Ramazan orucunun mazeretsiz ve kasıtlı olarak bozulması keffâreti gerektirir. Keffâret-i savm diye isimlendirilen bu cezanın kaynağı Sünnet’tir.
Ramazan orucunu tutarken eşiyle bilerek ve isteyerek cinsel ilişkide bulunan bir sahabiye Hz. Peygamber önce bir köle azad etmesini, bunu yapacak gücü yoksa iki ay ara vermeden oruç tutmasını, bunu da yapamayacaksa altmış fakiri sabahlı akşamlı doyurmasını emretmiştir.
(Buhârî, “Savm”, 31; Müslim, “Sıyâm”, 14).
Hanefîlerle birlikte fukaha çoğunluğu bu emrin, orucu kasten ve isteyerek
bozan fiillerin tamamını kuşattığını söylemişlerdir. Buna göre, ister yemek içmekle, ister cinsel ilişkiyle olsun ramazan orucunun kasten ve isteyerek
bozulması cezayı gerektirir. Buna karşılık Şâfiîler sadece cinsel ilişkinin
keffâret doğuracağını ileri sürmüşlerdir. Yine hatırlanacağı gibi hata, unutma, ağır baskı (ikrah) gibi kasıtlı ve istekli olunmayan bozmalar keffâret gerektirmez.
Hanefîlerle Şâfiîler keffâret ödeyecek kimsenin yukarıdaki sırayı takip
etmekle yükümlü olduğunu belirtmişlerdir. Yani önce köle azadı sonra ara
verilmeksizin iki ay oruç tutma seçeneği gündeme gelecektir. Sağlık sorunları veya başka sebeplerle oruç tutulamaması durumunda altmış fakirin doyurulması seçeneği söz konusu olacaktır. Buna karşılık Mâlikîler söz konusu seçenekler arasında öncelik sırası bulunmadığını söylemişleridir.
Günümüzde uygulanamayacağı için köle azadı seçeneği kendiliğinden
düşmüş durumdadır. Az önce ele alınan yemin keffâreti de dâhil olmak üzere birçok keffâret türünde köle azad etmenin birinci sırada geçmiş olması İslâm’ın hürriyete ve insan haklarına verdiği önemin bir göstergesi olarak kaydedilmelidir.
Keffâretin oruç tutularak yerine getirilmesi halinde şu noktalara dikkat
edilmelidir:
- Burada bahis konusu olan ay, kameri aydır. Bir kamerî ay 29 veya 30 gün
sürer. Yani keffâretlerdeki iki ay oruç cezası kamerî aylara göre
hesaplanır ve 58, 59 ya da en fazla 60 gün tutar.
Halk arasındaki “altmış bir gün” sözü, bu ayların en fazla sürelerine bir de bozulan günün kazâsı için tutulacak olan bir günlük orucun eklenmesiyle ulaşılmış nihai rakamı gösterir.
- İki ay orucunun ardı ardına olması şarttır. Hastalık, yolculuk veya başka
sebeplerle ara verilmesi halinde baştan tekrar başlanır. Ara vermeden
önceki oruçlar nâfile yerine geçer.
- Kadınların özel halleri yani hayız ve nifas durumu peşi sıralığı bozmaz.
Keffâret orucunu tutmakta olan kadın adet görür veya loğusa olursa bu
durum sona erinceye kadar ara verir. Bu durum sona erdikten sonra hiç
ara vermeksizin kaldığı yerden devam eder. Temizlendikten sonra ara
verecek olursa baştan tekrar başlar.
Bazı Hanefî fakihler keffâret orucunda loğusalığı hayızdan ayırmış olsalar da ibadetlere etkisi itibariyle her bakımdan bir olmaları, bu konuda da aynı hükmü almalarını gerektirir. Nitekim Şâfiî mezhebi de böyle eğerlendirmiştir.
- Keffâret orucu tutulurken giren ramazan ayı ve kurban bayramı peşi sıralığı bozar. Çünkü ramazan ayında sadece ramazan orucu tutulabilir. Kurban bayramı günlerinde ise oruç tutmak tahrimen mekruh veya haramdır. Bu sebeple iki kamerî ay boyunca sürecek olan keffâret orucuna başlamadan önce iyi hesap yapmak gerekir.
- Keffâret orucuna geceden niyetlenmek şarttır.
Oruç bozma keffâretinin fakirleri doyurmak şeklinde ifası söz konusu olursa
yukarıda yemin keffâretinde anlatılan hükümler geçerlidir. Fakat doyurulması gereken fakir sayısının altmış olduğu unutulmamalıdır.
Henüz keffâret yerine getirilmeden önce ikinci hatta üçüncü defa aynı suçişlense her bir suç için ayrı ayrı keffâret gerekir mi?
Keffâret henüz yerine getirilmemişse bundan önceki bütün ihlâller birleştirilir ve hepsi için tek bir keffâret ödenir. Buna keffâretin tedâhulü yani birbirine dâhil olması denir. Fakat keffâret yükümlülüğü yerine getirildikten sonra onu tekrar gerektiren yeni bir sebep olursa keffâret de tekrarlanır.
0 Yanıt
1448 Gösterim