“Sorumluluk kuramı”nın birinci ilkesi olan emanet ilkesi iki şekilde
anlaşılabilir. Çevre insana emanettir; yani insan çevrenin asıl sahibi değildir,
onu sadece emaneten kullanmaktadır. Bu durumda, asıl sahibi olmadığımız
şeyde çok büyük tasarruflarda bulunmamak, özellikle ona zarar vermemek
(hıyanet etmemek) asıl sorumluluktur. Emanet ilkesi ikinci tarzda ve daha
insan merkezli anlaşıldığında ise, çevremizdeki varlıklar bize emanet
edilmiştir anlamına gelmektedir. Yani korunmaya muhtaç şeyler vardır ve
onların korunması, bize güvenilerek, bize teslim edilmiştir. Bu bakış açısı da
çevreyi daha ziyade koruyup kollama sorumluluğunu dile gerektirmektedir.
“Doğrusu Biz, sorumluluğu [emaneti] göklere, yere, dağlara sunmuşuzdur da
onlar bunu yüklenmekten çekinmişler ve ondan korkup titremişlerdir. Pek
zalim ve çok cahil olan insan ise onu yüklenmiştir.” (Ahzab/33: 72) Bütün
evren, insana emanet edilmiştir. İnsan kendinden sorumlu olduğu gibi
evrende var olan insan dışı varlıklardan da sorumludur. Çünkü o, akıl
nimetine sahip tek varlıktır. İnsan, kendi varlığı da dahil olmak üzere bütün
varlıklara karşı emanetçi olmanın bilinci ile hareket etmelidir.
Uygulamada yapılması gereken, önce, emanet olan çevreye hıyanet
etmemek, onun zarar görmesine imkan vermemek, bozulmasına neden
olmamak, sonra da onu en mükemmel ve dengeli haliyle korumaktır. Çünkü
Kur’an’a göre hiç kimse emanete hıyanet etmemelidir: “Hiçbir peygambere
ganimete ve millet malına [emanete] hıyanet yaraşmaz; haksızlık kim
yaparsa, kıyamet günü yaptığı ile gelir, sonra, haksızlık yapılmaksızın
herkese kazanmış olduğu ödenir.” (Al-i İmran/3: 161. Krş. Enfal/8: 27) Evren
ve doğa, normal halinde düzgündür ve insana düşen onu bu doğal hali içinde
korumak, onun yapısını bozmamaktır: "Düzeltilmişken, yeryüzünde
bozgunculuk yapmayın."( Araf /7: 56; Krş. Bakara/2: 205) Çevrede
korunması gereken şeyler elbette tek tek saymakla bitmez. Ama bunlar
arasında özellikle ormanlar ve ağaçların korunmasını, suların ve toprağın
korunmasını, temiz havanın korunmasını ve hayvanların korunmasını ana
başlıklar olarak zikretmek mümkündür. Ne var ki, sorumluluğumuz sadece
emanete hıyanet etmemek ve mevcudu en güzel haliyle korumakla sınırlı
değildir.
Çünkü vasfımız, sadece emanetçilik değil, bundan çok daha fazlası
ve çok daha üstünüdür. İnsanlar, her şeyden önce ve her şeyden önemli
olarak, yeryüzünde Allah’ın halifeleridir. Bu da bizi sorumluluk kuramının
ikinci ilkesi olan hilafet ilkesine getirmektedir.
0 Yanıt
1580 Gösterim