1. İslam toplumunun sünnet çizgisinde devamından
sorumlu bir grup olarak, sünnet karşıtlarına ve
sünnetten sapanlara karşı, derledikleri ve tasnif
ettikleri hadislerle cevaplar vermeyi onların
etkinliklerini zayıflatarak Sünnet’in etkinliğini
artırmayı amaçlamış hadisçiler hangisi ile
adlandırılırlar?
A) Ehlü’l-Bid
B) Ale’lebvâb
C) Ehlü’s-Sünne
D) Ehlü’s-Haham
E) Ale’sünnet
Çözüm: Ehlü’s-Sünne, Ehlü’l-Hadîs diye isimlendiren
hadisçiler kendilerini İslam toplumunun sünnet çizgisinde
devamından sorumlu bir grup olarak görüyorlardı. Gerek
yazdıkları müstakil konulu reddiyelerde ve tartışma
kitaplarında gerekse çok konulu büyük kitapların ilgili
bölümlerinde, iman amel ilişkisi, Allah’ın sıfatları, kader
gibi ilmî ve fikrî tartışma konularında Ehlü’l-Bid‘a
dedikleri sünnet karşıtlarına ve sünnetten sapanlara karşı,
derledikleri ve tasnif ettikleri hadislerle cevaplar vermeyi
dahası onların etkinliklerini zayıflatarak sünnet’in
etkinliğini artırmayı amaçlamışlardır. Doğru cevap C’dir.
2. “el-Müctebâ” ismiyle tanınan hadis kitabı kime aittir?
A) İbn Huzeyme
B) Harâitî
C) Tirmizî
D) Nesaî
E) Buhârî
Çözüm: “el-Müctebâ” ismiyle tanınan hadis kitabı
Nesaî’ye aittir. Doğru cevap D’dir.
3. Hadisleri bir araya getiren hadis kitapları yazılış
yöntemlerine göre iki ana gruba ayrılır, konularına
göre düzenlenmiş olanlar Arapça’da hangisi ile
adlandırılır?
A) Ale’lebvâb
B) Ale’rricâl
C) Ale’sünnet
D) Ale’hadis
E) Ale’bid
Çözüm: Hadisleri bir araya getiren hadis kitapları yazılış
yöntemlerine göre iki ana gruba ayrılır:
1- Konularına göre düzenlenmiş olanlar. Bunlara
Arapça’da Ale’lebvâb kitaplar denir. Ebvâb Arapça’da
kapı veya konu başlığı anlamına gelen bâb kelimesinin
çoğuludur. Ale’l-ebvâb ifadesi konulara göre demektir.
2- Râvîlerine göre düzenlenmiş olanlar. Bunlara
Arapça’da Ale’rricâl kitaplar denir. Ricâl, Arapça’da
adam, kişi anlamlarına gelen racül kelimesinin çoğuludur.
Burada adamdan maksat hadis râvîleridir. Ale’r-ricâl
ifadesi râvîlere göre demektir. Doğru cevap A’dır.
4. Tasnif dönemi kitapları, hadis konularına göre
gruplandırılır. Buhârî’nin el-Edebü’l-müfred isimli
kitabı hangi tür kitaplara örnek verebiliriz?
A) Muvatta’lar
B) Sünenler
C) Câmî’ler
D) Zühd Kitapları
E) İmanla İlgili Kitaplar
Çözüm: İmanla İlgili Kitaplar Ebu Bekr b. Ebû Şeybe
(ö.235/849), Ahmed b. Hanbel (ö.241/855) ed-Derâverdî
(ö.243/857) ve daha başkaları Kitâbü’l-îmân başlıklı
kitaplar yazmışlardır. Doğru cevap E’dir.
5. Buhârî’nin el-Edebü’l-müfred isimli kitabı Tasnif
dönemi kitaplarından hangi gruba en güzel örnektir?
A) İmanla İlgili Kitaplar
B) Ahlak ve Âdâb Kitaplar
C) Zühd Kitapları
D) Fedâil Kitapları
E) Meğâzî ve Siyer Kitapları
Çözüm: Buhârî’nin el-Edebü’l-müfred isimli ahlâk
hadislerini topladığı kitabı bu türün en güzel örneğidir.
İbn Ebü’d-Dünyâ (ö.282/894), Harâitî (ö.327/938) ve
Süleyman b. Ahmed et-Taberânî (ö.360/971) Mekârimü’lahlâk
isimli kitaplar yazmışlardır. İbn Ebû Şeybe’nin de
Kitabü’l-edeb isimli bir kitabı vardır. Doğru cevap B’dir.
6. Zühd kitaplarında dünyanın geçiciliğini vurgulayan,
dünya hırsının zararlarını anlatan, ibadet, güzel ahlâk
ve nefis terbiyesini teşvik eden hadisleri ve seleften
gelen rivayetleri bir araya getirmek amaçlanmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi Zühd yazan tanınmış
âlimlerdendir?
A) Nesaî
B) İbn Şihâb ez-Zührî
C) Ebû Hâtim er-Râzî
D) Ahmed b. Hanbel
E) İbrahim b. Tahmân
Çözüm: Zühd kitaplarında dünyanın geçiciliğini
vurgulayan, dünya hırsının zararlarını anlatan, ibadet,
güzel ahlâk ve nefis terbiyesini teşvik eden hadisleri ve
seleften gelen rivayetleri bir araya getirmek
amaçlanmıştır. Daha sonraları tasavvuf adını alan dînî
hareketin dayanakları olan hadisler ve rivayetler ilk defa
bu kitaplarda derlenmişlerdir. Ebû Musa b. İbrahîm
(ö.121/738), Zâide b. Kudâme (ö.161/777) Abdullah b. elMübârek
(ö.181/797), Vekî’ b. el-Cerrâh (ö.197/812),
Ahmed b. Hanbel (ö.241/855), Hennâd b. Serî et-Temîmî
(ö.243/857), Ebû Zür‘a er-Râzî (ö.264/877), Ebû Hâtim
er-Râzî (ö.277/890) Kitabü’z-zühd başlıklı eser yazan
tanınmış âlimlerdendir. Doğru cevap C’dir.
7. Ebû Bekir Ahmed b. Huseyn’in es-Sünenü’lkübrâ
isimli kitabı Tasnif dönemi kitaplarından hangi gruba
en güzel örnektir?
A) Muvatta’lar
B) Sünenler
C) Câmî’ler
D) Zühd Kitapları
E) İmanla İlgili Kitaplar
Çözüm: Sünen, Arapça sünnet kelimesinin çoğuludur ve
sünnetler anlamına gelir. Sünen kitaplarında Ahkâm
hadisleri denilen, fıkhî içerikli hadisler yer alır. Dördüncü
asırda yazılan iki meşhur sünen, Dârekutnî diye tanınan
Ali b. Ömer’in (ö.385/995) Sünen’i ile Beyhakî diye
meşhur olan Ebû Bekir Ahmed b. Huseyn’in (ö.458/1065)
büyük sünen anlamına gelen es-Sünenü’lkübrâ isimli
kitabıdır. Doğru cevap B’dir.
8. Müsned ( المسند ( kelimesi Arapça’da, bir yere veya
birine dayandırılan şey anlamına gelir. Müsned türü
eserlerde hadisler ile ilgili hangisi doğru
verilmemiştir?
A) Müsned türü eserlerde hadisler, hadisin ilk râvîsi
olan sahâbîlere göre sıralanmaktadırlar.
B) Müsnedlerde sahâbe ve tâbiûn sözleri yer almaz.
C) Sadece Peygamberimize ait hadisler bulunur.
D) Abdullah b. el-Mübârek müsned türü hadis kitabı
müellifidir.
E) Müelliflerin hepsinin eserleri basılmıştır.
Bunların dışında henüz basılmamış müsnedler
bulunmamaktadır.
Çözüm: Müsned kelimesi Arapça’da, bir yere veya birine
dayandırılan şey anlamına gelir. Müsned türü eserlerde
hadisler, hadisin ilk râvîsi olan sahâbîlere göre
sıralanmaktadırlar. Yani her bir sahâbînin hadisi bir
arada bulunur. Bu eserlerde hadisler ilk râvilerine göre
gruplandırılarak, onlara dayandırılarak
düzenlendiklerinden bu isim verilmiştir. Müsnedlerde
sahâbe ve tâbiûn sözleri yer almaz. Sadece
Peygamberimize ait hadisler bulunur. Müsned terimi
hadis ilminde, isnadı zikredilerek kesintisiz olarak Hz.
Peygamber’e ulaşan hadis veya sahih hadis anlamlarında
da kullanılmıştır. Bir hadis kitabı türü olarak müsned’in
bu tanımlarla ilgisi yoktur. Tek bir sahabînin rivayetlerin
toplayan müsnedler olduğu gibi, bir sahâbe grubunun
veya bütün sahabîlerin hadislerini toplayan müsnedler de
yazılmıştır. Müsnedlerde sahabîlerin kendi aralarında
sıralaması farklı şekillerde olabilir. Kimi müsnedlerde
sahabîler isimlerine göre alfabetik olarak sıralanırken,
kiminde sahabîler Müslüman oluştaki kıdemlerine ve
İslâm tarihindeki önemlerine göre, kimilerinde ise
kabilelerine göre sıralanmıştır. Sahâbe dışındaki bir
âlimin veya râvînin rivayetlerini toplayan eserlere de
müsned denmiştir. Örneğin mezhep imamları Ebu Hanîfe
ve Şâfiî’nin rivayet ettikleri hadisler kendilerinden sonra
Müsnedu Ebî Hanife ve Müsnedü’şŞâfiî adındaki
kitaplarda bir araya getirilmiştir. Müsnedler, bir
sahâbînin, bir âlimin veya bir râvînin hadislerini bir
arada inceleme ve değerlendirme imkânı sunmaları
açısından önemlidirler ve bu amaçla yazılmışlardır. Bu
özelliklerinden dolayı müsnedler hadis ilminde
derinlemesine araştırma yapacaklar için çok önemli
başvuru kaynaklarıdır. Müsnedler genellikle hicrî üçüncü
asır başlarından itibaren yazılmaya başlanmışlardır ve
müelliflerinin ismiyle anılırlar. Hadis tarihinde yüz elli
civarında müsned türü hadis kitabı yazılmıştır. Bunlardan
günümüze ulaşıp basılmış olanları şu müelliflere aittir:
Abdullah b. el-Mübârek (ö.181/797)
- Ebu Bekr Abdullah b. Zübeyr b. Îsâ el-Humeydî
(ö.219/834)
- Ebu’l-Hasen Ali b. Ca‘d el-Cevherî (ö.230/844)
- Ebu Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ebû Şeybe
(ö.235/867)
- İshak b. Râhûye (ö.238/852)
- Halîfe b. Hayyât (ö.240/854)
- Ahmed b. Hanbel (ö.241/855)
- Abd b. Humeyd (ö.249/863)
- Ahmed b. Amr el-Bezzâr (ö.292/904)
- Ebû Ya’lâ Ahmed b. Ali el-Mevsılî (ö.307/919)
- Muhammed b. Hârûn er-Rûyânî (ö.307/919)
-Ebû Avâne Yakub b. İshak el-İsferâyînî (ö.316/928)
- Adı geçen müelliflerin hepsinin de eserlerinin ismi
müsned şeklindedir veya bu kelime ile başlamaktadır.
Bunlar dışında henüz basılmamış müsnedler
bulunmaktadır. Doğru cevap E’dir.
9. Hadis râvîlerinin hayat hikâyeleri, güvenilir olup
olmadıklarına dair yazılan kitaplara ne ad verilir?
A) Muvatta
B) Sünenler
C) Câmî
D) Ricâl
E) Zühd
Çözüm: Hadis râvîlerinin hayat hikâyeleri, güvenilir olup
olmadıklarına dair yazılan kitaplara ricâl kitapları denir.
Bu konudaki kaynak ve temel kitaplar da Tasnif
döneminde yazılmıştır. Fakat ricâl kitaplarının yazımı
ileriki asırlarda da devam etmiştir. Doğru cevap D’dir.
10. Hanbelî Mezhebinin kurucu imamı olan Ahmed b.
Hanbel hangi tarihte doğmuştur?
A) 164/780 yılında
B) 181/798 yılında
C) 255/869 yılında
D) 197/813 yılında
E) 353/964 yılında
Çözüm: Hanbelî Mezhebinin kurucu imamı olan Ahmed
b. Hanbel 164/780 yılında Bağdat’ta doğdu. Doğru cevap
A’dır.
0 Yanıt
1587 Gösterim