Türk İslâm edebiyatının üçüncü önemli eseri manzum bir ahlâk kitabı olan
Atabetü’l-hakâyık’tır.
Hakîkatler eşiği anlamına gelen eser, Edib Ahmed bin Mahmud Yüknekî tarafından yazılmıştır.
Edib Ahmed’in Türkistan’da Taşkent yakınlarındaki Yüknek şehrinde
XI. yüzyılın sonları ile XII. yüzyılın başlarında yaşadığı tahmin edilmektedir.
Edib Ahmed, dinî ilimlere vâkıf, Arapça ve Farsça’yı bilen takva sahibi bi zattır.
Eserin sonunda yazarı belli olmayan bir dörtlükte Edib Ahmed’in gözlerinin
doğuştan görmediği ifade edilmiştir.
Atabetü’l-hakâyık, aruzun feûlün feûlün feûlün feûl kalıbıyla yazılmıştır.
Medhiyyeler hariç eserin asıl kısmı mâni tarzında kafiyelenen (aaxa) dörtlükler
halindedir. Eser, Emîr Muhammed Dâd Sipehsâlâr Bey adındaki bir hü-
kümdara takdim edilmiştir.
Müellif, geleneksel tertibe uygun olarak Allah, peygamber, dört sahabi ve
hükümdarın övgüsüyle eserine başlamaktadır. Bu kısımlar beyit düzeninde
yazılmış, kaside ve gazellerde olduğu gibi kafiyelenmiştir. Kitabın esasını
oluşturan ve dörtlükler halinde yazılan kısımda ahlâkî konular nasihat üslubuyla
ele alınmaktadır. İyi huylar zikredilerek övülmekte kötü huylar da yerilmektedir.
Bilginin faydası, dilin korunması, dünyanın aldatıcılığı, zamanın
kötüleşmesi gibi konular sade bir dille anlatılmaktadır. Eserin sonunda kimin
tarafından yazıldığı belli olmayan muhtemelen Edip Ahmed’in çağdaşı bir şair
tarafından yazılan müelliften bahseden ilave şiirler bulunmaktadır.
(Arat, 1992).
Atabetül Hakayık ve Özellikleri
Edip Ahmet Yükneki tarafından 12 yy. da yazılmıştır.
Konusu din ve ahlaktır.
Didaktik (öğretici) bir eserdir.
Gazel ve kaside denilebilecek tarzda şiirler vardır.
46 beyit ve 101 dörtlükten oluşmaktadır.
Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
Telmih (hatırlatma) sanatı kullanılmıştır.
Eser 14 bölümden oluşur.
0 Yanıt
1367 Gösterim