1. Aşağıdaki kişilerden hangisi hadis rivayetinden
kaçınan ilk Müslümanlardan ve aşere-i
mübeşşere’dendir?
A) Sa‘îd b. Zeyd
B) Ebû Hüreyre
C) Abdullah b. Ömer
D) Enes b. Mâlik
E) Hz. Âişe
Çözüm: Sa‘îd b. Zeyd, hadis rivayetinden kaçınan ilk
Müslümanlardan ve aşere-i mübeşşere’dendir ve
neredeyse hiç hadis rivayet etmediği nakledilmektedir.
Ebû Hüreyre, Abdullah b. Ömer, Enes b. Mâlik ve Hz.
Âişe ise en çok hadis rivayet eden sahâbîlerdendir. Doğru
cevap A’dır.
2. Aşağıdaki kişilerden hangisi bir hadisi Hz.
Peygamber’den doğrudan duymadığında Şâm’a
gitmiştir?
A) Hz. Ali
B) Sahabi Câbir b. Abdullah
C) Ebû Eyyûb el-Ensârî
D) Abdullah b. Abbâs
E) Hz. Ebû Bekir
Çözüm: Sahabi Câbir b. Abdullah, Abdullah b. Üneys’in
Hz. Peygamber’den duymuş olduğu bir hadisi ondan
almak için Şâm’a gitmiştir. Hz. Ali, kendisine hadis
rivayet edene yemin ettirmiştir. Ebû Eyyûb el-Ensârî, Hz.
Peygamber’den bizzat işitmiş olduğu bir hadisin aklında
doğru kalıp kalmadığını tahkik için Mısır’a gitmiştir.
Abdullah b. Abbâs, duyduğu bir hadisi o konuda sabit
olan sünnetle karşılaştırmıştır. Hz. Ebû Bekir, hadis
rivayet edenden şahid istemiştir. Doğru cevap B’dir.
3. “Ensâr” ne demektir?
A) Hadis öğrenimi için yapılan yolculuk
B) Erkekle kadının zamanı belirlenen bir süreye
kadar, yani geçici olarak aralarında kıyılan nikâh
C) Hadis tarihinde hadislerin tesbit, tedvin ve tasnif
çalışmalarının sürdürüldüğü dönem
D) Medine’nin yerlisi müslüman hanımlar
E) Hadisin, onu rivayet eden kimselerin isimlerinin
sırayla zikredildiği kısmı
Çözüm: Medine’nin yerlisi Müslüman hanımlara “ensâr”
denir. “Er-Rıhle fî talebi’l-hadîs”, hadis öğrenimi için
yapılan yolculuk demektir. “Mut‘a nikâhı”, erkekle
kadının zamanı belirlenen bir süreye kadar, yani geçici
olarak aralarında kıyılan nikâha denir. “Mütekaddimûn”,
hadis tarihinde bu faaliyetlerin sürdürüldüğü dönem
demektir. “Sened” ise hadisin, onu rivayet eden
kimselerin isimlerinin sırayla zikredildiği kısmıdır. Doğru
cevap D’dir.
4. Aşağıdaki kişilerden hangisi beş yüz kadar hadisi
yazdığı halde bunları imha etmiştir?
A) Kezzâb Muhtâr es-Sakafî
B) Hz. Ebû Bekir
C) Hz. Ömer
D) Yemen’li Ebû Şâh
E) Abdullah b. Abbâs
Çözüm: Hz. Ebû Bekir, beşyüz kadar hadisi yazdığı halde
bunları imha etmiştir. İsnad sorma işi kezzâb Muhtâr esSakafî
(ö. 67/686) zamanında başlamıştır. Hz. Ömer,
süneni yazmak için sahâbenin onayını aldıktan sonra bir
ay süreyle istiharede bulunmuş, ancak söz konusu
endişeyle bu teşebbüsünden vazgeçmişti. Yemen’li Ebû
Şâh ve Abdullah b. Abbâs ise hadis yazmış olan veya hadis
sahîfesi bulunan sahâbîlerdendir. Doğru cevap B’dir.
5. Hangisi Hz. Peygamber’in vefatından sonra
yazılmıştır?
A) İmtiyaznameler
B) Dine çağrı mektupları
C) Medine Sözleşmesi
D) Yahudilerle yapılan sözleşmeler
E) es-Sahîfetu’s-sahîha
Çözüm: Hüreyre’ye nisbet edilen “es-Sahîfetu’s-sahîha”
isimli hadis kitapçığı Hz. Peygamber’in vefatından sonra
Sahâbe döneminde yazılmıştır. İmtiyaznameler, dine çağrı
mektupları, sadakât hadîsleri, Medine Sözleşmesi ve
Yahudilerle yapılan sözleşmeler ise Hz. Peygamber
döneminde yazılmıştır. Doğru cevap E’dir.
6. Aşağıdaki kişilerden hangisine göre Hz. Peygamber
hadislerin yazımını yasaklamıştır?
A) Abdullah b. Amr
B) Ebû Sa‘îd el-Hudrî
C) Râfi‘ b. Hadîc
D) Hz. Ömer
E) İbn Abbâs
Çözüm: Ebû Sa‘îd el-Hudrî, şöyle demiştir: “Ben
hadisleri yazmam için Hz. Peygamber’den izin istedim de
o bana izin vermeyi kabul etmedi”. Râfi‘ b. Hadîc’ göre
Hz. Peygamber, “Yazın, bir sakınca yok!” diye
buyurmuştur. Abdullah b. Amr deHz. Peygamberin buna
izin verdiğini dile getirmiştir. Hz. Ömer ve İbn Abbâs da;
“İlmi yazıya geçirin!” demişlerdir. Doğru cevap B’dir.
7. Aşağıdaki kişilerden hangisi hadisleri ezberlemek için
yazmış, ezberledikten sonra ise yazdıklarını imha
etmiştir?
A) Hâlid el-Hazzâ
B) Abdullah b. Amr
C) Yemen’li Ebû Şâh
D) Yemen’li Ebû Hüreyre
E) Enes b. Mâlik
Çözüm: Hâlid el-Hazzâ, hadisleri ezberlemek için yazmış,
ezberledikten sonra ise yazdıklarını imha etmiştir.
Abdullah b. Amr, Yemen’li Ebû Şâh, Yemen’li Ebû
Hüreyre ve Enes b. Mâlik ise genç sahâbîlerdendir. Doğru
cevap A’dır.
8. “es-Sahîfetu’s-sâdıka” sahifesinin yazarı kimdir?
A) Enes b. Mâlik
B) Abdullah b. Amr b. el-Âs
C) Ebû Râfi
D) Ömer b. Abdülazîz
E) Hz. Ali
Çözüm: Abdullah b. Amr b. el-Âs, Hz. Peygamber’den
bizzat duymuş olduğu hadislerden bir sahîfe meydana
getirmiş ve ona “es-Sahîfetu’s-sâdıka” adını vermiştir.
Enes b. Mâlik, on yıl Hz. Peygamber’in hizmetinde
bulunmuş ve ondan duyup yazdığı, sonra da huzurunda
okuduğu bazı kitaplara yani yazılı evraka sahipti. Mısır
kökenli bir sahâbî ve Hz. Peygamber’in azâdlısı olan Ebû
Râfi de Hz. Peygamber’den hadis yazımı için izin istemiş
ve kendisine izin verilmişti. Hz. Ali’nin, içinde bazı
hadislerin yazılı olduğu bir sahîfesi vardı ve bunu, kılıcına
takılı olarak yanında taşırdı. Ömer b. Abdülazîz ise
Medîne valisine gönderdiği meşhur mektubunda, Amr b.
Hazm’dan rivayet edilen sadakât hadîslerini özellikle
zikretmiş ve onların istinsah edilmesini istemişti. Doğru
cevap B’dir.
9. Aşağıdaki kişilerden hangisi eline yazı malzemeleri
alarak sahâbîleri kapı kapı dolaşmış ve onlardan
duyduğu hadisleri yazmıştır?
A) Abdullah b. Abbâs
B) Semüre b. Cündeb
C) Câbir b. Abdullah, Mescid-i Nebî
D) Abdullah b. Ömer
E) Sa‘d b. Ubâde
Çözüm: Abdullah b. Abbâs, eline yazı malzemeleri alarak
sahâbîleri kapı kapı dolaşmış ve onlardan duyduğu
hadisleri yazmıştır. Semüre b. Cündeb, içinde “pek çok
ilim” bulunan sahîfesini, Hz. Peygamber’den bizzat
duymuş olduğu hadisler ile sahâbîlerden öğrenmiş olduğu
hadislerden meydana getirmişti. Câbir b. Abdullah,
Mescid-i Nebî’nin hacla ilgili bir kitabının olduğu
nakledilmektedir. Abdullah b. Ömer’in de hadis
sahîfelerinin olduğu ve evinden dışarı çıkmadan önce
onlara göz attığı nakledilmektedir. Sa‘d b. Ubâde’nin ise
bizzat hadis yazıp yazmadığı bilinmemektedir. Doğru
cevap A’dır.
10. Tedvîn ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru
değildir?
A) Hadisler dîvânlar içinde toplanmıştır.
B) Devlet eliyle sona erdiren ilk kişi Halîfe Ömer b.
Abdülazîz’dir.
C) Hadisler defter defter yazılıp halifelik merkezine
gönderilmiştir.
D) Bu ilmi faaliyete dönemin birçok âlimi
katılmıştır.
E) Abdullah b. Abbâs, sahâbîleri tek tek dolaşarak
onlardan hadisler toplamış ve yazmıştır.
Çözüm: Tedvîn döneminde hadisler dîvânlar içinde
toplanmıştır. Hadisler defter defter yazılıp halifelik
merkezine gönderilmiştir. Bu ilmi faaliyete dönemin
birçok âlimi katılmıştır. Abdullah b. Abbâs, sahâbîleri tek
tek dolaşarak onlardan hadisler toplamıştır ve yazmıştır.
Halîfe Ömer b. Abdülazîz tedvîni sona erdiren değil,
devlet eliyle ilk başlatandır. Doğru cevap B’dir.