Alm. Lanthaniden (n.pl.), Fr. Lanthanites (m.pl.), İng. Lanthanids.
Periyodik sistemin III’üncü yan grubunda bulunan “nâdir toprak metalleri” olarak isimlendirilen metaller sınıfı.
Lantanitler, geçiş metallerinin bir alt serini oluştururlar. 51 ile 71 atom numaraları arasındaki elementleri kapsar. 17 nadir toprak elementinin 15 tanesi lantanit grubundandır. Bu nedenle lantanitler nadir toprak elementleri olarak da isimlendirilmiştir.
Bu metaller şunlardır:
Ce Seryum - Pr Praseodim - Nd Neodim - Pm Pometyum - Sm Samaryum - Eu Europyum - Gd Gadolinyum - Tb Terbiyum - Dy Disprosyum - Ho Holmiyum - Er Erbiyum - Tm Tulyum - Yb İtterbiyum - Lu Lutetyum.
Bu elementlerden yalnız Ce, Tb ve Pr 4+ oksidasyon sayısı da alabilirler. Diğerleri yalnız 3+ oksidasyon sayılı olabilirler. Nâdir toprak metalleri, 3+ değerlikli hâlde birbirlerine çok benzeyen özellikler gösterirler. Elementlerin birinden diğerine geçişinde elektron değişimi 5 ve 6’ncı yörüngede olmayıp, sadece 4’üncü yörüngeye (4f) elektron katılması ile meydana geldiğinden, kimyasal karakter yönünden birbirlerine çok benzerler. Tabiatta çok az oranda monazit kumunda nâdir toprak fosfatları hâlinde bulunurlar. Monazit, nâdir toprakların ve toryumun bir ortofosfatı olup, (Ce, Nd, Pr, La) PO4(Th3[PO4]4) formülü ile gösterilir.
3+ değerlikli nâdir toprak metalleri beraber bulunduklarında bunlardan birini saf bir bileşik hâlinde izole etmek için, önce bu elementin bulunduğu grubu konsantre hâle getirmek ve sonra elementi grup komşularından ayırmak gerekir.
Nâdir toprak metallerinin ayrılmaları, genel olarak, tuzlarının çözünürlüklerinin atom numarasını takiben artması veya azalmasına bağlıdır. 3+ değerlikli olan bu tür metalleri ayırmak için, ayrıca fraksiyonlu kristallendirme denilen ticarî metoda da başvurulur.
Nâdir toprak metallerinin atom numaralarının artması ile bazik karakter azalır ve tuzlarının çözünürlükleri de artar.
Bu metaller, kuvvetli elektropozitif olduğundan, üretimleri çok güçtür. Genellikle oksid ve fluorürleri karışımının elektrolizi ile karışım hâlinde elde edilirler. Bir çoğunun iyonlarının karakteristik renkleri vardır. Ayrıca birçok bileşikleri paramagnetik özellikler gösterir.
Elde edilmeleri: Bu metallerin elde edilmelerinde erimiş klorürlerin elektrolizi, erimiş susuz klorürlerin metalik sodyum, potasyum, kalsiyum, mağnezyum veya alüminyumla indirgenmesi, amalgamların termik bozunmaları gibi metodlara başvurulur. Termik indirgeme ile ya metal veya alaşımlar elde edilir.
Metallerin teknik ölçüde elde edilmelerinde kullanılan metod, erimiş halde bulunan ve kalsiyum, sodyum veya potasyum klorür ihtiva eden metal klorürlerinin elektrolizidir.
Ticârî ölçüde olmamak üzere, en saf metal veren metod, erimiş metal klorürlerinin, metalik kalsiyum ile indirgenmesidir. Erimiş metalde kalan kalsiyum, endüksiyon fırınında vakum tatbik edilerek uçurulur.
0 Yanıt
2209 Gösterim