Melekler, Allah tarafından verilen görevleri eksiksiz yerine getiren itaatkâr
varlıklardır. Ayetlerde onların ulûhiyetle ilgili görevleri yanında insanlarla ve
tabiatla ilgili görevlerinin de olduğundan bahsedilir. Meleklerden insanlarla
ilgili görevleri olanlar daha çok onların ruhî ve manevî hayatı ile
ilgilenmektedirler.
Allah tarafından meleklere verilen görevleri şöylece sıralamak mümkündür:
a. Allah’ı hamd ile yüceltmek: Meleklerin Kur’an’da belirtilen
görevlerinden ilki; Yüce Allah’ı hamd ile yüceltmek, O’na secde etmek,
O’nu gece gündüz takdis etmek ve emrolundukları diğer işleri yerine
getirmektir.
“Şüphesiz Rabbin katındaki (melek)ler, O’na ibadet etmekten
büyüklenmezler. O’nu tespih ederler ve yalnız O’na secde ederler” (el-A‘râf
7/206).
“(Onlar Allah’ı) Hiç ara vermeksizin gece ve gündüz tespih ederler” (elEnbiya
21/20).
b. Peygamber’e salat ve selam getirmek: Kur’an’da meleklerin
görevlerinden biri de peygamberlere salat ve selam getirmektir:
“Şüphesiz Allah ve melekleri Peygamber’e salât ediyorlar. Ey iman
edenler! Siz de ona salât edin, selâm edin” (el-Ahzâb 33/56).
c. Müminlere âhirette şefaat etmek ve insanlara dünyada hayır duada
bulunmak: Şefaat, kıyamet gününde günahkârlar hesabına Allah’tan
bağışlanma dilemektir. Kur’an’da meleklerin inanan kullar için Allah’tan
şefaat dilediklerinden bahsedilmektedir:
“Arş’ı taşıyanlar ve onun çevresinde bulunanlar (melekler) Rablerini
hamd ederek tespih ederler, O’na inanırlar ve müminler için (şöyle diyerek)
şefaat dilerler: “Ey Rabbimiz! Senin rahmetin ve ilmin her şeyi kuşatmıştır.
O hâlde tövbe eden ve senin yoluna uyanları bağışla ve onları cehennem
azabından koru.” “Ey Rabbimiz! Onları da, onların babalarından, eşlerinden
ve soylarından iyi olanları da, kendilerine vaadettiğin Adn cennetlerine koy.
Şüphesiz sen mutlak güç sahibisin, hüküm ve hikmet sahibisin. “Onları
kötülüklerden koru. Sen o gün kimi kötülüklerden korursan, ona rahmet etmiş
olursun. İşte bu büyük başarıdır” (el-Mü’min 40/7-9).
Bunun yanında meleklerin herhangi bir ayrımda bulunmaksızın
dünyadaki tüm insanlar için dua ettikleri de belirtilmektedir:
“Neredeyse gökler (O’nun azametinden) üstlerinden çatlayacaklar.
Melekler ise, Rablerini hamd ile tespih ederler ve yeryüzündekiler için
bağışlanma dilerler. İyi bilin ki Allah, çok bağışlayandır, çok merhamet
edendir” (eş-Şûrâ 42/5).
d. İnsanları iyi işlere sevketmek, onları korumak amacıyla takip etmek:
Melekler, şeytanların aksine insanları iyi işlere yöneltirler. Her insanın biri
melek, biri de şeytan olmak üzere iki arkadaşı bulunmakta, Kur’an,
birincisine “şâhid”, ikincisine “sâik” (sevkeden) demektedir. Bu melekler
insanların yaptığı iyi işlere şahitlik edecek olan meleklerdir.
“Herkes beraberinde bir sevk edici, bir de şahitlik edici (melek) ile gelir”
(el-Kâf 50/21).
Ayrıca Kur’an’da, insanı takip eden bir refakatçinin bulunduğundan da
söz edilir.
“İnsan hiçbir söz söylemez ki onun yanında (yaptıklarını) gözetleyen (ve
kaydeden) hazır bir melek bulunmasın” (Kaf 50/18).
“İnsanı önünden ve ardından takip eden melekler vardır. Allah’ın emriyle
onu korurlar. Şüphesiz ki, bir kavim kendi durumunu değiştirmedikçe Allah
onların durumunu değiştirmez. Allah, bir kavme kötülük diledi mi, artık o
geri çevrilemez. Onlar için Allah’tan başka hiçbir yardımcı da yoktur” (erRa’d
13/11).
e. Peygamberlere vahiy getirmek: Allah Teâlâ, insanlar gibi meleklerden
de elçiler seçtiğini, Nuh’a ve ondan sonraki peygamberlere vahiy indirildiği
gibi Hz. Muhammed’e de vahiy gönderildiğini ve Cebrail’in, Kur’an’ı
Peygamber’in kalbine indirdiğini haber vermektedir:
“De ki: “Her kim Cebrail’e düşman ise, bilsin ki o, Allah’ın izni ile
Kur’ân’ı; önceki kitapları doğrulayıcı, mü’minler için de bir hidayet rehberi
ve müjde verici olarak senin kalbine indirmiştir” (el-Bakara 2/97-98).
f. Peygamberlere ve müminlere maddî ve manevî destek olmak:
Kur’an’da meleklerin müminleri sıkıntılı ve üzüntülü anlarında teselli ettiği,
kâfirleri ise sıkıntıya soktuğu belirtilmektedir. Nitekim Kur’ân-ı Kerîm’de
Hz. İsâ’nın Rûhu’l-kudüs ile desteklendiği, meleklerin Allah’a inanıp doğru
yolda yürüyenlere manevî destek verdikleri haber verilmektedir:
“Andolsun ki, siz son derece güçsüz iken Allah size Bedir’de yardım
etmişti. O hâlde Allah’a karşı gelmekten sakının ki şükretmiş olasınız. Hani
sen mü’minlere, “Rabbinizin, indirilmiş üç bin melek ile yardım etmesi size
yetmez mi?” diyordun. Evet, sabrettiğiniz ve Allah’a karşı gelmekten
sakındığınız takdirde; onlar ansızın üzerinize gelseler bile Rabbiniz nişanlı
beş bin melekle size yardım eder” (el-Bakara 2/123-125).
“Hani Rabbinizden yardım istiyor, yalvarıyordunuz. O da, “Ben size ard
arda bin melekle yardım ediyorum” diye cevap vermişti.” (el-Enfâl 8/9).
“Sonra Allah, Resulü ile mü’minler üzerine kendi katından güven
duygusu ve huzur indirdi. Bir de sizin göremediğiniz ordular indirdi ve inkâr
edenlere azap verdi. İşte bu, inkârcıların cezasıdır (et-Tevbe 9/26).
g. İnsanların yaptıklarını kaydetmek: Kur’ân-ı Kerîm’de insanın yanında
bulunan iki meleğin katiplik yaparak onun tüm yaptıklarını kaydettikleri
belirtilmektedir:
“Hâlbuki üzerinizde muhakkak bekçiler, değerli yazıcılar (kirâmen
kâtibîn) vardır” (el-İnfitâr 82/10-11).
h. Tabiatın yönetimi ve ilâhî kanunların icrasıyla meşgul olmak:
Kur’an’da âlemi idare eden varlıklara yemin edilmesi, insanların canını alan
“ölüm meleği”nden söz edilmesi, meleklerin yalancı peygamberlerin ve
kâfirlerin canını alacaklarının bildirilmesi vb. hadiseler meleklerin ilahi
kanunların icrasında görevli olduklarını gösterir.
“(Kâfirlerin ruhlarını) şiddetle söküp çıkaranlara, (mü’minlerin ruhlarını
yavaş yavaş) kolaylıkla çekip alanlara, (emrolundukları şeye süratle) yüzüp
gidenlere, sonra yarışıp öne geçenlere, sonra işleri düzenleyenlere (bütün bu
vazifeleri yapan meleklere) yemîn olsun (ki, öldükten sonra mutlaka
diriltileceksiniz!)” (en-Nâziât 79/1-5).
“De ki: “Sizin için görevlendirilen ölüm meleği canınızı alacak, sonra
Rabbinize döndürüleceksiniz” (es-Secde 32/11).
Bunun gibi, arşı taşıyan ve onun etrafında dolaşan meleklerin varlığı
düşünüldüğünde, onların tabiat kanunlarının icrasında oldukça etkili oldukları
anlaşılır. Çünkü arş kavramı kâinatın ilâhî varlık tarafından idare edilmesinin
sembolüdür. Dolayısıyla meleklerin arşı yüklenmesi, onların kainatın
idaresine vasıta edildikleri anlamına gelir.
“Melekleri de, Rablerini hamd ile tesbih edip yücelterek Arş’ın etrafını
kuşatmış hâlde görürsün. Artık kulların arasında adaletle hüküm verilmiş ve
“Hamd âlemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur” denilmiştir” (ez-Zümer
39/75).
“Arş’ı taşıyanlar ve onun çevresinde bulunanlar (melekler) Rablerini
hamd ile tespih ederler, O’na inanırlar ve inananlar için (şöyle diyerek)
bağışlanma dilerler: “Ey Rabbimiz! Senin rahmetin ve ilmin her şeyi
kuşatmıştır. O hâlde tövbe eden ve senin yoluna uyanları bağışla ve onları
cehennem azabından koru” (el-Mümin 40/7).
h. İlâhî cezaları yerine getirmek: Zor dönemlerinde müminlere destek
olan melekler, Allah’ın kâfirlere takdir ettiği cezalarında uygulayıcısıdırlar.
Nitekim Allah tarafından Lût kavmini cezalandırmak için gönderilen
melekler, önce Hz. İbrahim’e uğramışlar ve geliş amaçlarına ona şöyle
açıklamışlardır:
“Elçilerimiz (melekler) İbrahim’e müjdeyi getirdiklerinde, “Biz, bu
memleket halkını helâk edeceğiz, çünkü oranın ahalisi zalim kimselerdir”
dediler” (el-Ankebût 29/31).
Kur’ân-ı Kerim, kıyamet gününde ve sonrasında kâfirleri bekleyen azabı
anlatırken de meleklerin fonksiyonlarına temas etmektedir:
“Melekler, kâfirlerin yüzlerine ve artlarına vura vura ve “haydi tadın
yangın azabını” diyerek canlarını alırken bir görseydin” (el-Enfâl 8/50).
1. Cennet ve cehennemde görevli melekler: Kur’an’da âhirette müminleri
selamlayarak karşılayacak olan cennet bekçilerinden (er-Ra‘d 13/23-24) ve
cehennemlikleri korkutan görevli meleklerden (ez-Zümer 39/71-72)
bahsedilmektedir. Bunlara genel olarak “hâzin” adı verilmiştir. Cehennem
bekçilerini temsil eden melek bir âyette Mâlik (ez-Zuhruf 43/77), cennet
meleği ise hadislerde (Süyûtî, s. 67) Rıdvân ismiyle geçer. Cehennem
görevlileri ayrıca “zebânî” olarak da adlandırılmıştır (el-Alak 96/18).
0 Yanıt
1455 Gösterim