametleri anlatan eserlerden oluşan tasavvufî tür
aşağıdakilerden hangisidir?
A) İlâhî
B) Devriyye
C) Hikmet
D) Gülbank
E) Menâkıbnâme
Çözüm: Menâkıb, kelime olarak öğülecek iş, hareket ve
meziyet anlamına gelir. Terim olarak, din büyüklerinin
manevî hallerini ve durumlarını anlatan rivayetleri ifade
eder. Doğru cevap E‘dir.
0 Yanıt
1769 Gösterim