Alm. Flughuhn, Fr. Poisson volant, İng. Flying fish.
Familyası: Uçanbalıkgiller (Exocoetidae).
Yaşadığı yerler: Akdeniz, Atlantik ve bütün sıcak denizlere, özellikle Büyük Okyanusta.
Özellikleri:
Büyük ve kanat biçimindeki göğüs yüzgeçleriyle havada bir süre planör uçuşu yapabilen açık deniz balıkları. Havada 300-400 metre yol alabilenleri vardır. Çeşitleri: 50 kadar türü bulunur. Çoğu Büyük Okyanusta yaşar. İki kanatlı uçan balık veya uçar balık (C.volitans), Dört kanatlı Atlantik uçan balığı (C.haterurus), Kaliforniya uçan balığı(C.colifornicus) meşhurlarıdır.
Olağanüstü büyüklükteki göğüs yüzgeçleriyle birkaç sâniye havada süzülebilen deniz balığı. “Uçar balık” veya “tayyar balık” olarak da bilinir. Sıcak denizlerde yaşarlar. Vücutları torpido şeklinde olup kefali andırır. Boyları 15-45 cm arasında değişir. En büyükleri 45 cm boyundaki Kaliforniya uçan balığıdır. Sırtları esmer, yanları gri, karnı beyazdır. Kuyrukları“V” şeklinde olup, alt parça üst parçadan daha uzundur. Bu özellik, uçuşta en büyük rolü oynar. Denizlerin üst seviyelerinde yüzerler. Dişsizdirler. Bitki ve hayvanî planktonlarla beslenirler. Akdeniz ve Marmara’da görülenleri vardır. Sürü hâlinde dolaşırlar. Gemiler tarafından ürkütülünce veya kendilerini kovalayan orkinos gibi büyük balıklara yem olmamak için sudan fırlayarak havada 60-130 metre kadar uçarlar. Bu, kuşlardaki gibi gerçek bir uçuş değildir. Gelişmiş göğüs yüzgeçlerini açarak havada planör uçuşu yaparlar. Büyük olan hava keselerini, uçarken şişirerek hafiflerler. 15 cm’lik bir uçan balığın hava kesesinin uzunluğu 9 cm’yi bulur. Göğüs yüzgeçleriyse balığın boyunun üçte ikisi uzunluğundadır. Yüzerken göğüs yüzgeçlerini vücutlarına yapıştırırlar. Orta boyda bir uçan balığın göğüs yüzgeçleri açılınca 60 cm enine ulaşır.
Uçuş olayı, kuyruğun su içinde sâniyede 50 defâ titreşmesiyle gerçekleşir. Deniz yüzeyinde saatte 30 km, hızla yüzerken, kuyruk titreşimiyle hızı 96 km’ye kadar yükselir. Yarım sâniye içinde balık sudan havaya fırlar. Bu hızla göğüs yüzgeçlerini açtığında havada 10-15 sâniye süzülerek 80 metre kadar yol alır. Hızı kesildiğinde göğüs yüzgeçlerini kapatarak başüstü veya karın üstü suya düşer. Gündüz ve gece sürüler hâlinde uçuşlar yaparlar. Işığa doğru yöneldiklerinden kayık ve gemi güvertelerine düştükleri çok görülmüştür. Çoğunlukla 1-2 metre yüksekten uçarlarsa da bâzan 8-10 metre yüksekliklere çıktıkları da olur. Dört kanatlı uçan balıkların göğüs yüzgeçleriyle berâber karın yüzgeçleri de gelişmiştir. Dört kanatlı Atlantik uçan balığı, uçarken göğüs yüzgeçlerini de titretir. Suya düştüğünde veya dalgadan geçerken kuyruk ve göğüs yüzgeçlerine tekrar titreşim hareketi yaptırarak ikinci bir sıçrayışla uçuşunu devam ettirir. Böyle ard arda 11 sıçrayış yapabildiği, toplam 43 sâniye havada kalabildiği ve 300-400 metre uçabildiği görülmüştür. Uçma olayı düşmanlardan kaçmak için yapılır. Hava akımları uçuşu etkiler. Yunus veya orkinos saldırılarından kurtulmak için uçuş yaparken, havada da martı ve albatros kuşlarının saldırısına uğrarlar.
Uçan balıkların etleri makbuldür. Ağla avlanarak, orkinos ve kılıçbalığı avında yem olarak kullanılırlar. Bâzı bölgelerde ticârî önem taşırlar. Yumurtalarını yüzeyde bulunan yosunlar arasına bırakırlar. Havada sürü hâlinde, uçuşlarını tâkip etmek insana heyecan verir.
0 Yanıt
1928 Gösterim