Alm. Kopfkohl (m), Fr. Chou (m), İng. Cabbage.
Sarı veya beyaz çiçekli, yıllık, iki yıllık ve çok yıllık, çoğu Akdeniz çevresi memleketlerinde yetişen ve yetiştirilen bir kış sebzesi.
Familyası: Turpgiller (Cruciferae).
Türkiye’de yetiştiği yerler: Yabânî olarak Akdeniz bölgesidir. Kültürü her yerde geniş çapta yapılmaktadır.
Mutedil-serin, sisli, yağışlı, rutubetli iklimleri sever. Fazla sıcak ve kuraklık, lahananın göbek bağlamasını güçleştirir, yaprakları sertleştirir. Killi, derin, serin ve kuvvetli toprak ister. Azotlu gübrelere ihtiyâcı fazladır. Kolay göbek bağlaması kışa daha iyi dayanabilmesi, kendine has tadı olması için, fazla miktarda potas’a ihtiyaç duyar.
Lahana, çoğu Avrupa ülkelerinde yaygın olarak yetiştirilir. Eskiden beri, kışın sebze olarak yenilir. Kış soğuklarına oldukça iyi dayanabilen bir bitkidir. Güz lahanaları, ilk donlardan 2-3 ay önce ekilir. Böceklerden korumak için ilâçlanır.
Lahana cinslerini şöyle sıralayabiliriz:
1. Kelle (baş) lahana: 2-6 kg ağırlığı olan, en çok yetiştirilen bir çeşittir.
2. Kantar lahana: Orta, Güney ve Güneydoğu Anadolu’nun bâzı yerlerinde ekilir. Tânesi 15-30 kg gelebilir.
3. Brüksel lahanası: Uzun gövdesine sıralanmış olan yapraklarının diplerinde bir fındık veya ceviz büyüklüğünde göbek bağlamış yumrulardan istifade edilir.
4. Kara lahana: Karadeniz sahilinde pek fazla yetiştirilir. Göbek bağlamaz, körpe yaprakları çok lezzetli, baharlı, iştah açıcı, şifâlıdır.
5. Kırmızı lahana: Yaprakları kırmızı renktedir. Fazla iri olmaz. Sıkı göbek bağlar.
6. Karnabahar: Lahananın bir çeşidi sayılabilir. Lahananın yapraklarından, karnabaharların çiçeklerinden faydalanılır. Karnabahar daha lezzetli, besince daha kuvvetlidir.
Yetiştirilmesi: İlkbaharda tohum iledir. İlkbaharda, hazırlanmış olan tohum, tavalarına metrekareye 5-6 gr hesabiyle serpme olarak ekilir. Üzerine ince bir harç (gübreli toprak) örtülerek hafifçe tokmaklanır. Süzgeçle sulanır. 7-10 günde çimlenir. Bu müddet içinde sık sık sulanır, ot alma ve seyreltme işlemleri yapılır. Yaz gelince fideler kuvvetlenmiş olur. Sökümden önce bol su verilir. Toprak yumuşayınca kolayca sökülür. Kazık kökleri, yapraklarının bir kısmı kesilir. Daha önce hazırlanan mahsul tavalarına 60x60, 70x70 veya 80x80 cm mesâfe ile dikilir.
Hemen can suyu verilir. Yetişme müddetince muntazam sulanmalıdır. Lahana gübreye, bilhassa azota fazla ihtiyaç duyduğundan sulama suyuna gübreli su veya şerbet verilirse daha iyi gelişir.
İyi göbek bağlamayı temin için: 1) İyi tohum kullanılmalı, zamanında ve usulünce ekilmeli; 2) Aşırı gübre vermemeli, özsuyun ortaya gitmesi için yaprak alma yapılmalı, sulama sırasında kürekle fideler üzerine su serpmeli, yaprakları üstten kavuşturup üzerine taş koymalıdır.
Dekar başına ortalama 3-6 ton mahsul alınır.
Kullanıldığı yerler:
Lahananın çeşitli tipleri pişirilerek yenildiği gibi pişirilmeden salata yerine yahut turşusu yapılarak yenir. Kalori bakımından pek zengin olmamakla beraber, vitamince zengindir. A,B,C vitaminleri bol bulunur. Lahana tohumları kurt düşürücü ve idrar söktürücü olarak kullanılır. Tohumlarından kolzayağı elde edilir.
0 Yanıt
1361 Gösterim