MÂNİ
Divan edebiyatındaki tuyuğun karşılığı olan mâni, başta aşk olmak üzere hemen
her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım şeklidir.
Çoğunlukla 7 heceli dört mısralık bir kıtadan meydana gelir.
Mısraları 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş mâniler de vardır.
Birinci, ikinci dördüncü mısralar birbirleriyle
kafiyeli, üçüncüsü serbesttir.
Şematik olarak kafiye dizilişi aaxa şeklindedir.
İlk iki mısra hazırlık için olup son iki mısra ile anlam bağlantısı yoktur.
Asıl anlatılmak istenen husus son iki mısrada verilir.
Mâniler çok çeşitlidir.
En çok kullanılanları düz ya da tam mâni, kesik mâni, cinaslı mâni,
yedekli mâni, artık mâni’dir.
Mâniler şekillerine göre 4’e ayrılırlar.
1. Düz (tam) mâni:
7’li hece ölçüsüyle söylenip dört mısradan oluşur, aaxa şeklinde kafiyelenir,
mâninin en yaygın şeklidir.
Şu dağlar olmasaydı
Çiçeği solmasaydı
Ölüm Allah’ın emri
Ayrılık olmasaydı
2. Kesik (cinaslı) mâni:
İlk mısraı cinaslı bir sözden oluşur. Bu ilk mısra hece sayısı bakımından diğerlerinden
eksiktir. Kesik mânilere, cinaslı mâni, hoyrat da denir.
Güle naz
Bülbül eyler güle naz
Girdim bir dost bağına
Ağlayan çok gülen az
Bağ bana
Bahçe bana bağ bana
Değme zincir kâr etmez
Zülfün teli bağ bana
3. Yedekli (artık) mâni:
Düz mâninin sonuna anlamı tamamlamak ya da pekiştirmek için iki mısra
daha eklemek suretiyle elde edilir. Bunlara artık mâni de denir.
Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim sağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi
4. Ayaklı Mâni:
Kesik mânilerin birinci dizesinin doldurularak söylenen şeklidir. Bunlara
doldurmalı kesik mâni de denir.
Ah o beni o beni
Kâkül örtmüş o beni
Ben yarimi unutmam
Unutsa da o beni
3. Yedekli (artık) mâni:
Düz mâninin sonuna anlamı tamamlamak ya da pekiştirmek için iki mısra
daha eklemek suretiyle elde edilir. Bunlara artık mâni de denir.
Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim sağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi
4. Ayaklı Mâni:
Kesik mânilerin birinci dizesinin doldurularak söylenen şeklidir. Bunlara
doldurmalı kesik mâni de denir.
Ah o beni o beni
Kâkül örtmüş o beni
Ben yarimi unutmam
Unutsa da o beni
0 Yanıt
1647 Gösterim