Kutadgu Bilig, Türk İslâm edebiyatının bilinen ilk eseridir. Arapça ve Farsçaya
hâkim, iyi eğitim almış bir kişi olan Balasagunlu Yusuf tarafından yazılmıştır.
Eser, Balasagun’da yazılmaya başlanmış olmakla birlikte 1069-1070 yıllarında Kaşgar’da tamamlanarak dönemin hükümdarı Tavgaç Kara
Buğra Han’a sunulmuştur.
Balasagunlu Yusuf, hükümdara sunduğu ve huzurunda
okuduğu eseri sebebiyle Has Hâciplik (Başmabeyincilik) göreviyle
mükâfatlandırılmıştır.
Kutadgu Bilig, devlet içerisinde yönetenleri ve yönetilenleri bilgilendirmeyi
hedefleyen siyasetname türünde 6645 beyitlik bir mesnevîdir. Mutluluk
veren bilgi anlamına gelen Kutadgu Bilig’in amacı, insanları şairin tasavvur
ettiği ideal hayat tarzına kavuşturmaktır (Arat, 1991).
Aruzun feûlün feûlün feûlün feûl kalıbıyla yazılmıştır; ancak, bazı şiirleri 6+5’li hece
ölçüsüne de uymaktadır.
Ayrıca eserde halk şiir geleneğine uygun olan 173 dörtlük bulunmaktadır.
Kutadgu Bilig’in üç nüshası bilinmektedir. Bunlardan
Herat Nüshası Uygur harfleriyle, Kahire ve Fergana nüshaları Arap harfleriyle
yazılmıştır. Reşit Rahmetî Arat, her üç nüshaya dayanarak tenkitli metin
hazırlamıştır (Arat, 1991).
Kutadgu Bilig, şark-İslâm geleneğine uygun olarak Allah’ı Peygamber’i,
dört sahabeyi ve dönemin hükümdarı Büyük Buğra Han’ı öven medhiyeler
ile başlamaktadır. Eserin aslını oluşturan dört temsili şahsiyet bulunmaktadır.
Bu şahsiyetler,
1. Kün Togdı,
2. Ay Toldı,
3. Ögdülmiş,
4. Odgurmış’tır.
Kün Toğdı, hükümdarın şahsında doğruluğu ve adaleti;
Ay Toldı, vezirin şahsında mutluluğu;
Ögdülmiş, vezirin oğlunun şahsında aklı;
Odgurmış da vezirin kardeşi şahsında kanaati temsil etmektedir.
Eser, bu temsili kişilerin karşılıklı
soru-cevap tarzında karşılıklı konuşmalardan meydana gelmektedir.
0 Yanıt
1650 Gösterim