1. Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek
suretiyle sahabe adına veya hadis metinlerine göre
alfabetik olarak düzenlenen eserlere ne ad verilir?
A) Müstahrec
B) Etrâf
C) Tahric
D) Zevâid
E) Müstedrek
Çözüm: Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek
suretiyle sahâbe adına veya hadis metinlerine göre
alfabetik olarak düzenlenen eserler etrâf diye
isimlendirilir. Etrâf türü eserler hadislere ulaşımı
kolaylaştırmak için yazılmış eserlerdir. Doğru cevap
B’dir.
2. Aşağıdaki âlimlerden hangisi Buhârî ve Müslim’in
Sahih’lerini eleştirmiştir?
A) Hâkim en-Nîsâbûrî
B) İbnü’s-Salah
C) İbn Haldun
D) İbn Hazm
E) Mizzî
Çözüm: Hicrî dördüncü ve beşinci asırlarda bazı âlimler
Buhârî ve Müslim’in râvileri hakkında müstakil eserler
yazmışlar bazıları müstedrek ve müstahrec telif
etmişlerdir. Fakat Dârekutnî ve İbn Hazm gibi âlimler ise
Buhârî ve Müslim’in Sahih’lerini eleştirmişlerdir. Doğru
cevap D’dir.
3. Daha önce telif edilen herhangi bir hadis kitabında
bulunan hadisleri teker teker ele alarak kitap sahibinin
senedinden başka bir senedle rivayet etmek suretiyle
meydana getirilen hadis kitaplarına ne ad verilir?
A) Müstedrek
B) Derleme
C) Zevâid
D) Etrâf
E) Müstahrec
Çözüm: Daha önce telif edilen herhangi bir hadis
kitabında bulunan hadisleri, teker teker ele alarak kitap
sahibinin senedinden başka bir senedle rivâyet etmek
suretiyle meydana getirilen hadis kitaplarına müstahrec
denir. Müstahrecler, esas aldıkları eserdeki rivâyetleri,
başka isnadlarını tespit etmek suretiyle kuvvetlendiren
çalışmalardır. Esas alınan müellifin rivâyet ettiği
hadislerin lafızlarıyla müstahrec yazarının rivâyet ettiği
hadislerin lafızlarında ve mânasında mutlak uygunluk şart
değildir. Genellikle söz konusu iki eserdeki hadisler
arasında lafız farklılıklarının olduğu görülür. Doğru
cevap E’dir.
4. Müstedrek türü eserler hangi amaçla yazılmışlardır?
A) Kendisinden önce yazılan eseri tamamlama
B) Kendisinden önce yazılan eseri doğrulama
C) Kendisinden önce yazılan eserleri toplama
D) Kendisinden önce yazılan eserlerin kullanımını
kolaylaştırma
E) Kendisinden önce yazılan eserleri
kuvvetlendirme
Çözüm: Müstedrek Arapça’da ek, ilave, tamamlama,
düzeltme gibi anlamlara gelir. Müstedrek türü eserler,
önceki dönemdeki bir müellifin şartlarına uyduğu halde
kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle onun
eksikliklerini tamamlayan kitaplardır. Doğru cevap A’dır.
5. Sahâbîleri fazilet derecelerine göre sıralayan ve
rivayet edikleri hadisleri zikreden eser ve müellifi
hangisidir?
A) Humeydî - “el-Cem’ beyne’s-Sahîhayn”
B) Cevzakî - “el-Cem’ beyne’s-Sahîhayn”
C) Berkânî - “el-Müsned”
D) Mecdüddin İbnü’l-Esîr - “Câmiu’l-usûl li
ehâdîsi’r-Resûl”
E) İbnü’d-Deyba’ - “Teysîru’l-vusûl ilâ Câmiu’lusûl”
Çözüm: Şıklarda bahsedilen eserlerden hepsi derleme
niteliğindeki çalışmalardır. Sahîhayn’ı bir araya getiren
10 kadar eser bulunmaktadır fakat bunlar arasında sadece
Humeydî’nin “el-Cem’ beyne’s-Sahîhayn"ı râvilere göre
tertip edilmiştir. Humeydî eserin tertibinde sahâbîleri
fazilet derecelerine göre sıralamış ve rivâyet ettikleri
hadisleri zikretmiştir. Diğer eserler ise konu esaslı telif
edilmiştir. Bu nedenle Humeydî’nin eseri diğerlerinden
ayrılmaktadır. Doğru cevap A’dır.
6. Aşağıda verilen müellif ve eserlerden hangisi Hüseyin
Mes’ud’un “Mesâbîhu’s-sünne” adlı eserinde
derlenmemiştir?
A) Darimi-“es-Sünen”
B) Maliki- “el-Muvatta”
C) Şafii-“el-Müsned
D) Darekutni-“es-Sünen
E) Berkani-“el-Müsned”
Çözüm: Tespit edilebildiği kadarıyla Kütüb-i sitte ve
diğer temel hadis kaynaklarını esas alarak hadis kitabı
derleyen ilk âlim Beğavî nisbesiyle tanınan Hüseyin b.
Mes’ûd olmuştur. O, Mesâbîhu’s-sünne isimli eserini
başta Kütüb-i sitte olmak üzere Dârimî’nin es-Sünen,
Mâlik’in el-Muvatta’, Şafiî’nin el-Müsned, Dârekutnî’nin
es-Sünen, ve Beyhakî’nin Şuabü ’l-îmân adlı eserlerinden
derleyerek meydana getirmiştir. Berkânî’nin “el-Müsned”
adlı eseri bu derleme içinde yer almamıştır. Doğru cevap
E’dir.
7. Aşağıdakilerden hangisi zevâid kitaplarına örnek
gösterilebilir?
A) Kenzü’l-ummâl
B) Cem’ul-fevâid
C) Cem’u’l-cevâmi
D) el-Metâlibü’l-‘âliye
E) el-Câmiu’s-sağîr
Çözüm: Herhangi bir hadis kitabının bir başka hadis
eseri veya eserleriyle karşılaştırıp, birincisinin
ikincisinden fazla olarak ihtiva ettiği hadisleri bir araya
getiren eserlere zevâid kitapları denmektedir. İbn Hacer
el-Askalânî’nin el-Metâlibü’l-‘âliye bi- zevâid’il- mesânîdi
’s-semâniye isimli eseri de günümüze ulaşan önemli
zevâidlerdendir. Diğer seçenekler Kütüb-i Sitte’yi ve diğer
kaynakları bir araya getiren çalışmalardandır. Doğru
cevap D’dir.
8. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi etrâf kitaplarının
faydaları arasında yer alır?
A) Hadislerin, hangi hadis kitaplarının neresinde
olduğunu kolaylıkla tespit etmek
B) Farklı kaynaklardaki hadisleri bir araya
toplayarak tekrarlarını önlemek
C) Hadislerin sıhhat durumları hakkında bilgi
vermek.
D) Ferd, ğarîb ve zayıf olarak bilinen birçok
hadislerin kuvvet kazanmasını sağlamak
E) Birbirini açıklayıcı ve tamamlayıcı ayrıntılar
muhafaza edilerek bazı hadislerdeki kapalılığın
giderilmesini sağlamak
Çözüm: Hadislerin baş tarafından bir kısmı zikredilmek
suretiyle sahâbe adına veya hadis metinlerine göre
alfabetik olarak düzenlenen eserler etrâf diye
isimlendirilmektedir. Bu nedenle günümüzde hadis
kaynaklarını bulmayı kolaylaştıran CD’ler ve mu’cem’in
olmadığı dönemde bu hizmeti etrâf kitapları görmektedir.
Doğru cevap A’dır.
9. Aşağıdakilerden hangisi, eser ve müellifi hakkında
temel bilgi veren, sened ve metin tahlili yapan,
ravileri tanıtan, güvenilirlikleri hakkında âlim
görüşlerini veren, hadisleri garibü’l-hadis, ihtilafül
hadis, müşkilü’l- hadis, fıkhu’l açısından inceleyen
eserdir?
A) Tahric
B) Zevâid
C) Şerh
D) Etrâf
E) Cem
Çözüm: Hadis şerhlerinde öncelikle şerh ettikleri eser ve
müellifi hakkında giriş niteliğinde temel bilgiler verilir.
Hadisler şerh edilirken sened ve metin tahlili yapılır,
râviler tanıtılır ve güvenilirlik durumları hakkında cerh ve
ta’dil âlimlerinin görüşleri aktarılır. Hadisin senedinde
kopukluk olup olmadığı, belirtilir. Genellikle hadislerin
farklı isnadları zikredilir, hadislerde râviler tarafından
yapılan değişikliklere, hatalara dikkat çekilir. Böylece
hadisin sıhhatıyla ilgili bir sonuca ulaşılır Hadisin
kaynaklardaki durumu incelenir, farklı lafızlarla
rivâyetleri bir araya getirilir. Metindeki herkes tarafından
bilinmesi zor (garîb) kelimeler açıklanır. Hadis edebî ve
bilimsel yönden incelenir. Birbirine zıt gibi görünen
hadisler hakkında açıklayıcı bilgiler verilir, uzlaştırma
veya tercihler yapılır. Hadisin söylendiği bağlam (sebeb-i
vurûd) tesbite çalışılır. Taşıdığı fıkhî hükümler tesbit
edilir. Kısaca söylemek gerekirse hadis metinleri garîbü
’l-hadîs, ihtilâfü’l-hadîs, müşkilü’l-hadîs, fıkhu’l-hadîs
açılarından incelenir. Ayrıca şerhlerde, şerh edilen temel
kaynaklardaki hadislere ilâve olarak hadisin şerhi ile ilgili
konularda birçok hadis zikredilmektedir. Doğru cevap
C’dir.
10. Aşağıdakilerden hangisi Kütüb-i sitte adı geçen
râvileri ihtiva eden ilk müellif ve eserdir?
A) Mizzî - “Tehzîbü’l Kemâl fî esmâi’r-ricâl”
B) Cemmâilî - “el-Kemâl fî esmâi’r-ricâl”
C) İbn Hacer el-Askalânî - “Tehzîbü’t-Tehzîb”
D) Zehebî - “Mizânü’l-i’tidâl”
E) Süyûtî-“Misbâhu’z-zücâce alâ Sünen’i İbn
Mâce”
Çözüm: Kütüb-i sitte’nin yaklaşık hicrî beşinci asrın
sonlarından itibaren otoritelerinin pekişmesinin bir diğer
sonucu ise bu dönemden itibaren yazılan râvilerle ilgili
kitapların önemli ölçüde Kütüb-i sitte merkezli olmasıdır.
Kütüb-i sitte’de adı geçen râvilerin hemen hepsini ihtiva
eden ilk çalışma Cemmâilî nisbesiyle tanınan Abdülganî b.
Abdilvâhid el-Makdisî tarafından telif edilmiştir. O, elKemâl
fî esmâi’r-ricâl isimli eserini bu amaçla telif
etmiştir. Doğru ceva
0 Yanıt
1760 Gösterim