Sözlükte, “cemaat”, insan topluluğu demektir. Fıkıhta ise, cemaat, içlerinden
birini imam yapıp birlikte namaz kılan topluluğu ifade eder. Cemaatin en az
sayısı, imam ve ona uyan kişi ile birlikte olmak üzere iki kişidir. Hatta imama
uyan kişi, kadın yahut bir mümeyyiz çocuk da olabilir. Cuma ve bayram
namazlarında cemaatin en az sayısı, mezheplere göre değişmektedir. Ancak,
cemaat ne kadar fazla olursa, sevabı o derece fazla olur. Cemaatle kılınan
namazda kendisine uyulan kişiye imâm ve bu kişinin görevine de imâmet
denir. İmama uymaya “iktidâ”, “ittibâ” adı verilir ki, bu kişiye de muktedî,
müttebi, me’mûm ve mü’tem gibi adlar verilir. Tek başına namaz kılana da
münferid denir. Sözlükte, “yetişen”, “kavuşan” anlamına gelen müdrik
kelimesi, fıkıh terimi olarak namazın başından sonuna kadar imama uyup
bütün rek‘atları onunla birlikte kılan kimseyi ifade eder. İmama ilk rek‘atın
rükûunda yetişen kimse de müdrik adını alır. Namaza imamla birlikte
başladığı halde kendisinde uyku, dalgınlık, aşırı kalabalıktan dolayı sıkıntı
veya abdestin bozulması gibi bir durum meydana gelmesi sebebiyle namazın
tamamını veya bir kısmını imam ile kılamayan kimseye lâhik denir. Lâhik
durumuna düşen kişi, kaçırdığı rek‘atları, sanki imamın arkasında kılıyormuş
gibi kılarak namazını tamamlar. İmama namazın başında değil, birinci
rek‘atın rükûundan sonra mesela, ikinci, üçüncü ve dördüncü rek‘atlarında
uyan kişiye mesbûk denir. Mesbûk, imam selam verdikten sonra “Allahu
ekber” diyerek ayağa kalkar ve imam ile kılamadığı rek‘atları münferid gibi
kılar.
Cemaatle namaz kılmak, ezan gibi, İslâm’ın sembol (şiâr) hükümlerinden
biridir. Cemaatle kılınan namaz ile Müslümanların birliği, birbirlerine
bağlılığı gösterilmiş olur, Müslümanlar arasında sevgi ve dayanışma duygusu
uyanır, bilmeyenler bilenlerden istifade eder. Sâlih kişilerle birlikte kılınacak
namazların, yapılacak duaların Allah katında daha çok kabul edileceği ümit
edilir. Hz. Peygamber, cemaatle namazın faziletini de bir çok hadisleriyle
açıklamışlardır (Buhârî, “Ezan, 9, 32, 34; Müslim, “Salât”, 129, 131). Bu
konuda: “Cemaatle kılınan namaz tek başına kılınan namazdan yirmi yedi
derece daha faziletlidir” (Buhârî, “Ezan”,30; Müslim, “Mesâcid”, 345)
anlamındaki hadis örnek olarak gösterilebilir. Beş vakit farz namazlar, cuma
ve bayram namazları, terâvih namazı, ramazan ayında vitir namazı cemaatle
kılınır. Cuma namazının cemaatle kılınması farzdır. Diğer namazların
cemaatle kılınması ise sünnet-i müekkededir.
0 Yanıt
1406 Gösterim