TASNİFİN AMAÇLARI1. Hadislerin tasnifinde hangi amaçlar güdülmüştür?
Cevap:
• Hadislerin yok olmaktan ve kaybolmaktan
korunması olduğudur. Muhaddisler öncelikle
bütün hadisleri yazıyla kayıt altına alarak
korumayı ön planda tutmuşlar, bu malzemenin
değişik şekillerde düzene sokulması daha sonra
olmuştur.
• Derlenen hadislerin düzenli, sistemli, kolay
kullanılır hale getirilmesi.
• Tasnifi başlatan ve hızlandıran en önemli etken,
Hz. Peygamber’in sünnetinin Müslüman
toplumunda yaşayan bir gelenek olarak
devamının sağlanmasıdır.
2. Kendilerini Ehlü’s-Sünne, Ehlü’l-Hadîs diye
isimlendiren hadisçilerin amaçları ne idi?
Cevap: Ehlü’l-Bid‘a dedikleri sünnet karşıtlarına ve
sünnetten sapanlara karşı, derledikleri ve tasnif ettikleri
hadislerle cevaplar vermeyi dahası onların etkinliklerini
zayıflatarak Sünnet’in etkinliğini artırmayı
amaçlamışlardır.
3. Hadislerinin güvenilirliği açısından kaç tür kitap
vardır?
Cevap:
• Hadisleri yok olmaktan kurtarmak için sağlam ve
zayıf her türlü hadisi sıhhat durumları hakkında
hiçbir bilgi vermeden bir araya getirenler.
• Sağlam ve sağlam olmayan hadisleri bir araya
getirmekle birlikte, hadislerin sıhhat durumu
hakkında bilgi verenler ve kendi kanaatlerini
belirtenler.
• Kendi kanaatlerine göre sadece sağlam
gördükleri hadisleri bir araya getirenler.
4. Kendi kanaatlerine göre sadece sağlam gördükleri
hadisleri bir araya getirenler grubuna örnek hadis
kitapları hangileridir?
Cevap: İmam Mâlik’in Muvatta’ı ile Buhârî, Müslim, İbn
Huzeyme ve İbn Hıbbân’ın Sahîh’leri bu grup kitaplara
örnektir.
YAZILIŞ YÖNTEMLERİNE GÖRE HADİS KİTABI TÜRLERİ5. Hadisleri bir araya getiren hadis kitapları yazılış
yöntemlerine göre kaç gruba ayrılır?
Cevap:
• Konularına göre düzenlenmiş olanlar. Bunlara
Arapça’da Ale’lebvâb kitaplar denir.
• Râvîlerine göre düzenlenmiş olanlar. Bunlara
Arapça’da Ale’rricâl kitaplar denir.
KONULARINA GÖRE DÜZENLENMİŞ HADİS KİTABI TÜRLERİ6. Tasnif dönemi kitaplarının, hadisleri konularına göre
gruplandıran türleri hangileridir?
Cevap:
• Tek bir konudaki hadisleri toplayan kitaplar.
• Birden çok alt konu barındıran tekbir ana konuda
yazılmış kitaplar.
• Tartışma ve reddiye kitapları.
• Muvatta’lar.
• Sünenler.
• Câmî’ler.
• Musannefler.
7. Hicrî ikinci yüzyılda yazılan tek konulu hadis
kitaplarndan bazıları hangileridir?
Cevap: Süfyân es-Sevrî (ö.161/777) Kitâbü’l-ferâiz, Zâide
b. Kudâme (ö161/777) Kitâbü’l-menâkıb, İbrahim b.
Tahmân (ö.163/779) Kitabü’l-menâkıb, Kitâbü’l-ıydeyn,
Abdullah b. el-Mübârek (ö.181/797) Kitabü’l-cihâd,
Kitabü’l-birr ve’ssıla, İsmail b. Uleyye (ö.193/808)
Kitabü’t-tahâre, Kitabü’s-salât, Kitabü’lmenâsik.
8. Hicrî üçüncü yüzyılda yazılıp günümüze ulaşan tek
konulu kitaplara hangileri örnek verilebilir?
Cevap: Nu‘aym b. Hammâd el-Mervezî (ö.228/842),
Kitâbü’l-Fiten, Ahmed b. Hanbel (ö.241/855), Kitabü’ssalât,
Kitabü’l-eşribe, Ahkâmü’n- nisâ, Muhammed b. Îsâ
et-Tirmizî (ö.279/892), Kitabü’ş-şemâil, Ebû Dâvud esSicistânî
(ö.275/888) Kitâbü’l-kader, Kitâbü
a‘lâmi’nnübüvve.
9. Dinin İman ve ahlak gibi ana konularında yazılan ve
içinde çok sayıda alt konu içeren kitaplarlardan imanla
ilgili kitaplara hangileri örnek verilebilir?
Cevap: Ebu Bekr b. Ebû Şeybe (ö.235/849), Ahmed b.
Hanbel (ö.241/855) edDerâverdî (ö.243/857) ve daha
başkaları Kitâbü’l-îmân başlıklı kitaplar yazmışlardır.
10. Ahlak ve Âdâb Kitapları içinde çok sayıda alt konu
içeren kitaplarlardan Ahlak ve Âdâb ilgili kitaplara
hangileri örnek verilebilir?
Cevap: Buhârî’nin el-Edebü’l-müfred isimli ahlâk
hadislerini topladığı kitabı bu türün en güzel örneğidir. İbn
Ebü’d-Dünyâ (ö.282/894), Harâitî (ö.327/938) ve
Süleyman b. Ahmed et-Taberânî (ö.360/971) Mekârimü’lahlâk
isimli kitaplar yazmışlardır. İbn Ebû Şeybe’nin de
Kitabü’l-edeb isimli bir kitabı vardır.
11. Günümüzde Rivâyet Tefsiri denilen tefsir türünün
temel kaynaklarını oluşturan eserlerin önde gelenleri
hangileridir?
Cevap: Süfyân es-Sevrî (ö.161/777), Zâide b. Kudâme
(ö.161/777), İbrahim b. Tahmân (ö.163/779), Abdullah b.
el-Mübârek (ö.181/797), İsmail b. Uleyye (ö.193/808),
Muhammed b. Fudayl (ö.195/810), (Vekî‘ b. el-Cerrâh
(ö.197/812) Kitâbü’t-tefsîr ismini taşıyan kitaplar
yazmışlardır.
12. Zühd kitaplarında ne amaçlanmıştır?
Cevap: Dünyanın geçiciliğini vurgulayan, dünya hırsının
zararlarını anlatan, ibadet, güzel ahlâk ve nefis terbiyesini
teşvik eden hadisleri ve seleften gelen rivayetleri bir araya
getirmek amaçlanmıştır.
13. İlk devirlerden Zühd kitaplarının önde gelenleri
hangileridir?
Cevap: Ebû Musa b. İbrahîm (ö.121/738), Zâide b.
Kudâme (ö.161/777) Abdullah b. el-Mübârek (ö.181/797),
Vekî’ b. el-Cerrâh (ö.197/812), Ahmed b. Hanbel
(ö.241/855), Hennâd b. Serî et-Temîmî (ö.243/857), Ebû
Zür‘a er-Râzî (ö.264/877), Ebû Hâtim er-Râzî (ö.277/890)
Kitabü’z-zühd başlıklı eser yazan tanınmış âlimlerdendir.
14. Fedâil (fezâil) kitaplarının konusu nedir?
Cevap: Belli davranışların, şahısların, mekânların,
zamanların faziletleri yani değerli oluşları ve üstünlükleri
ile ilgili hadisler bir araya getirilir.
15. Meğâzî konusunda kitap derleyen âlimler
hangileridir?
Cevap: Urve b. Zübeyr b. el-Avvâm (ö.94/712), Âmir b.
Şurahbîl eş-Şa’bî (ö.
/721), İbn Şihâb ez-Zührî
(ö.124/741), Musa b. Ukbe (ö.141/758), İbn İshâk
(ö.150/767), Ma‘mer b. Râşid (ö.153/770), Mu‘temir b.
Süleyman (ö.187/802) , Muhammed b. Ömer el-Vâkıdî
(ö.207/822).
16. Muvatta’ türü eserler adını nereden alır?
Cevap: Hz. Peygamberin, ashabın ve takipçilerinin
uygulamaları üzerinde çok yürünen yola benzetildiğinden
bu kitaplara bu isim verilmiştir.
17. Sünen kitaplarında hangi konular yer alır?
Cevap: Ahkâm hadisleri denilen, fıkhî içerikli hadisler yer
alır.
18. Sünenlerde Arapça orijinal isimleriyle ağırlıklı olarak
hangi konular bulunur?
Cevap: Tahâret (temizlik), Salât (namaz), zekât, hacc,
savm/sıyâm (oruç), nikâh, talâk (boşanma), cihâd, vasiyet,
ferâiz (miras), harâc (vergi), cenaze, yemîn, nezir, büyû’
(alışveriş), akdıye (mahkeme), eşribe (içecekler), et’ıme
(yiyecekler), edâhî/udhıye (kurban), tıbb (hastalıklar ve
tedavileri), libâs (giyecekler), fiten (fitneler), melâhim
(savaşlar, kargaşalıklar), hudûd (had cezâları), diyât (diyet
cezaları), sünnet, edeb.
19. Musannefler hangi konuyu ele alır?
Cevap: Musannefler de sünenlerle aşağı yukarı aynı
konuları kapsarlar. Fakat Sünen’lerle aralarındaki en
önemli fark, Sünen’lerin ağırlıklı olarak Hz. Peygambere
ait söz fiil ve takrirleri içerirken, Musannef’lerin bunlara
ilave olarak mevkuf hadis denen sahâbe sözleri ve
uygulamaları ile, maktû’ hadis denen tâbiûn sözleri ve
uygulamalarını da içermeleridir.
20. Câmi‘ler’de hangi konular yer alır?
Cevap: Sünenlerdeki konular aynen Câmi‘lerde de yer
almakla birlikte, sünenlerde olmayan İman, yaratılış,
Kur’an tefsiri, Kuran’ın faziletleri, Geçmiş Peygamberler,
Sahabe’nin fazilet ve menkıbeleri, Hz. Peygamber’in
hayatı, şemâili (fiziksel görünümü) gibi ilave konular yer
alır.
RAVİLERİNE GÖRE DÜZENLENMİŞ HADİS KİTABI TÜRLERİ21. Mu‘cemler nedir?
Cevap: Arapça’da alfabetik olarak sıralanmış anlamına
gelir. Bazı âlimler hadisleri ilk râvîleri olan sahabîlere
göre ve sahabîleri de kendi aralarında alfabetik olarak
sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır.
22. Taberânî’nin el-Mu‘cemü’l-kebîr (Büyük Mu‘cem)
adlı eserini içeriği nedir?
Cevap: Hadisler isimleri alfabetik olarak sıralanan
sahâbîlere göre gruplandırılmış eserlerdir.
23. Taberânî’nin el-Mu‘cemü’l-evsât (Orta Mu‘cem )
eseri nedir?
Cevap: Taberânî bu eserinde iki bin kadar hocasından
almış olduğu 30 bin civarında hadisi hocalarının isimlerine
göre sıralar. 1985 de Riyad’da 11 cilt olarak basılmıştır.
24. Müsned terimi hadis ilminde ne anlama gelir?
Cevap: İsnadı zikredilerek kesintisiz olarak Hz.
Peygamber’e ulaşan hadis veya sahih hadis anlamlarında
da kullanılmıştır.
RÂVÎ BİYOGRAFİLERİ25. Ricâl kitapları nedir?
Cevap: Hadis râvîlerinin hayat hikâyeleri, güvenilir olup
olmadıklarına dair yazılan kitaplara ricâl kitapları denir.
TASNİF DÖNEMİNİN ÖNDE GELEN HADİS KİTAPLARI26. Ma‘mer b. Râşid kimdir?
Cevap: Ma‘mer 95 veya 96 (715) yılında Basra’da
doğmuştur. Tâbiûndandır. Azatlı bir köleydi. Basra’da on
dört yaşında Hasan Basrî’nin büyük öğrencisi tâbiûndan
Katâde b. Diâme’nin (ö.117/738) yanında ilim tahsiline
başladı. Efendisi adına yaptığı ticârî seyahatlerde gittiği
pek çok şehirde çok sayıda âlimden yararlandı. Medine’de
hadislerin tedvini konusunda önemli bir isim olan büyük
muhaddis İbn Şihâb ez-Zührî ve Amr b. Dînâr’dan icazet
aldı, Yemen’de Ebû Hüreyre’nin öğrencisi olan Hemmâm
b. Münebbih’in sahîfesini rivayet ederek günümüze
ulaşmasını sağladı. Döneminin en önde gelen büyük
muhaddislerinden hadis okuyup icazet aldı. Yemen’in
San’a şehrine yerleşti. Öğrencileri arasında Süfyân esSevrî,
Süfyan b. Uyeyne, Saîd b. Ebû Arûbe gibi yukarıda
ilk hadis tedvincileri olarak isimleri verilen büyük âlimler
ve ileride tanıtacağımız Musannef müellifi Abdurrezzak b.
Hemmâm vardır. Mâmer, hadis tarihindeki çok önemli
kişiler arasında hadislerin intikalinde önemli rol oynamış
kilit bir şahsiyettir. Yemen’de 152/770 de vefat etmiştir.
27. İmam Mâlik’in ünlü hadis kitabının adı nedir?
Cevap: Muvatta’ı.
28. Abdürrezzâk b. Hemmâm’ın ünlü hadis kitabı
hangisidir?
Cevap: Musannef’i.
29. İbnu Ebû Şeybe’nin ünlü hadis kitabı hangisidir?
Cevap: Musannef’i.
30. Ahmed b. Hanbel’in ünlü hadis kitabı hangisidir?
Cevap: Müsned’i.
31. Dârimî’nin ünlü hadis kitabı hangisidir?
Cevap: Sünen’i.
32. el-Kütübü’s-Sitte hangi eserlerden , ne zaman ve nasıl
oluşmuştur?
Cevap: Hicrî dördüncü asrın başlarında yaşamış olan
İbnü’s-Seken’den (ö.353/964) hadis kitapları tavsiye
etmesi istenilince Buhârî ve Müslim’in Câmi‘leri ile Ebû
Dâvûd ve Nesaî’nin Sünen’lerini güvenilir bulduğunu
belirtmiştir. Daha sonra bunlara Tirmizî’nin Câmi‘i de
eklenerek el-Usûlü’lHamse: Beş Ana Kaynak ismi
verilmiştir. Özellikle Mâlikî Mezhebini benimseyen
Endülüslü ve Kuzey Afrikalı âlimler başta olmak üzere
bazı âlimler bu beş esere altıncı eser olarak, Mâlikî
Mezhebinin imamı İmam Mâlik’in Muvatta’ını ekleyerek
bunlara el-Kütübü’s-Sitte ismi vermişlerdir. Mecdüddin
İbnu’l-Esîr (ö.606/1209-10) Câmi‘u’l-usûl li-ehâdîsi’rResûl
isimli eserinde Malik’in Muvatta’ının dâhil olduğu
altı kitabı bir araya getirmiştir.
33. Buhârî’nin özelliği nedir?
Cevap: Sahih hadisleri konularına göre bir araya getiren
ilk muhaddis olmasıdır.
34. Buhârî ‘nin ünvanı nedir?
Cevap: Emiru’l-mü’minîn fi’l-hadîs, yani hadiste bütün
Müslümanların başkanı.
35. Müslim’in Sahîh’inin en önemli özelliği nedir?
Cevap: Bir hadisin bütün farklı kanallarını bir arada
vermesidir.
36. Ebû Dâvud’un ‘’ iyi bir Müslüman olmak isteyen
kişiye şu dört hadis yeter ‘’ dediği hadisler hangileridir?
Cevap:
• Ameller niyetlere göredir.
• Kişinin kendini ilgilendirmeyen yararsız
şeylerden uzak durması iyi Müslüman olduğunu
gösterir.
• Kişi kendi için sevdiğini kardeşi için de
sevmedikçe iyi Müslüman olamaz.
• Helâl, haram bellidir. Bunların arasında iki
taraftan hangisine girdiği şüpheli olan şeyler
vardır. Bunlardan uzak durun.
37. İbnu Mâce ve Sünen’i kaç hadis ihtiva eder?
Cevap: Sünen’i 4341 hadis ihtiva eder.
38. Nesaî ve Sünen’i kaç hadisten oluşur?
Cevap: Nesâî’nin Kütüb-i sitte içinde yer alan Sünen’i,
kendisinin daha önce yazdığı 11.770 hadis içeren esSünenü’l-kübrâ
isimli eserinden seçtiği 5758 sahih hadisten oluşmaktadır.
0 Yanıt
1921 Gösterim