Kısa sürede Hz. Ali’nin halife seçilmesine ve ilk icraatlarına karşı muhalif
sesler yükselmeye başladı. Muhalif gruplardan biri Hz. Âişe, Talha b.
Ubeydullah ve Zübeyr b. Avvâm’ın önderliğini yaptıkları gruptu. Hz. Âişe,
daha önce bazı icraatları sebebiyle zaman zaman Hz. Osman’ı eleştiriyordu.
Hz. Osman asiler tarafından kuşatıldığında Hz. Âişe hac ibadetini yerine
getirmek amacıyla Mekke’ye gitmişti. Dönüş yolunda Hz. Osman’ın
öldürüldüğünü duyunca Mekke’ye döndü. Talha ve Zübeyr ise Hz. Ali’ye
biat ettikten birkaç ay sonra umre yapmak amacıyla Mekke’ye gittiler ve
zorla biat ettirildikleri iddiasıyla Halife’ye bayrak açtılar.
Hz. Ali’ye biat edildikten sonra ortaya çıkan diğer önemli bir muhalif
Muâviye b. Ebû Süfyân’dır. Muâviye, Hz. Ömer döneminden beri yaklaşık
18 yıldır Suriye bölgesinde valilik yapıyordu ve orada güçlü bir konuma
sahipti. Hz. Ali’ye biat etmeyi Hz. Osman’ın katillerinin cezalandırılması
koşuluna bağladı.
Hz. Ali, Muâviye’nin tavrını samimi bulmuyordu. Ona göre Muâviye’nin
Hz. Osman’ın katillerinin cezalandırılmasını talep etme hakkı yoktu. Zira Hz.
Osman’ın çocukları hayattaydı. Katillerin cezalandırılmasını onlar talep
edebilirlerdi. Muâviye ise akrabası olduğu için Hz. Osman’ın katillerinin
cezalandırılmasını talep edebileceğini düşünüyordu. İddiasını, “Allah’ın
haram kıldığı canı haksız yere öldürmeyin. Kim haksız yere öldürülürse,
onun velisine (hakkını alması için) yetki verdik. (Fakat o da) öldürmede aşırı
gitmesin. Çünkü kendisine yardım edilmiştir.” (İsrâ 17/33) ayetine
dayandırıyordu.
Muâviye’nin Hz. Osman’ın kanını talep etme iddiasının önemli bir
dayanağı Arap geleneğidir. Bu arada şunu da hatırlatmak gerekir ki
Muâviye’nin talebi, Sıffîn savaşından sonra hakemler tarafından kabul
edilmiştir.
Osman taraftarları ve yakınlarının bazıları yukarıda sözü edilen muhalefet
gruplarına katılarak Hz. Ali’yle mücadele etti. Bir kısmı ise olayların dışında
kalmayı tercih etti.
Hz. Osman’ın kâtibi Mervân b. Hakem, Hz. Âişe’nin liderliğini yaptığı
gruba katıldı. Hz. Osman’ın çocukları Ebân ve Velid de başta bu gruba
katılmışlardı; ancak yolda ayrıldılar. Daha önce Hz. Osman’ın Kûfe valiliğini
yapmış olan Said b. ‘Âs ise Hz. Âişe ile görüştükten sonra Yemen’e giderek
gelişmelerin dışında kalmayı tercih etti.
Ümeyyeoğullarından Mekke grubuna katılanların beklentisi, haksız yere
öldürüldüğünü düşündükleri Hz. Osman’dan boşalan hilâfet makamına
Ümeyyeoğullarından birisinin getirilmesiydi. Ancak Mekke grubunun
önderleri, halifenin ümmet tarafından şura yoluyla seçileceğini söylüyorlardı.
Bu sebeple başta harekete destek veren bazı Ümeyyeoğulları mensupları,
daha sonra ayrıldılar.
0 Yanıt
1347 Gösterim