Nefes: Çoğunlukla Bektaşî tarikatına bağlı şairler tarafından kaleme
alınmış tasavvufî güftelerin, bu tarikat çerçevesinde düzenlenen sazlı
sözlü toplantılarda okunan şeklidir.
Beste özellikleri yönünden daha çok halk mûsikisinin etkileri görünen nefeslerin ağır usullerle söylenenlerine “oturak”, yürük usullerle söylenenlerine ise “şahlama” denir.
Şahlamalar “semah nefesi” olarak da bilinir.
Nefeslerde kullanılan Bektaşî raksı, Bektaşî raksânı, Bektâşi devr-i revânı adlı usullere Anadolu ve Rumeli âşık mûsikisinde de rastlanır.
Çoğu hece vezniyle, sade, anlaşılır bir Türkçe ile yazılan nefeslerin elde
mevcut bazılarının şairleri biliniyorsa da, büyük kısmının bestekârı
bilinmemektedir.
Muhabbet sofrası veya Ali sofrası adı verilen toplantılarda önce mürşidin izniyle üç adet nefes, ardından on iki imamın adı zikredilen “düvâz” veya “düvâzde imam” denilen manzumeler okunur.
Âşık, sazende, gûyende denilen nefes okuyucularına bazan bir bazan da birkaç kişiden oluşan saz topluluğu eşlik eder.
Nefeslere eşlik eden temel saz bağlama olup bağlamanın hemen her çeşidi kullanılır.
Mûsikinin, bir topluluk olarak icra edilmesi durumunda bağlamaya kabak kemane, ud., cümbüş gibi yaylı ve mızraplı sazlar da eşlik edebilir.
İstanbul ve çevresinde okunan nefeslerde beste ve melodik yapı
bakımından klasik Türk mûsikisi etkisi görülür.
Rumeli ve Anadolu’da okunan nefesler ise saz şairlerinin besteleri niteliğinde, türkü vb. halk mûsikisi özelliklerini taşıyan, bütünüyle mahallî motiflerle meydana gelmiş eserlerdir.
Nefesler hece vezniyle ve bu veznin özellikle 6 + 5= 11’li duraklı
veya 8’li, 7’li, 5’li duraksız şekillerinde yazılmıştır.
0 Yanıt
1515 Gösterim