Kitap ciltleme usulü Doğu’da yayılan bütün İslâm coğrafyasında esas
itibarıyla aynıdır, ancak ayrıntılarda farklılıklar görülür. Bundan dolayı adını
Doğu cildi olarak yönlendirip, Batı tarzı ciltle aralarında bir karşılaştırma
yapılırsa: Kitap gövdesiyle üst ve alt kabın boyları Doğu cildinde aynı olup
Batı cildinde kap sırt dışındaki üç tarafından birkaç milimetre taşkınlık
gösterir. Çünkü Batı ciltleri rafa dik olarak konulurken kitabın gövdesinin
sürtünme ihtimali fazladır. Doğu’da ise kitap rafa yatık durumda, birkaç
adedi, biri diğerine ağırlık vermeyecek şekilde üst üste yerleştirilir. Şîrâze,
Doğu ciltlerinde örme usulüyle yapılır.
Eskiden Batı cildinde de böyleyken,
ciltleme sanayiinden sonra şerit halinde hazır alınıp kitap sırtının üst ve altına
yapıştırılmıştır. Batı cildinde üst ve alt kaplarla sırt birlikte hazırlanır, kitap
gövdesi yan kâğıdı yardımıyla kap içine yapıştırılır. Doğu’da üst ve alt kap
ayrı ayrı taslanıp, sırt (dip) için geniş bırakılmış deri uzantıları (muhat payı)
buraya yapıştırılarak tutturulur (“Kuşatma payı” mânasına gelen muhat payı
cilt sanatına dair yakın zamanlarda yapılan bütün neşriyatta mukat payı
imlâsıyla yazılmıştır). Batı kitap cildi sırta yapışmadan bombeli olarak
bırakılır. Doğu’da ise deri sırt (dip), kitap gövdesine yapışık ve düzdür;
herhangi bir yazı veya desen bulunduğuna ender rastlanır.
Batı cildinde üst ve alt kapların birbiriyle aynı olmasına karşılık, Doğu’da
alt kaba bağlı olarak kitabın boğaz kısmını örten sertâb ve bunun devamında
ise ucu üçgen biçimli mıkleb kısımları bulunur. Bu ilâvelerin yapılmadığı
kitaplar da vardır.
0 Yanıt
3136 Gösterim