Osmanlı Devleti’nin ikinci başkenti Edirne’de XV. yüzyılın ikinci yarısında
hazırlanmış Dilsuznâme (Oxford Bodleian Library, Quseley, nr. 133)
Külliyât-ı Kâtibi (Resim 6.3) ve Ahmedî İskendernâmesi (Venedik, Marciana
Kütüphanesi, Cod. Or. nr. 57) erken Osmanlı minyatür üslûbunu temsil eden
eserler arasında yer alırlar. Bunların resimlendirilmesinde, 1440 sonrası
Timurlu Şîraz kentinden Edirne’ye geldiği sanılan bir grup sanatçının Türk
asıllı nakkaşlarla birlikte çalışmış oldukları belirlenmiştir. Bu dönem
minyatürleri, Timurlu Şîraz minyatür üslûbunun etkilerini yansıtırlarsa da
figürlerin başlıklarında, oldukça iri boyutta çizilmiş çiçek kümelerinde ve
özellikle ufuk hattı üzerinde sıralanan servilerde, Osmanlı minyatür sanatının
sonraki dönemlerinde de tekrarlanacak özelliklerine yer verildiği dikkati
çekmektedir.
İstanbul’un alınışından (1453) sonra İtalya’dan davet edilen Gentile
Bellini’nin yaptığı Fâtih Sultan Mehmed’in yağlı boya portresiyle Costanzo
da Ferrara’nın hazırladığı bronz madalyalar, aynı dönemde Fâtih’in minyatür
geleneğinde portrelerini yapan Osmanlı nakkaşları Sinan Bey ve Ahmed
Şiblizâde’nin üslûplarını etkilemiştir. Bu portrelerden biri Topkapı Sarayı
Müzesi Kütüphanesi’nde bulunan bir murakkanın (albümün) içine
yerleştirilmiştir. Bir diğeri ise yine aynı murakkanın içinde olup,
Fâtih Sultan Mehmed’i bağdaş kurmuş ve dörtte üç profilden gül koklarken
tasvir eder. Oturuş biçimiyle hükümdar pozunda resmedilmiş bu
portrede, Timurlu sanat geleneğiyle İtalyan resim sanatının gerçekçi üslûbu
kaynaştırılmıştır.
Fâtih Sultan Mehmed portresi, Sinan Bey’e atfedilir, 1460-1480 arası,
TSMK, Hazine, nr. 2153, y. 145b.
Sultan II. Bayezid döneminde (1481-1512) resimlendirilen edebî konulu
eserlerde, genellikle XV. yüzyıl Türkmen minyatür üslûbunun yanı sıra Batı-
hıristiyan sanatının da etkileri görülür. Her iki etkinin kaynaştığı minyatürler
Kelile ve Dimne (Bursa, İnebey Ktp., Hüseyin Çelebi, nr. 763) ile Emîr
Hüsrev-i Dihlevî Hamse’sinin 1498 tarihli nüshasında (Resim 6.6) yer alırlar.
Aynı dönemin ilginç bir eseri, Bursalı Uzun Firdevsî’nin yazdığı hükümdar
peygamber Süleyman’ın olağan üstü olaylarla dolu yaşamını konu alan
Süleymannâme’dir (Dublin, Chester Beatty Kütüphanesi, T. 406). II. Bayezid
döneminin 1484-1485 yılları olaylarını işleyen resimli manzum bir eser olan
Şehnâme-i Melik Ümmî (TSMK, Hazine, nr. 1123) metni, Melik Ümmî
tarafından yazılmış, tasvirleri Abdullah nakkaş tarafından yapılmış, bu
dönemin tarihî konulu ilk eseridir.
0 Yanıt
1728 Gösterim